Πώς να οικοδομήσουμε μια δημοσιονομική ένωση

Έχουμε φτάσει σε κομβικό σημείο – ήρθε η ώρα των αποφάσεων. Αν η Ελλάδα αναγκαστεί να εγκαταλείψει το ευρώ, η ευρωζώνη θα μεταλλαχθεί από μια νομισματική ένωση σε μια χαλαρή οικονομική περιοχή ενιαίου νομίσματος. Την έξοδο θα ακολουθούσε μια μαζική απόσυρση ξένων επενδύσεων, πιστωτική ασφυξία και μία μεγάλη σταθερή πτώση της οικονομικής παραγωγής. Δεν υπάρχει τρόπος η ευρωζώνη να επιβιώσει αυτό το σοκ ακέραιη. Οι συνέπειες θα ήταν καταστροφικές και για την Ελλάδα.

Η δημοσιονομική ένωση βρίσκεται στην αντιπέρα όχθη. Αλλά αν είναι να σώσει την ευρωζώνη, θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα τέσσερα στοιχεία. Δεν είναι ανάγκη όλα να τεθούν σε εφαρμογή άμεσα, αλλά οι ηγέτες της Ευρωζώνης θα πρέπει να δεσμευτούν.

Πρώτον, ένα διασυνοριακό σύστημα διασφάλισης καταθέσεων με σαφή εγγύηση ότι οι καταθέσεις θα επιστραφούν σε ευρώ ακόμη και αν η χώρα αφήσει την ευρωζώνη.

Δεύτερον, μια εταιρεία οικονομικής διαχείρησης με την εξουσία να διεκπεραιώσει την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών - χωρίς εθνικό βέτο. Είναι ζωτικής σημασίας αυτό να περιλαμβάνει όλες τις τράπεζες, όχι μόνο τις μεγαλύτερες, καθώς οι πιο ευάλωτες είναι οι τράπεζες second-tier όπως η  ισπανική Bankia. Αυτό πρέπει να συνοδεύεται από την περαιτέρω συγκέντρωση του συστήματος τραπεζικής ρύθμισης και εποπτείας.

Τρίτον, ένα πραγματικό ευρωομόλογο για να καλύψει ένα μεγάλο μέρος των εκκρεμών και νέων χρεών. Αυτό θα απαιτήσει μερική μεταφορά της φορολογικής κυριαρχίας από το κράτος μέλος προς τον πυρήνα. Ιδανικά, η νέα δημοσιονομική ένωση θα πρέπει επίσης να κατέχει ρυθμιστικές εξουσίες στις αγορές εργασίας και προϊόντων.

Τέταρτον, η αλλαγή της εντολής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, να περιλαμβάνει ειδική ευθύνη για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα - και να καθιστά σαφές ότι η ΕΚΤ δεν αντιμετωπίζει περιορισμούς στην άσκηση της λειτουργίας της δευτεροβάθμιας αγοράς κατά την άσκηση των νέων καθηκόντων της.

Σημεία ένα και δύο, θα απαιτήσουν νέα νομοθεσία, αλλά καμία αλλαγή στις ευρωπαϊκές συνθήκες, και θα πρέπει να εφαρμοστούν αμέσως. Για τα σημεία τρία και τέσσερα θα αρκούσε μια σταθερή πρόθεση για την ώρα ώστε να ξεκινήσει μια διαδικασία αλλαγής της συνθήκης, η οποία θα πάρει χρόνο.

Στο γεύμα τους την περασμένη Τετάρτη, οι ευρωπαίοι ηγέτες μπορεί να μην κατέληξαν σε ένα κοινό ψήφισμα, αλλά για πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα της κρίσης, έχουν τουλάχιστον συζήτησει μέτρα διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένων των ευρωομολόγων και τη διασφάλιση των τραπεζικών καταθέσεων. Την Τετάρτη επιτέλους αναλογίστηκαν τις θέσεις τους. Αυτό είναι μια πρόοδος. Το πρόβλημα είναι ότι μπορεί να το έχουν αφήσει πάρα πολύ αργά. Μπορεί να μην είναι δυνατόν να συμφωνήσουν σε μια κοινή τέτοια πορεία στο διαθέσιμο χρόνο, λαμβάνοντας υπόψη τις αντιστάσεις που θα πρέπει να ξεπεραστούν.

Τι θα συμβεί αν η Ελλάδα παραμείνει στο ευρώ, αλλά τα τέσσερα παραπάνω σημεία δεν τεθούν σε εφαρμογή;

Στην περίπτωση αυτή, η Ελλάδα θα χρεοκοποήσει εντός της ομπρέλας διάσωσης το 2013 ή το 2014. Φέτος η Ισπανία θα ζητήσει ένα πρόγραμμα διάσωσης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα της. Το βάρος αυτό θα πρέπει μάλλον να μοιραστεί εντός της ευρωζώνης. Δεδομένου ότι η Ιταλία δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της με τα τρέχοντα επιτόκια, η είσοδος της στο ESM θεωρείται μάλλον βέβαιη. Αυτό βέβαια θα απαιτούσε μια αύξηση στο ανώτατο όριό του μηχανισμού από τα σημερινά € 500 δισ. σε € 2 -3 τρις.  Στο μέλλον, οι υποχρεώσεις του ESM θα μπορούσαν να διαχωριστούν σε ένα ταμείο εξυγίανσης των τραπεζών και σε ευρωομόλογα. Θα ήταν μία πολύπλοκη διαδρομή, αλλά θα μας έφερνε το ίδιο αποτέλεσμα.

Και αν συμφωνηθεί κοινό ομόλογο μόνο για την εξαγορά χρέους; Φαίνεται να υπάρχει κάποια κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση. Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ένα ομόλογο εξόφλησης του χρέους ως το ευρωομόλογο για τους οπαδούς της λιτότητας.Η ιδέα, που προτάθηκε από το γερμανικό Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, είναι να ενώσουν όλες οι χώρες τα «υπερβολικά» ποσά χρέους σε ευρωομόλογα και να αποπληρωθούν σε 20 χρόνια. Αυτό θα περιελάμβανε το κομμάτι εκείνο του χρέους που υπερβαίνει κατά αναλογία το 60 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.

Με το πέρας της εικοσαετίας το ομόλογο θα έχει αποπληρωθεί και έχει μείνει μόνο το δημόσιο χρέος.

Οι ηγέτες της Ευρώπης αναμένεται μάλλον να  καταβάλουν προσπάθειες προς την κατεύθυνση ενός διευρυμένου ESM. Βέβαια οι πιθανότητες αποτυχίας είναι μεγάλες και όταν αυτό συμβεί, θα έρθει ο καιρός για νέες αποφάσεις. Παραμένει ενθαρρυντικό το γεγονός όμως ότι όλο και περισσότεροι στηρίζουν ανοιχτά την ιδέα μιας δημοσιονομικής ένωσης πολλαπλών ταχυτήτων.  Πραγματικά δεν φαίνετια να υπάρχει καμία άλλη εναλλακτική λύση.   sofokleous 10.gr