Η ρωσική φαντασίωση της Ελλάδας και η ευρωπαϊκή αυταπάτη της Ρωσίας



Το τραγικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Ελλάδα σήμανε την συλλογική αποφασιστική αποχώρηση από την κοινή λογική. Το ερώτημα στο ψηφοδέλτιο ήταν τόσο μπερδεμένο αλλά οι ψηφοφόροι ήταν πολύ καλά πληροφορημένοι για τις απαιτήσεις των Ευρωπαίων. Έχοντας περάσει μία εβδομάδα στις ουρές των ATM οι Έλληνες πήραν μια γεύση της επικείμενης χρεοκοπίας αλλά παρόλα αυτά αποφάσισαν να απορρίψουν τις καθαρές απαιτήσεις των δανειστών.

Ένα σημαντικό μέρος της εξήγησης για μία εμφανώς αυτοτιμωρητική επιλογή είναι η Ρωσία. Πολλοί Έλληνες βλέπουν την Ρωσία σαν ένα κράτος που διατηρεί την κυριαρχία του και αψηφά τα Ευρωπαϊκά τελεσίγραφα. Αυτή η ρόδινη εντύπωση που εδράζεται στην ιδέα της αξιοπρέπειας παραβλέπει με πολύ βολικό τρόπο τις επιθέσεις της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις απειλές της έναντι των ανεξάρτητων κρατών της Βαλτικής. Αλλά δεν πειράζει. Αυτό που είναι σημαντικό είναι η συμπάθεια της Ρωσίας για τα βάσανά τους. Αυτή η συμπάθεια δόθηκε απλόχερα στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος στα μέσα Ιουνίου έκανε ένα διάλειμμα από τις δύσκολες διαπραγματεύσεις με τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών για να παραστεί το οικονομικό φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης. Επέστρεψε χωρίς καμία οικονομική βοήθεια, που έτσι κι αλλιώς η Ρωσία δεν έχει δυνατότητα να προσφέρει, αλλά με μία υπόσχεση ενός νέου αγωγού αερίου που θα στέλνει το ρωσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Η υπόσχεση είναι κάτι ανέξοδο, δεδομένου ότι το βιαστικά σχεδιασμένο και εξαιρετικά δαπανηρό έργο δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ (για να μην αναφέρω ότι η Τουρκία καθόλου δεν ενθουσιάζεται με ένα τέτοιο σχέδιο). Παρόλα αυτά για τους απεγνωσμένους Έλληνες εμφανίστηκε ως η καλύτερη ελπίδα για να ξεφύγουν από τα νύχια των Ευρωπαίων πιστωτών.
Η Ρωσία έχει ενθαρρύνει την Ελληνική ανυπακοή στην Ευρώπη έχει λόγω το ιστορικών της δεσμών με την Ελλάδα. Η Ρωσία έχει τα δικά της θέματα με την Ευρώπη. Έχοντας βρεθεί οικονομικά εγκλωβισμένη μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Μόσχα χρειάζεται να ενδυναμώσει την δική της θεωρία για τις αδυναμίες της Δύσης. Η επίσημα ρωσική προπαγάνδα χαρακτηρίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ηθικά διεφθαρμένη και πολιτικά διχασμένη. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ελληνικό ‘ΟΧΙ’ παράσχει εμψύχωση. Μεταξύ 60 και 70% των Ρώσων τώρα εκφράζονται με αρνητική γνώμη για την Ευρωπαϊκή Ένωση - αποτέλεσμα αντίθετο από προηγούμενες δεκαετίες, οπότε οι γνώμες ήταν μοιρασμένες.
Συνεργασία: ένα πικρό χάπι
Αυτή η παράξενη συνάντηση ρωσικών και ελληνικών εγκεφάλων αποκαλύπτει μια καυστική ειρωνεία. Την ώρα που η οικονομική πραγματικότητα επιτάσσει ότι η Ελλάδα πρέπει να καταπιεί το πικρό χάπι από της Βρυξέλλες για να βάλει τα του οίκου της σε τάξη, οι Ρώσοι καλούνται επίσης να συνεργαστούν με την Ε.Ε. για να ξαναβάλουν την - χαμένη στην μετάβαση - χώρα τους πίσω στο δρόμο του εκσυγχρονισμού.
Κατά την διάρκεια της χαμένης προεδρίας του   Dmitri Medvedev, συνάφθηκε μία συμφωνία ένα πρόγραμμα ’συνεργασίας για τον εκσυγχρονισμό’ μεταξύ Ρωσίας και Ε.Ε. Αλλά όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν πήρα πίσω τα σκήπτρα της εξουσίας στις αρχές του 2012, έκρινε την πρωτοβουλία αυτή ως πηγή δυσαρέσκειας που προκαλούσε διαδηλώσεις στους δρόμους της Μόσχας και την τερμάτισε αποφασιστικά. Ο ίδιος, κινητοποίηση τη χώρα γύρω από μία ‘πατριωτική’ ατζέντα με κεντρικό ζήτημα την ανεξαρτητοποίηση της Κριμαίας. Η σκοπίμως εμπρηστική σύγκρουση με την Δύση ταίριαζε πολύ καλά στην στρατηγική αλλαγής καθεστώτων.   
Ο εκσυγχρονισμός λοιπόν θυσιάστηκε για να μπορέσει να σιγουρέψει η ρωσική ηγεσία την παραμονή της στην εξουσία. Η βαθιά διεφθαρμένη ομάδα αυλικών του Πούτιν απέτυχε να προβλέψει ότι η αναπόφευκτη οικονομική κρίση της χώρας θα έθετε σε κίνδυνο της πολιτική της επιβίωση. Δεν περίμεναν ποτέ ότι η Ε.Ε. θα έβρισκε ποτέ την θέληση να επιβάλει ουσιαστικές οικονομικές κυρώσεις. Αυτή η αποτυχία τους έκανε να πιστεύουν ότι οι κυρώσεις θα χαλάρωναν καθώς η κρίση θα έμπαινε στο δεύτερο έτος της. Τώρα δεν έχουν ιδέα πως να ξεφύγουν από την παγίδα που οι ίδιοι δημιούργησαν για τους εαυτούς τους.
Η όλη διαδικασία έχει μετατραπεί στη νέμεση του Πούτιν. Προσβλήθηκε λιγότερο από τις ευρωπαϊκές αποφάσεις για παράταση των κυρώσεων από την πραγματικότητα ότι η μοίρα της Ρωσίας αποφασίστηκε από την Ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, ουσιαστικά χωρίς καμία συζήτηση ή επιφυλάξεις. Ο ίδιος μάλιστα βγήκε για λίγο από τον ρόλο του μεγάλου και ανεξάρτητου ηγέτη για να καλέσει τον Αμερικανό Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα και να του ζητήσει το λόγο γιατί η πρόσφατη επίδειξη μετριοπάθειας που έκανε σε σχέση με την Ουκρανία, δεν ανταμείφθηκε αντιστοίχως. Η συζήτηση καταλαβαίνουμε ότι δεν ικανοποίησε κανέναν, καθώς φάνηκε ότι ο Ομπάμα δεν ενδιαφέρθηκε για την μετριοπάθεια του Πούτιν, παρά μόνο για την έξωση των ρωσικών στρατευμάτων από την Ανατολική Ουκρανία. Μετά από αυτό, ο Πούτιν συγκάλεσε το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του και έδωσε οδηγίες στους μπράβους του να ετοιμάσουν μία σειρά δογμάτων αμύνης και εξωτερικής πολιτικής, κατηγορώντας την Δύση ότι επιδιώκει μια ‘μη-φιλική πορεία’.       
Χαρμολύπη (ένα ακόμη εισαγόμενο στοιχείο για τη Ρωσία)
Η Ρωσία μπορεί να ηδονίζεται με το να απειλεί να τιμωρήσει με το ίδιο νόμισμα και επιπλέον κυρώσεις την εμμονική με τις κυρώσεις Ε.Ε. με τον ίδιο τρόπο που οι Έλληνες βρήκαν χαρά στην απόρριψη των απαιτήσεων της Ε.Ε. για δημοσιονομική πειθαρχία. Ο Τσίπρας τηλεφώνησε στον Πούτιν το επόμενο πρωί του δημοψηφίσματος και έλαβε εγκάρδια συγχαρητήρια για την δημοκρατική γυμναστική του ελληνικού λαού. Αλλά δεν έλαβε ούτε ένα ρούβλι, παρά τις επείγουσες ανάγκες της Ελλάδας. 
Η απόφαση του δικαστηρίου διεθνών διαιτησιών ότι η Ρωσία θα πρέπει να πληρώσει 50 δις. δολάρια για την απαλλοτρίωση των περιουσιακών στοιχείων της άλλοτε τεράστιας πετρελαιοπαραγωγού εταιρίας Yukos φαντάζει απειλητική πάνω από τον ολοένα και συρρικνούμενο ρωσικό προϋπολογισμό. 
Παρόλα αυτά ο Πούτιν και ο Τσίπρας συνεχίζουν να προσποιούνται ότι θα μπορούσαν με κάποιο τρόπο να αντισταθούν στις Ευρωπαϊκές πιέσεις. Αν και αυτό ενδέχεται να αποτελεί μια μικρή μόνο ενόχληση για τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών, αποτελεί μια μεγάλη βλάβη για τον ελληνικό και το ρωσικό λαό, που βρίσκονται ήδη σε δύσκολη κατάσταση. 
*Ο κ. Pavel K. Baev είναι καθηγήτης στο Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη στο Όσλο (PRIO) και ερευνητής στο Κέντρο για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη του διεθνούς Ινστιτούτου Brookings.             http://www.kathimerini.gr

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Γνωρίζατε ότι το Εθνικό Ζώo της Ελλάδας είναι το δελφίνι;

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΤΑ!