FILE PHOTO: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης σε συνάντηση με τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, στο Μέγαρο Μαξίμου, Αθήνα, Ελλάδα. ΓΤΠ, Σ. Ιωαννίδης
Ο Έλληνας Πρωθυπουργός έχει ένα σχέδιο. «Φαντάζομαι την Ελλάδα ως ενεργειακό κόμβο που συνδέει τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και την Ευρώπη», δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα στη Γλασκώβη.
Τα παραπάνω αναφέρονται στο ρεπορτάζ του ανταποκριτή της Handelsblatt στην Αθήνα Gerd Höhler και του ανταποκριτή στην Κωνσταντινούπολη Ozan Demircan. Σημειώνουν, μεταξύ άλλων:
Τίτλος: «Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος – Σχέδια δισεκατομμυρίων Ευρώ για καλώδια μεταφοράς ρεύματος προκαλούν ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο»
Υπότιτλος: «Πράσινη ηλεκτρική ενέργεια από την Αίγυπτο θα μεταφέρεται στην Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδας με υποθαλάσσιο καλώδιο. Όμως η Τουρκία αντιτίθεται στο έργο των 2,5 δις Ευρώ»
Σε μόλις δύο χρόνια αυτό θα μπορούσε να συμβεί: Τότε υπολογίζεται ότι ένα καλώδιο θα μεταφέρει ηλεκτρική ενέργεια από την Αίγυπτο μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Το έργο των 2,5 δις Ευρώ θα μπορούσε να τροφοδοτήσει εκατομμύρια νοικοκυριά και να βοηθήσει την Ευρώπη να επιτύχει τους κλιματικούς της στόχους -εάν η Τουρκία συνεργαστεί.
Διότι η γραμμή πρέπει να διασχίσει μια θαλάσσια περιοχή, την οποία η κυβέρνηση στην Άγκυρα διεκδικεί ως τουρκική οικονομική ζώνη. Οι σχεδιαστές του έργου δεν έχουν ακόμη εξηγήσει πώς σκοπεύουν να ξεπεράσουν αυτό το εμπόδιο. Η τουρκική κυβέρνηση του Προέδρου Recep Tayyip Erdogan κατέστησε πρόσφατα σαφές ότι το έργο δεν θα λειτουργήσει χωρίς τη συγκατάθεσή της.
Η Άγκυρα απέστειλε ρηματική διακοίνωση προς την ελληνική και την ισραηλινή Πρεσβεία και την Αντιπροσωπεία της ΕΕ, στην οποία αναφέρεται ότι δεν είναι δυνατόν να αναληφθεί περαιτέρω δράση για το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς την άδεια της Τουρκίας. Το δίκτυο διασχίζει τα χωρικά ύδατα της Τουρκίας, αναφέρεται στην διακοίνωση.
Το υπόβαθρο της αντιδικίας είναι η διαμάχη για τα θαλάσσια σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο. Πέρυσι η Τουρκία υπέγραψε διμερή συμφωνία με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης στην Τρίπολη, σύμφωνα με την οποία οι δύο χώρες διαθέτουν κοινά θαλάσσια σύνορα. Άγκυρα και Τρίπολη αγνόησαν τα παλαιότερα συμφωνημένα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των γειτονικών χωρών Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου.
Η σχεδιαζόμενη γραμμή ηλεκτρικής ενέργειας θα βάλει για άλλη μια φορά σε δοκιμασία τη σχέση Τουρκίας-Ελλάδας, αλλά και Τουρκίας-ΕΕ και θα μπορούσε να προκαλέσει την εκ νέου κλιμάκωση της εδαφικής διαμάχης στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως συνέβη πέρυσι.
Το μεγάλο ενεργειακό έργο παρέμενε στάσιμο επί χρόνια. Στα μέσα Οκτωβρίου, ωστόσο, οι Υπουργοί Ενέργειας της Αιγύπτου, της Κύπρου και της Ελλάδας υπέγραψαν Δήλωση Προθέσεων για την κατασκευή του λεγόμενου Euroafrica Interconnector. Η χωρητικότητα του καλωδίου μήκους 1.396 χιλιομέτρων λέγεται ότι είναι 2.000 Megawatt -αρκετά για να τροφοδοτήσουν 3 εκ. νοικοκυριά με ηλεκτρική ενέργεια. Η κατασκευή έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει το επόμενο έτος. Η ολοκλήρωση έχει προγραμματιστεί για το 2024.
Το έργο θα έλυνε ταυτόχρονα πολλά προβλήματα στην περιοχή. Η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από την υδροηλεκτρική ενέργεια και τον ήλιο στην Αίγυπτο μπορεί να βοηθήσει την Ευρώπη να επιτύχει τους φιλόδοξους κλιματικούς στόχους της. Ο Μητσοτάκης υποστηρίζει ότι η Αίγυπτος θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο-κλειδί στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Η ηλεκτρική ενέργεια θα τροφοδοτεί το ευρωπαϊκό δίκτυο από την Ελλάδα μέσω Βουλγαρίας και Ιταλίας.
Η Κύπρος και το Ισραήλ θα καταφέρουν μέσω του έργου να ξεπεράσουν την ενεργειακή τους απομόνωση. Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (IEΑ), η Κύπρος παράγει το 90% της ηλεκτρικής της ενέργειας από πετρέλαιο. Το Ισραήλ χρησιμοποιεί κυρίως φυσικό αέριο και άνθρακα και είναι σε μεγάλο βαθμό απομονωμένο λόγω των Αράβων γειτόνων του και της Μεσογείου. Η ορθολογική λύση και για τις δύο χώρες θα ήταν να συνδεθούν με το ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας μέσω Τουρκίας. Ωστόσο, διπλωματικά προβλήματα έχουν αποτρέψει μέχρι στιγμής ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Και τώρα είναι και πάλι η τουρκική κυβέρνηση που θα μπορούσε να ματαιώσει τα σχέδια.
Οι διπλωματικές εντάσεις μεταξύ Άγκυρας, Αθήνας και Λευκωσίας έχουν κλιμακωθεί μετά την ανακάλυψη υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή πριν από περίπου μία δεκαετία. Αλλά και οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας επιδεινώθηκαν από το 2010 και μετά, όταν τουρκικό πλοίο βοήθειας με προορισμό τη Γάζα έπεσε σε ενέδρα του ισραηλινού Στρατού. Έκτοτε, το Ισραήλ κατηγορεί την Τουρκία ότι υποστηρίζει τη ριζοσπαστική ισλαμική παλαιστινιακή οργάνωση Hamas.
Αυτή η γεωπολιτική πυριτιδαποθήκη θέτει υπό αμφισβήτηση την ταχεία πρόοδο του Euroafrica Interconnector. Ακόμα και για τις προκαταρκτικές μελέτες για το έργο θα πρέπει σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο να ληφθεί η άδεια της Τουρκίας, υποστηρίζει η Άγκυρα. Εάν δεν είναι απαραίτητη μια τέτοια προκαταρκτική μελέτη, θα πρέπει να ενημερωθεί εκ των προτέρων και η Τουρκία.
Δεν αναμένεται Ελλάδα και Κύπρος να ζητήσουν έγκριση από την Τουρκία για την τοποθέτηση του καλωδίου ρεύματος. Διότι αυτό θα ισοδυναμούσε με αναγνώριση της θαλάσσιας συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης, την οποία η ΕΕ θεωρεί αντίθετη με το Διεθνές Δίκαιο.
Το έργο αποκτά ακόμα πιο εκρηκτικό χαρακτήρα, αν αναλογιστεί κανείς πως είναι μόνο ένα από τα πολλά έργα στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπάρχουν επίσης σχέδια για ένα καλώδιο τροφοδοσίας από το Ισραήλ στην Κύπρο, γνωστό ως Euroasia Interconnector. Αυτή η γραμμή θα συναντηθεί με τον Euroafrica Interconnector στην Κύπρο και θα συνεχίσει προς την Κρήτη. Η ΕΕ υποστηρίζει και συγχρηματοδοτεί το έργο ως «Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος» (PCI).
Ένα άλλο ενεργειακό έργο που θίγει τα συμφέροντα της Τουρκίας είναι ο σχεδιαζόμενος αγωγός Eastmed, ο οποίος θα μεταφέρει στην ΕΕ φυσικό αέριο από τις περιοχές παραγωγής ανοιχτά της Κύπρου και του Ισραήλ μέσω της Ελλάδας.
Αυτά τα έργα θα μείωναν τον ρόλο της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου μεταξύ Ασίας και Ευρώπης.
Γι’ αυτό και ενδεχομένως να κλιμακωθεί η διαμάχη που σοβεί για τις οικονομικές ζώνες και τους ορυκτούς πόρους στην Ανατολική Μεσόγειο μεταξύ της Τουρκίας από τη μια πλευρά και της Ελλάδας και της Κύπρου από την άλλη -για παράδειγμα εάν η Τουρκία προσπαθήσει να αποτρέψει την τοποθέτηση του καλωδίου αναπτύσσοντας τον πολεμικό της στόλο.
Αυτή τη φορά η σύγκρουση έχει μια άλλη γεωπολιτική διάσταση: Ένας από τους εταίρους του έργου είναι ο ελληνικός πάροχος δικτύου ΑΔΜΗΕ. Ο κρατικός κινεζικός προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας State Grid κατέχει μερίδιο 24% στην εταιρεία από το 2016. Με προσφορά 320 εκ. Ευρώ, οι Κινέζοι επικράτησαν στον πλειοδοτικό διαγωνισμό της ιταλικής Terna. Η μερική ιδιωτικοποίηση του δικτύου ήταν ένας από τους όρους που έπρεπε να εφαρμόσει η Ελλάδα ως αντάλλαγμα για τα δάνεια βοήθειας στην κρίση χρέους.
Ο κατασκευαστής του έργου «Euroasia – Euroafrica Interconnector», με έδρα την Λευκωσία, δήλωσε μετά από ερώτημα της Handelsblatt ότι υπάρχει συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων των συμμετεχόντων κρατών για τις διαδρομές των καλωδίων. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων αυτών των χωρών έχουν επανειλημμένα τονίσει στις συναντήσεις τους ότι αυτό το σχέδιο συνεργασίας είναι «ανοιχτό σε όλους» και «δεν στρέφεται εναντίον τρίτων». Με αυτό προφανώς υπονοείται η Τουρκία.
Το ελληνικό υπουργείο Ενέργειας άφησε αναπάντητο το ερώτημα της Handelsblatt για τον τρόπο αντιμετώπισης πιθανών ενστάσεων της Τουρκίας για το έργο. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μόλις πριν λίγες μέρες ανακοίνωσε ότι το σχεδιαζόμενο καλώδιο τροφοδοσίας στην Αίγυπτο θα διαδραματίζει «ρόλο-κλειδί στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης», υποστήριξαν από το Υπουργείο. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται «να ζητήσει από κανέναν άδεια» για το έργο.
ΠΗΓΗ: Handelsblatt, Gerd Höhler, Ozan Demircan
https://hellasjournal.com
Σχόλια