Jerusalem Post: Το Ισραήλ δεν πρέπει να πέσει στην παγίδα κατευνασμού της Τουρκίας
Ύστερα από μια εβδομάδα κράτησης, με ψευδείς κατηγορίες περί κατασκοπίας, ένα ζευγάρι Ισραηλινών τελικά επέστρεψε στην πατρίδα του, Όπως αναφέρει ο Seth Franzman σε άρθρο του στην Jerusalem Post, από την πρώτη στιγμή το ισραηλινό ΥΠΕΞ και η ηγεσία της χώρας είχαν τρέξει για την απελευθέρωση τους, καταλήγοντας σε μια στιγμή υπερηφάνειας για τη διπλωματία της χώρας.
Παρόλα αυτά η αίσθηση της ευφορίας που ακολούθησε δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε λάθος συμπεράσματα. Οι κατηγορίες της Άγκυρας περί "κατασκοπίας” και οι έμμεσες απειλές περί αύξησης του "αντιτίμου” για την απελευθέρωση των κρατουμένων, υποδεικνύουν ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί "διπλωματία ομήρων” στοχοποιώντας αθώους τουρίστες. Είναι ο τρόπος με τον οποίον δρα η Χαμάς- η οποία χαίρει της υποστήριξης του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας- η οποία πριν από επτά χρόνια κρατούσε ως ομήρους δύο Ισραηλινούς πολίτες στη Γάζα.
Στις κανονικές χώρες δεν κρατούνται αθώοι άνθρωποι. Όταν μια χώρα διακηρύττει τον νόμο και την τάξη, δεν απειλεί ότι θα αυξήσει τα "λύτρα” για τους ανθρώπους που κρατά. Και μια χώρα δεν θα πρέπει να φοβάται ότι "προσέβαλε” ή "εκνεύρισε” μια δημοκρατία που πρεσβεύει ο νόμος.
Το γεγονός ότι τα ισραηλινά ΜΜΕ δέχθηκαν προειδοποιήσεις ώστε να μην ανεβάσουν τους τόνους, με παράλληλες ενημερώσεις ότι το ΥΠΕΞ χρειαζόταν χρόνο για να διευθετήσει "χαμηλόφωνα” την υπόθεση, έδειξε πόσο σοβαρή ήταν η κατάσταση, αλλά και πόσο η Τουρκία δεν συμπεριφέρεται σαν μια κανονική χώρα.
Αν για παράδειγμα, ένα ζευγάρι τουριστών βρισκόταν κατηγορούμενο στη Γαλλία ή τη Βρετανία για κάτι που έπραξε επίτηδες, δεν θα υπήρχαν απειλές από το Παρίσι ή το Λονδίνο ή ακόμα και από το ισραηλινό ΥΠΕΞ, αναφέροντας ότι αν τα ισραηλινά ΜΜΕ ασκούσαν κριτική, τότε αυτό το ζευγάρι δεν θα μπορούσε να απελευθερωθεί.
Ανάλογα, σε συναλλαγές μεταξύ αυταρχικών καθεστώτων σπανίως εμπλέκονται καταστάσεις ομηρίας πολιτών, καθώς το ένα αυταρχικό καθεστώς μπορεί εύκολα και γρήγορα να σταματήσει τις δράσεις ενός άλλου αυταρχικού καθεστώτος. Και βέβαια αυτό σημαίνει ότι σε γενικές γραμμές, το ένα αυταρχικό καθεστώς σέβεται ένα άλλο αυταρχικό καθεστώς. Βέβαια, σε αυτές τις χώρες δεν υπάρχουν ΜΜΕ που ασκούν κριτική, οπότε δεν υπάρχει ανάγκη "φίμωσης” των εγχώριων φωνών που ασκούν κριτική.
Όπως αναφέρει η Jerusalem Post, για αυτό τον λόγο σπανίως τα αυταρχικά καθεστώτα ανταλλάσσουν ομήρους- αλλά σε γενικές γραμμές δεν χρησιμοποιούν ομήρους για να λάβουν ανταλλάγματα, καθώς γνωρίζουν ότι δεν θα υπάρχει εγχώρια πίεση.
Η τάση για ομήρους αυξάνεται στα απολυταρχικά καθεστώτα της Τουρκίας και του Ιράν. Η Τεχεράνη είχε απαγάγει ακαδημαϊκούς στο Ιράκ το 2009 και τους μετέφερε στα δικά της σύνορα. Επίσης σχεδίαζε την απαγωγή ενός Ιρανού αποστάτη στις ΗΠΑ και τη δολοφονία άλλων στην Ευρώπη. Απήγαγε και δολοφόνησε έναν δημοσιογράφο στο Ιράκ, κρατά όμηρο στο Ιράν τη γυναίκα ενός Βρετανού πολίτη- με τον κατάλογο να είναι ατελείωτος.
Ποιοι δεν πέφτουν θύματα ιρανικών απαγωγών; Οι Κινέζοι πολίτες. Οι Ρώσοι πολίτες. Και αυτό διότι τα αυταρχικά καθεστώτα σέβονται το ένα το άλλο. Από την άλλη πλευρά, η Δημοκρατία μπορεί να τεθεί στο περιθώριο για χρήμα και κατευνασμό.
Τι πρέπει να κατανοήσουμε από αυτή την ιστορία: Αξίζει να εξετάσουμε την πιθανότητα το Ισραήλ να έχει πέσει στην παγίδα της Τουρκίας. Η Τουρκία συνέλαβε το ζευγάρι των Ισραηλινών τουριστών απαγγέλοντας γελοίες κατηγορίες. Το ποιος διέταξε τη σύλληψη τους μπορεί να μη γίνει ποτέ γνωστό. Αυτό όμως που είναι ξεκάθαρο και αναφέρθηκε από αρκετούς αναλυτές στο Ισραήλ, είναι το ότι η Τουρκία πλέον χρησιμοποιεί τους τουρίστες ως μοχλό πίεσης και ως εκ τούτου η Ιερουσαλήμ θα πρέπει να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Άγκυρα.
Ας δούμε αυτή τη λογική και ας τη συγκρίνουμε με το μοντέλο μας, αναφέρει ο Franzman. Τα απολυταρχικά καθεστώτα παίρνουν ομήρους πολίτες δημοκρατικών χωρών, καθώς θεωρούν τις δημοκρατίες αδύναμες και πιστεύουν ότι η πίεση της κοινής γνώμης σε αυτές θα τις υποχρεώσουν να συμβιβαστούν. Και όπως αναφέραμε, τα απολυταρχικά καθεστώτα δεν παίρνουν ομήρους από χώρες τις οποίες σέβονται.
Έτσι η σύλληψη ομήρων έγκειται στην πεποίθηση ότι θα αποφέρει παραχωρήσεις, Η ιδέα ότι η έτσι Άγκυρα θα μπορούσε να κερδίσει καλύτερες σχέσεις, το μόνο που κάνει είναι να εξυπηρετεί το μήνυμα ότι κάθε φορά που το καθεστώς της θα ήθελε κάτι περισσότερο, το μόνο που θα πρέπει να κάνει είναι να συλλαμβάνει περισσότερους τουρίστες. Όμως αυτό απειλεί να μετατρέψει κάθε τουρίστα σε πιθανό όμηρο για το κέρδος του τουρκικού καθεστώτος.
Ένα άλλο επιχείρημα θα μπορούσε να ήταν ότι η Τουρκία ήθελε να σώσει τα προσχήματα, καθώς στριμώχτηκε στη γωνία ρισκάροντας τον τουρισμό της. Βέβαια ήταν το δικό της δικαστικό σύστημα που έθεσε σε κράτηση το ζευγάρι. Και σαφέστατα το τουρκικό καθεστώς ελέγχει το δικαστικό σύστημα, οπότε δεν ευσταθεί το όποιο "λάθος” μπορεί να διέπραξαν οι δικαστές. Εξάλλου μια ημέρα πριν την απελευθέρωση του ζευγαριού ο Τούρκος υπ. Εσωτερικών καταφερόταν ενάντια στο ισραηλινό ζεύγος προδικάζοντας την εξέλιξη της υπόθεσης.
Η Άγκυρα δεν χρειάστηκε να κρατήσει τα προσχήματα για την κακή απόφαση που έλαβε. Η γενική ιδέα ότι τα απολυταρχικά καθεστώτα δεν πρέπει να εξευτελίζονται όταν προβαίνουν σε παράνομες ενέργειες είναι μια λάθος "ανάγνωση” που κάνουν οι δημοκρατίες όσον αφορά αυτά τα καθεστώτα. Το Ιράν, η Ρωσία και η Κίνα δεν αφήνουν περιθώρια στην Τουρκία ώστε να προβεί σε κακοποιήσεις πολιτών τους, αλλά και η Άγκυρα δεν προβαίνει σε ανάλογες πράξεις καθώς σέβεται αυτά τα καθεστώτα.
Τέλος, υπήρξε και η θεωρία ότι η σύλληψη των ισραηλινών τουριστών ήταν αποτέλεσμα της δημοσκοπικής κατρακύλας του τουρκικού κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, το οποίο χρειαζόταν μια λαϊκιστική κίνηση. Αυτή είναι μια περίεργη αλλά και κυνική ανάγνωση των γεγονότων, που θέτει το ερώτημα: Κάθε φορά που το ΑΚΡ θα πρέπει να κερδίσει εκλογές θα συλλαμβάνονται ισραηλινοί τουρίστες; Επίσης, το Ισραήλ θα πρέπει να εκδίδει ταξιδιωτικές οδηγίες πριν από τις τουρκικές εκλογές; Αυτό πάντως δεν φαντάζει σαν μια κανονική εξωτερική πολιτική.
Πάντως δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Τούρκοι υποστηρίζουν αυτές τις πρακτικές του ΑΚΡ. Γενικά η Τουρκία έχει την τάση να προκαλεί κρίσεις, με τη Συρία, με την Ευρώπη, για να κάνει επίδειξη δύναμης. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει η αίσθηση ότι ο μέσος Τούρκος θεωρεί τους Ισραηλινούς τουρίστες ως πιθανό στόχο. Οπότε, όπως αναφέρει ο Franzman, η αναγωγή στην "εγχώρια πολιτική” είναι μια λάθος ανάγνωση.
Επίσης δεν υπάρχει λόγος να γίνει δεκτό το σενάριο ότι το Ισραήλ θα πρέπει να έχει σχέσεις με χώρες που διεξάγουν επιθέσεις σε Ισραηλινούς για εγχώρια χρήση πριν από τις εκλογές τους. Αυτός δεν είναι σε καμία περίπτωση λόγος για σύσφιξη των σχέσεων. Αντίθετα, αν μια χώρα θέλει πιο στενές διπλωματικές σχέσεις θα πρέπει να συμπεριφέρεται με ορθό τρόπο στους Ισραηλινούς τουρίστες.
Πρόσφατα το Ισραήλ εξομάλυνε τις σχέσεις του με χώρες του Αραβικού Κόλπου, όπως το Μπαχρέιν και τα ΗΑΕ. Επίσης φιλοξένησε πολεμικές αεροπορίες από πολλές χώρες. Το Ισραήλ και η Ελλάδα γίνονται συνεχώς όλο και πιο στενοί σύμμαχοι, ενώ ισραηλινή εταιρεία πρόσφατα υπέγραψε αμυντική συμφωνία με την Κύπρο. Η ιδέα ότι η Ιερουσαλήμ χρειάζεται στενότερους δεσμούς με το καθεστώς της Άγκυρας που χρησιμοποιεί τους τουρίστες ως διαπραγματευτικό χαρτί, δεν ταιριάζει καλά με την γεωπολιτική πραγματικότητα τη περιοχής που αλλάζει. Και οι ισραηλινοί έχουν πολλές χώρες ως εναλλακτικούς προορισμούς, οι οποίες θα τους καλοδεχτούν.
Αυτό μας οδηγεί στο ακόλουθο, αναφέρει ο Franzman. Ορισμένοι μπορεί να σκεφτούν ότι το Ισραήλ έχει ελάχιστα ως μοχλό πίεσης έναντι της Τουρκίας, καθώς κάνει εισαγωγές από εκεί. Όμως η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε κίνδυνο καθώς η λίρα βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά. Επίσης, η Τουρκία εκδιώχθηκε από το πρόγραμμα των F-35 και απ' ότι φαίνεται τα HAE θα λάβουν τη θέση της, ενώ το πιθανότερο είναι ότι οι ΗΠΑ δεν θα της πουλήσουν νέα F-16.
Κανείς δεν λέει ότι το Ισραήλ και η Τουρκία δεν θα πρέπει να φτιάξουν τις σχέσεις τους. Όμως η ιδέα ότι αυτό θα συμβεί επειδή η Άγκυρα συλλαμβάνει τουρίστες και για αυτό θα πρέπει να ανταμειφθεί- πιθανώς και να ακολουθήσουν παραχωρήσεις από πλευράς της Ιερουσαλήμ που να αφορούν την υποστηριζόμενη από την Τουρκία Χαμάς και άλλες οργανώσεις- αυτό δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα,
Το πρόσφατο περιστατικό με την κράτηση των Ισραηλινών τουριστών φέρνει στο προσκήνιο τις φωνές που ζητούν να μην πέφτουμε στην παγίδα κατευνασμού της Άγκυρας. Μια παγίδα που πολλές Δυτικές χώρες συνεχίζουν να πέφτουν, θεωρώντας ότι όσο πιο ακραία είναι η συμπεριφορά της Άγκυρας, τόσο περισσότερα θα πρέπει να δώσουν για να την ηρεμήσουν. Όμως η αλήθεια είναι ότι χρειάζεται το εντελώς αντίθετο.
Υπάρχει ένα ρητό που αποδίδεται στον Βλαντίμιρ Λένιν το οποίο σχετίζεται με τις ξιφολόγχες και θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στην εξωτερική πολιτική, καταλήγει στην ανάλυση του ο Franzman. "Εξερευνάς με τις ξιφολόγχες: αν βρεις χυλό, σπρώχνεις. Αν βρεις ατσάλι, αποσύρεσαι". Η Τουρκία σε γενικές γραμμές έχει μια εξωτερική πολιτική όπως αυτή που περιγράφει το ρητό – και οι άλλες χώρες θα πρέπει να βγάλουν τα σωστά συμπεράσματα.
https://www.capital.gr
Σχόλια