Η αδιαλλαξία της Μέρκελ είναι θέμα χρόνου και τακτικής

Για πολλοστή φορά στα δύο χρόνια που κρατά η κρίση χρέους της Ευρωζώνης, η Γερμανία μοιάζει να αντιστέκεται πεισματικά σε ένα σχέδιο που όλος ο υπόλοιπος κόσμος θεωρεί απολύτως απαραίτητο.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Αγγέλα Μέρκελ πάντοτε απέρριπτε την ανάγκη δημιουργίας ενός μεγάλου ‘μπαζούκα’ που θα εντυπωσίαζε τις χρηματοπιστωτικές αγορές παρά τις αλλεπάλληλες εκκλήσεις των Αμερικανών. Σήμερα όμως έχει απέναντί της κάτι πολύ περισσότερο από μια αγγλοσαξονική συνωμοσία.
Αντιμετωπίζει τις πιέσεις της γενικής διευθύντριας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ, των κρατών BRIC και της πλειοψηφίας, αν όχι του συνόλου των 16 εταίρων της στην Ευρωζώνη. Όλοι ζητούν ευελιξία αλλά η Μέρκελ αρνείται κάθε υποχώρηση.

Και το ερώτημα είναι γιατί. Προσπαθεί να κερδίσει χρόνο προκειμένου να πείσει το εχθρικό εσωτερικό εκλογικό κοινό της ή μήπως υιοθετεί μια σκληρή τακτική για να ασκήσει πιέσεις προς τους εταίρους της; Υπάρχουν άραγε εσωτερικές διαιρέσεις στο Βερολίνο ή όλα αυτά αφορούν μια θέση επί της αρχής; Το πιθανότερο είναι πως όλα αυτά ισχύουν.

Η πρόταση αφορά βεβαίως την ενίσχυση του λεγόμενου ‘τείχους προστασίας’ της Ευρωζώνης ενάντια στη χρηματοπιστωτική μόλυνση μέσα από τον συνδυασμό των κεφαλαίων των δύο ταμείων διάσωσης που συστήθηκαν προκειμένου να παράσχουν έκτακτη βοήθεια στα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ είπε ότι η Ευρώπη πρέπει να εντυπωσιάσει τις αγορές. Η Ευρώπη θα μπορούσε κάλλιστα να αποκτήσει ένα μηχανισμό με δανειοδοτική ισχύ 1 τρις ευρώ αν προσέθετε τα κονδύλια ύψους 250 δις ευρώ που έμειναν στον προσωρινό Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας μετά τη χρηματοδότηση της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας και τα κονδύλια ύψους 500 δις του μόνιμου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας που θα ενεργοποιηθεί φέτος. Αν η Ευρωζώνη αναλάβει δράση, θα μπορούσε να τη συνδράμει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο με άλλα 500 δις δολάρια, ενισχύοντας την δανειοδοτική ισχύ του τείχους προστασίας ως το 1 τρις.

Επισήμως τουλάχιστον το Βερολίνο ακόμη αντιστέκεται σε όλα αυτά. Κάθε αύξηση των κονδυλίων του τείχους προστασίας άνω των 500 δις ευρώ απλά ‘δεν είναι απαραίτητη’, μας λένε ανώτατοι Γερμανοί αξιωματούχοι.

Ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επανέλαβε αυτό το επιχείρημα  στη σύνοδο των G20 το περασμένο Σαββατοκύριακο στο Μεξικό. Ο Β. Σόιμπλε είπε στους ομολόγους των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου ότι μια τέτοια κίνηση μπορεί να δημιουργήσει αρνητικά κίνητρα για την Ιταλία και την Ισπανία και να αποφύγουν να βάλουν τα δημοσιονομικά τους σε τάξη.

Παρά ταύτα, η Γερμανία συμφώνησε να συζητήσει το μέγεθος του μηχανισμού προστασίας το Μάρτιο – γι’ αυτό ματαιώθηκε η σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το ζήτημα αυτό που θα γίνονταν στις Βρυξέλλες. Και ο ίδιος ο Σόιμπλε παραδέχτηκε δημοσίως ότι ο συνδυασμός των κεφαλαίων των δύο μηχανισμών θα ήταν ‘μια πιθανή λύση σε αυτό το ερώτημα’. Νομικά τουλάχιστον, το πράγμα δείχνει διαχειρίσιμο ακόμα και στο πλαίσιο της γερμανικής νομοθεσίας.

Η θέση του Βερολίνου είναι θέμα τόσο πολιτικής όσο και τακτικής, σε συνδυασμό με την βαθύτατη καχυποψία του προς κάθε λύση που ίσως καταλήξει να μεταφέρει περισσότερα δις ευρώ από τα χρήματα των φορολογουμένων στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Σίγουρα θα υπάρξει πολιτικό κόστος. Η Αγγέλα Μέρκελ αντιμετωπίζει τις ισχυρές αντιδράσεις ορισμένων βουλευτών της στο γερμανικό κοινοβούλιο. Η κοινή γνώμη είναι εχθρική. Η Bild, που είναι η εφημερίδα με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στη Γερμανία, φώναζε με μεγάλους τίτλους στο πρωτοσέλιδό της χτες ‘Stop’, ζητώντας από το γερμανικό Κοινοβούλιο να απορρίψει το νέο ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης. Και η απόφαση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου να απορρίψει το νομοσχέδιο για τη θέσπιση μιας επιτροπής που θα εγκρίνει με επείγουσες διαδικασίες τα πακέτα στήριξης της Ευρωζώνης αντιπροσωπεύει μια σοβαρή ήττα για τη Μέρκελ. Υπάρχει όντως ο κίνδυνος η Γερμανίδα καγκελάριος να χάσει την πλειοψηφία των 20 εδρών που διαθέτει και να διακυβεύσει τη σταθερότητα της κυβέρνησης της αν, παράλληλα με την εξασφάλιση της στήριξης για την ελληνική διάσωση, επιδιώξει να ενισχύσει και τα κεφάλαια των ευρωπαϊκών μηχανισμών διάσωσης.

Παράλληλα βέβαια το Βερολίνο παίζει κι ένα σκληρό παιχνίδι τακτικής. Ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών επιμένει ότι τόσο ο προσωρινός ευρωπαϊκός μηχανισμός όσο και ο μόνιμος δεν στόχευαν ποτέ σε μια δανειοδοτική ισχύ τόσο μεγάλη ώστε να μπορούν να σώσουν την Ιταλία και την Ισπανία. Το όλο διακύβευμα ήταν να υποχρεωθούν αυτές οι χώρες να βάλουν μόνες τους τα οικονομικά τους σε βιώσιμη βάση.

Υπάρχουν επίσης ορισμένες διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους αξιωματούχους του γερμανικού Υπουργείου Οικονομικών που υποστηρίζουν ότι τα χρήματα δεν θα χρειαστούν ποτέ, επομένως γιατί να μην συμφωνήσει η Γερμανία στην αύξηση της δανειοδοτικής ισχύος των μηχανισμών, και σε εκείνους που πιστεύουν ότι είναι πολύ κακή ιδέα η παροχή τέτοιων εγγυήσεων. Αυτοί οι τελευταίοι ανησυχούν κυρίως για τους μακροπρόθεσμους πληθωριστικούς κινδύνους.

Αλλά τα θέματα τακτικής είναι κυρίαρχα και το πραγματικό πρόβλημα μπορεί εν τέλει να έχει να κάνει με τον παράγοντα ‘χρόνος’. Το Βερολίνο περιμένει να δει πώς θα πάει η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και αν θα εξασφαλιστεί το απαραίτητο επίπεδο συμμετοχής εκ μέρους των ιδιωτών πιστωτών. Αναλύει επίσης τα στοιχεία των αγορών ομολόγων προκειμένου να δει αν το κόστος δανεισμού της Ιταλίας και της Ισπανίας μπορεί να παραμείνει υπό έλεγχο. Περιμένει, τέλος, να δει αν θα συνεχίσουν να έχουν καθησυχαστική επιρροή στις αγορές τα έκτακτα μέτρα ρευστότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Μέχρι να ξεκαθαρίσουν όλα αυτά η Αγγέλα Μέρκελ θα περιμένει χωρίς να αποφασίζει ακόμη αν αξίζει τον κόπο να πληρώσει το πολιτικό κόστος. Θέλει να έχει περιθώρια κινήσεων και δεν θα βιαστεί. sofokleous 10