Τουρκία: Οταν οι φιλοδοξίες ξεπερνούν τις δυνατότητες της οικονομίας

Του Νικήτα Σίμου 

Η Οικονομία 

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για την τουρκική οικονομία, ο ετήσιος πληθωρισμός κατά τον Ιούνιο ανήλθε σε 78,62%, φθάνοντας το υψηλότερο σημείο των τελευταίων είκοσι ετών. Παράλληλα η λίρα έχασε περίπου 50% της αξίας της σε σχέση με το δολάριο σε ετήσια βάση, υποβοηθούμενη από την επίμονη και ανορθόδοξη θεώρηση του προέδρου Ερντογάν να μειώσει τα επιτόκια προκειμένου να μειώσει τον πληθωρισμό, σκοπεύοντας να ενισχύσει τις εξαγωγές και την απασχόληση.

Η τουρκική κυβέρνηση επιθυμεί μία υποτιμημένη λίρα ως μέσο αύξησης των εξαγωγών, ενώ η χώρα συνεχίζει να πάσχει από έντονο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, καθώς η παραγωγική διαδικασία απαιτεί εισαγωγές, οι οποίες πρέπει να πληρωθούν σε σκληρό νόμισμα και οι κεφαλαιακές εισροές, κυρίως από αραβικά κράτη, είναι ανεπαρκείς.

Ειδικά οι εισαγωγές υδρογονανθράκων σε αυξημένες τιμές με παράλληλα υποτιμούμενη λίρα είναι κρίσιμες για το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου. Αυτή τη δραματική εικόνα επιτείνει η τρέχουσα σύγκρουση στην Ουκρανία, η οποία έχει επίσης πλήξει σκληρά την τουρκική οικονομία δεδομένης της εξάρτησης της τελευταίας  από εισαγωγές ενέργειας και τροφίμων.    

Διεθνής ρόλος

Παρά ταύτα η Τουρκία καταβάλει έντονη προσπάθεια να αναδειχθεί σε ενεργό παίκτη της διεθνούς αρένας. Η βαθύτερη προσδοκία της, πέρα από τα οποιαδήποτε γεωπολιτικά οφέλη τα οποία μπορεί να αποκομίσει, είναι ότι βελτιώνοντας την εικόνα της στη Δύση και την πολιτική φερεγγυότητά της, θα μπορούσε να προσελκύσει ενδεχομένως επενδύσεις οι οποίες θα μετρίαζαν τη χρηματοπιστωτική κατάπτωση της.

Η Άγκυρα αναδύθηκε για μήνες στο κέντρο μιας έντονης διπλωματικής δραστηριότητας, λειτουργώντας διαμεσολαβητικά στη Ρωσο-Ουκρανική σύγκρουση, γεγονός το οποίο επέτρεψε στον πρόεδρο Ερντογάν να προβάλει  τα εθνικά τουρκικά συμφέροντα σε διάφορες διεθνείς διαπραγματευτικές συναντήσεις ενδυναμώνοντας και το προσωπικό του προφίλ ενόψει των τουρκικών εκλογών το επόμενο έτος. Π.χ  κατά τη διάρκεια της διάσκεψης κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη (28/6) ο Τούρκος πρόεδρος διαπραγματεύτηκε την εισδοχή της Σουηδίας και της Φινλανδίας στη Συμμαχία υπό τον όρο αναίρεσης εκ μέρους των χωρών αυτών της υποστήριξης την οποία παρέχουν σε Κουρδικές ομάδες και της απέλασης 73 Κούρδων εξτρεμιστών από τη Σουηδία στην Τουρκία. Το τουρκικό κοινό πάντα θεωρεί τον Κουρδικό εξτρεμισμό απειλή για την εθνική ασφάλεια.   Επίσης στην ισπανική πρωτεύουσα ο πρόεδρος Ερντογάν προσπάθησε να ρυθμίσει με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, εκκρεμούντα θέματα,  εστιάζοντας στην αναβάθμιση των επιχειρούντων και στην πώληση νέων F16, που έχουν παγώσει, λόγω της αγοράς από την Τουρκία των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400.

Είναι σημαντικό ακόμη  ότι, βελτιώνοντας το κλίμα των σχέσεων μεταξύ Ρώμης και Άγκυρας, επισκέφθηκε την Άγκυρα ιταλική αποστολή στις αρχές Ιουλίου, με επικεφαλής τον Ιταλό πρωθυπουργό με τον οποίο συζητήθηκαν θέματα σε σχέση με την ενέργεια, την επισιτιστική κρίση, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα προβλήματα στη Λιβύη. Η συνάντηση αυτή έστειλε το επιπλέον μήνυμα ότι η Τουρκία μπορεί να είναι βασικός εταίρος της Ρώμης για τα θέματα τα οποία αφορούν την ευρύτερη Μεσόγειο, από τη σταθεροποίηση στη Λιβύη και την αναζήτηση εναλλακτικής τροφοδοσίας της Ευρώπης με αέριο, ως τη διαχείριση των προσφυγικών εισροών.

Το τελευταίο τανγκό 

Γενικότερα φαίνεται ότι η Τουρκία είναι αποφασισμένη να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις της με τις Δυτικές Χώρες, κάτι το οποίο είναι απαραίτητο για να θεωρηθεί η οικονομία της, χώρος επενδυτικών ευκαιριών από το ξένο κεφάλαιο, το οποίο έχει αποσυρθεί. Στο ίδιο πλαίσιο αναζήτησης επενδυτικών κεφαλαίων εντάσσονται οι πρόσφατες πρωτοβουλίες του Τούρκου προέδρου για βελτίωση των σχέσεων με τα ΗΑΕ, την Αίγυπτο και την Σ. Αραβία.

Όσο οι εκλογές πλησιάζουν τόσο προβάλλει εντονότερη η ανάγκη εξορθολογισμού της οικονομίας και  ο πρόεδρος Ερντογάν έχει απόλυτη ανάγκη να εξασφαλίσει χειροπιαστά πολιτικά και οικονομικά αποτελέσματα.   

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία έρευνας (PANAROMATR) 74% των Τούρκων πιστεύουν ότι η χώρα ακολουθεί λάθος κατεύθυνση και 80% ότι η οικονομία έχει μεγάλα προβλήματα. Σημαντικότερο όμως είναι, ότι πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες πιστεύουν,  ότι για τα οικονομικά προβλήματα υπεύθυνοι είναι οι κυβερνώντες. Εάν δεν γίνει κάποια προσπάθεια ανάταξης της οικονομίας, φαίνεται ότι η καταιγίδα θα κορυφωθεί προς το τέλος του έτους, οπότε οι επιλογές για την τουρκική κυβέρνηση θα μειωθούν δραματικά. Ίσως το πιθανότερο είναι η χώρα να βαδίσει προς τις εκλογές με την τρέχουσα πολιτική και οικονομική προσέγγιση, οπότε οι προσδοκίες επανεκλογής του προέδρου Ερντογάν θα ήταν εξαιρετικά αβέβαιες. 

* Ο κ. Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής 

https://www.capital.gr