Όταν ο Ψυχρός Πόλεμος «κινδύνευσε» από μια δεκάχρονη

 

Στα 10 της η Σαμάνθα Σμιθ έβαλε σκοπό να «τελείωσει» τον Ψυχρό Πόλεμο και ίσως να τα είχε καταφέρει, αν δεν την προλάβαινε ο θάνατος

Η Σαμάνθα Σμιθ έζησε σε αυτόν τον κόσμο για 13 χρόνια και έναν μήνα. Ωστόσο, σε αυτό το ελάχιστο χρονικό διάστημα κατάφερε να φέρει τις ΗΠΑ και την Σοβιετική Ένωση περισσότερο κοντά απ’ όσο είχαν καταφέρει οι ηγέτες τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ως τότε.
Με ένα γράμμα της στον πιο ισχυρό άντρα της Σοβιετικής Ένωσης και ένα ταξίδι της ως εκεί απέκτησε από τα μίντια των ΗΠΑ τον τίτλο της «πιο μικρής πρεσβευτή» και από αυτά της Σοβιετικής Ένωσης τον τίτλο της «Πρέσβειρας Καλής Θέλησης». Αυτή είναι η ιστορία της μικρής της ζωής με τον μεγάλο αντίκτυπο.

Το ανήσυχο παιδί

Η Σαμάνθα από πολύ νωρίς είχε δείξει ότι ήταν ένα παιδί περισσότερες ανησυχίες από τα άλλα της ηλικίας της. Γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου του 1972 στο Χούλτον του Μέιν στις ΗΠΑ. Ο πατέρας της δίδασκε λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο Αουγκούστα και η μητέρα της εργαζόταν ως κοινωνική λειτουργός. Η Σαμάνθα σε ηλικία μόλις πέντε ετών έγραψε μια επιστολή στη βασίλισσα Ελισάβετ του Ηνωμένου Βασιλείου, λέγοντας της ότι την συμπαθούσε. Ωστόσο, σε ηλικία 10 ετών επρόκειτο να την γνωρίσει όλος ο κόσμος όταν αποφάσισε να γράψει ένα γράμμα στον νέο γραμματέα του Κουμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης, Γιούρι Αντρόποφ, ο οποίος μόλις είχε αναλάβει την ηγεσία της μεγάλης αντιπάλου των ΗΠΑ.

Το ιστορικό πλαίσιο

Ο Γιούρι Αντρόποφ τον Νοέμβριο του 1982 ανέλαβε την ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης ύστερα από τον θάνατο του Λεονίντ Μπρέζνιεφ. Η φωτογραφία του Αντρόποφ και η είδηση της ανάληψης της εξουσίας έκανε πρωτοσέλιδα σε όλον τον κόσμο. Ειδικότερα στις ΗΠΑ, ο Αντρόποφ παρουσιάστηκε με άκρως μελανά χρώματα. Τα μίντια κυρίως στέκονταν στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της ουγγρικής εξέγερσης του 1965 ο Αντρόποφ ήταν ο πρέσβης στην Βουδαπέστη που συντέλεσε στην κατάπνιξη της εξέγερσης. Ο Αντρόποφ ήταν ο επικεφαλής της KGB από το 1967 ως το 1982 και είχε γίνει γνωστός στη δύση για τον ρόλο του στην συντριβή κάθε εστίας αντίστασης  κατά την Άνοιξη της Πράγας.

Η ανάληψη της εξουσίας από τον Αντρόποφ μόνο θετική δεν εκλήφθηκε από τη δύση σε μια εποχή μάλιστα που η προετοιμασία για έναν πυρηνικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης φαινόταν πιο έντονη από ποτέ. Οι δύο υπερδυνάμεις είχαν πλέον εγκαταλείψει την τακτική της χαλάρωσης των σχέσεων με την Σοβιετική Ένωση να αναπτύσσει τους πυρηνικούς πυραύλους της SS-20 Saber και ο Ρίγκαν να απαντά με αύξηση των πυρηνικών πυραύλων Pershing 2 στην Ευρώπη.

Οι ειρηνικές διαδηλώσεις κατά πυρηνικών εξοπλισμών αυξάνονταν συνεχώς στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ και το θέμα κυριαρχούσε στις περισσότερες εφημερίδες της εποχής. Στις 22 Νοεμβρίου – δέκα μέρες μετά την ανάληψη της σοβιετικής ηγεσίας από τον Αντρόποφ- το περιοδικό Time αφιέρωσε το πρωτοσέλιδό του σε αυτόν.  Η δεκάχρονη Σαμάνθα που τότε πήγαινε στην πέμπτη τάξη του δημοτικού είδε αυτό ακριβώς το πρωτοσέλιδο και εξέφρασε τις ανησυχίες της στη μητέρα της, Τζέιν, ρωτώντας την αν πρόκειται να γίνει πόλεμος. «Αν ο κόσμος τον φοβάται τόσο πολύ, γιατί δεν του γράφει κάποιος ένα γράμμα να τον ρωτήσει αν θέλει να κάνει πόλεμο ή όχι;», ρώτησε τη μητέρα της κι αυτή της απάντησε: «Γιατί δεν το κάνεις εσύ;». Και πράγματι το έκανε ένα μήνα μετά.

Το γράμμα

«Αξιότιμε Κύριε Αντρόποφ,

Το όνομά μου είναι Σαμάνθα Σμιθ. Είμαι δέκα ετών. Συγχαρητήρια για τη νέα θέση σας. Είμαι ανήσυχη ότι η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ξεκινήσουν πυρηνικό πόλεμο. Πρόκειται να ψηφίσετε να κάνετε έναν πόλεμο ή όχι; Εάν δεν πρόκειται, παρακαλώ να μου πείτε πώς πρόκειται να βοηθήσετε για να μην έχετε πόλεμο. Αυτή την ερώτηση δεν είναι απαραίτητο να απαντήσετε, αλλά θα επιθυμούσα να ξέρω γιατί θέλετε να κατακτήσετε τον κόσμο ή τουλάχιστον τη χώρα μας. Ο Θεός έκανε τον κόσμο για μας για να ζήσουμε μαζί εν ειρήνη και όχι για να πολεμάμε.

Ειλικρινά,

Σαμάνθα Σμιθ»

Η Σαμανθα έστειλε αυτό ακριβώς το γράμμα στον Αντρόποφ τον Δεκέμβριο του 1982, ωστόσο για λίγο καιρό δεν έλαβε κάποια απάντηση. Τελικά, τον Απρίλιο του 1983 η επίσημη κυβερνητική εφημερίδα της Σοβιετικής Ένωσης, η Πράβντα, δημοσίευσε αναπάντεχα το γράμμα της Σαμάνθα. Λίγες μέρες πριν, οι ΗΠΑ είχαν ανακοινώσει το πυραυλικό τους πρόγραμμα  «Star Wars» και λίγες εβδομάδες νωρίτερα ο πρόεδρος Ρίγκαν στην ομιλία του στην Εθνική Ένωση Ευαγγελιστών είχε αποκαλέσει την ΕΣΣΔ ως «μοχθηρή αυτοκρατορία», εκεί που «εστιάζεται το κακό στον σύγχρονο κόσμο». Φυσικά, η χρονική στιγμή της δημοσίευσης μόνο τυχαία δεν ήταν σύμφωνα με τον ειδικό της ρωσικής ιστορίας του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας, Ματίας Νιούμαν, ο οποίος έχει μελετήσει και την ιστορία της Σμιθ.

«Οι Σοβιετικοί δεν θα μπορούσαν να αντέξουν την επιστροφή σε έναν πόλεμο εξοπλισμών. Δημοσιεύοντας αυτά τα γράμματα ήταν μια ευκαιρία να παρουσιάσουν αυτό που έβλεπαν ως αμερικανική προπαγάνδα και ιμπεριαλισμό και να λάβουν οι ίδιοι το ηθικό πλεονέκτημα. Στην σοβιετική αναζήτηση για παγκόσμια ειρήνη, ο εχθρός ήταν μέσα στον Λευκό Οίκο», αναφέρει ο Νιούμαν.

Όταν η Σαμάνθα είδε ότι το γράμμα της δημοσιεύτηκε στην Πράβντα έστειλε αμέσως νέα επιστολή στον Σοβιετικό  πρέσβη στις ΗΠΑ και τον ρώτησε για ποιο λόγο ο Αντρόποφ δεν της απάντησε.

«Πιστεύω ότι οι ερωτήσεις μου ήταν καλές και δεν θα έπρεπε να έχει σημασία που είμαι μόνο δέκα χρονών», του έγραψε.

Στις 26 Απριλίου έλαβε την απάντηση που ζητούσε με μια επιστολή από τον ίδιο τον Αντρόποφ να φτάνει στο γραμματοκιβώτιό της.

Η απάντηση του Αντρόποφ και η πρόσκληση

Ο Αντρόποφ με την επιστολή του προσπάθησε να απαντήσει στις ερωτήσεις της Σαμάνθα. Την καθησύχασε ότι στη Σοβιετική Ένωση δεν ήθελαν κανενός είδους πόλεμο. Παραδέχθηκε ότι και στις δύο χώρες υπάρχουν πυρηνικά όπλα – «φοβερά όπλα» , όπως έγραψε- αλλά τόνισε ότι «δεν θέλουμε να χρησιμοποιηθούν».

Μάλιστα, την κάλεσε να επισκεφτεί η ίδια την Σοβιετική Ένωση για να «δείτε μόνη σας πως στη Σοβιετική Ένωση, ο καθένας θέλει την ειρήνη και τη φιλία μεταξύ των λαών». Της πρότεινε μάλιστα να πάει το καλοκαίρι γιατί είναι «η καλύτερη εποχή» και για να μπορέσει να επισκεφτεί την παιδική κατασκήνωση «Άρτεκ» δίπλα στη θάλασσα.

«Αγαπητή Σαμάνθα,

Έλαβα την επιστολή σας, η οποία είναι όπως πολλές άλλες που έχουν φθάσει σε μένα πρόσφατα από τη χώρα σας και από άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο. Μου φαίνεται - και μπορώ να το πω από την επιστολή - ότι είστε θαρραλέο και τίμιο κορίτσι, που μοιάζει με την Μπέκι, την φίλη του Τόμ Σόγιερ στο διάσημο βιβλίο του συμπατριώτη σας, Μαρκ Τουέιν. Αυτό το βιβλίο είναι καλά γνωστό και αγαπημένο στη χώρα μας από όλα τα αγόρια και τα κορίτσια. Γράφετε ότι είστε ανήσυχη για εάν θα υπάρξει ένας πυρηνικός πόλεμος μεταξύ δύο χωρών μας. Και ρωτάτε αν εμείς κάνουμε τίποτα έτσι ώστε ο πόλεμος να μην ξεσπάσει. Η ερώτησή σας είναι η σημαντικότερη που κάθε σκεπτόμενο άτομο μπορεί να θέσει. Θα απαντήσω σοβαρά και ειλικρινά.

Ναι, Σαμάνθα, στη Σοβιετική Ένωση προσπαθούμε να κάνουμε όλα όσα χρειάζονται ώστε να μην υπάρξει πόλεμος στη γη. Αυτό επιθυμεί κάθε Σοβιετικός. Αυτό είναι που ο μεγάλος ιδρυτής του κράτους μας, Βλαντιμίρ Λένιν, μας δίδαξε. Οι σοβιετικοί ξέρουν καλά τι είναι ένας φοβερός πόλεμος. Σαράντα δύο έτη πριν, η Ναζιστική Γερμανία, προσπάθησε να κατακτήσει ολόκληρο τον κόσμο, επιτέθηκε στη χώρα μας, έκαψε και κατέστρεψε πολλές χιλιάδες πόλεις και χωριά μας, σκοτώνοντας εκατομμύρια Σοβιετικούς άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Σε εκείνο τον πόλεμο, ο όποιος τελείωσε με τη νίκη μας, ήμασταν σύμμαχοι με τις Ηνωμένες Πολιτείες: μαζί παλέψαμε για την απελευθέρωση πολλών ανθρώπων από τους ναζιστικούς εισβολείς. Ελπίζω ότι ξέρετε για αυτό από τα μαθήματα ιστορίας σας στο σχολείο. Και σήμερα θέλουμε πάρα πολύ να ζήσουμε εν ειρήνη, να κάνουμε εμπόριο και να συνεργαστούμε με όλους τους γείτονές μας σε αυτή τη γη, με εκείνους που είναι μακριά και εκείνους που είναι κοντά. Και βεβαίως με μια τέτοια μεγάλη χώρα όπως είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Στην Αμερική και στη χώρα μας υπάρχουν πυρηνικά όπλα - φοβερά όπλα - που μπορούν να σκοτώσουν εκατομμύρια ανθρώπων σε μια στιγμή. Αλλά δεν θέλουμε να χρησιμοποιηθούν. Για αυτό το λόγο ακριβώς η Σοβιετική Ένωση δήλωσε επισήμως σε όλο τον κόσμο ότι ποτέ δεν θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα πρώτη ενάντια σε οποιαδήποτε χώρα. Γενικά προτείνουμε να διακόψουμε την περαιτέρω παραγωγή τους και να προχωρήσουμε στην κατάργηση όλων των αποθεμάτων στη γη. Φαίνεται ότι αυτή είναι μια ικανοποιητική απάντηση στη δεύτερη ερώτησή σας: "Γιατί εσείς θέλετε τον πόλεμο ενάντια σε ολόκληρο στον κόσμο ή τουλάχιστον τις Ηνωμένες Πολιτείες;". Δεν θέλουμε τίποτα αυτού του είδους. Κανένας στη χώρα - κανένας από τους εργαζομένους μας, αγρότες, συγγραφείς, ούτε γιατροί, ούτε ηλικιωμένοι, ούτε παιδιά, ούτε μέλη της κυβέρνησης- έχουν ανάγκη είτε ένα μεγάλο είτε "μικρό" πόλεμο.

Θέλουμε ειρήνη, αυτό με το οποίο ασχολούμαστε εμείς είναι: να καλλιεργούμε το σιτάρι, να χτίζουμε και να εφευρίσκουμε, να γράφουμε βιβλία και να ταξιδεύουμε στο διάστημα. Θέλουμε την ειρήνη για μας και για όλους τους λαούς του πλανήτη. Για τα παιδιά μας και για σας, Σαμάνθα.

Σας προσκαλώ, εάν οι γονείς σας αφήσουν, να έρθετε στη χώρα μας. Η καλύτερη εποχή είναι αυτό το καλοκαίρι. Θα ανακαλύψετε τη χώρα μας, θα συναντηθείτε με τους συγχρόνους σας, θα επισκεφτείτε την κατασκήνωση των παιδιών "Αρτεκ" στη θάλασσα. Και θα δείτε μόνη σας πως στη Σοβιετική Ένωση, ο καθένας θέλει την ειρήνη και τη φιλία μεταξύ των λαών.

Σας ευχαριστώ για την επιστολή σας. Σας εύχομαι τα καλύτερα στη νέα ζωή σας.

Γ. Αντρόποφ»

Η απάντηση του Αντρόποφ τράβηξε αμέσως τα βλέμματα των μίντια. Η Σαμάνθα εμφανίστηκε σε πολλές εκπομπές της αμερικανικής τηλεόρασης, ακόμα και σε αυτές των διάσημων Τεντ Κόπελ και Τζόνι Κάρσον. Και μετά ήρθε το ταξίδι.

Το ταξίδι

Η Σαμάνθα δεν θα μπορούσε να αρνηθεί την πρόσκληση. Ύστερα από προσεκτικές προετοιμασίες και από τις δύο πλευρές, η Σαμάνθα έφτασε μαζί με τους γονείς της στην Μόσχα με πτήση της Aeroflot στις 7 Ιουλίου. Εκεί την περίμεναν δεκάδες δημοσιογράφοι απ’ όλον τον κόσμο και όπως δήλωσε η ίδια στην συνέχεια με το πού έφτασε στη Μόσχα της φαίνονταν όλα ίδια.

«Όταν έφτασα στο αεροδρόμιο, όλα έμοιαζαν «αμερικάνικα». Δεν ήμουν σίγουρη αν ήμασταν στη Μόσχα ή όχι», δήλωσε αργότερα. Η Σμιθ έγραψε αργότερα στο βιβλίο της ότι στο Λένινγκραντ αυτή και οι γονείς της έμειναν κατάπληκτοι από τη φιλική διάθεση των ανθρώπων. Μιλώντας σε μια συνέντευξη τύπου στη Μόσχα, η Σμιθ δήλωσε ότι οι Ρώσοι ήταν «ακριβώς όπως και εμείς».

Η Σαμάνθα και οι γονείς της έμειναν στη Σοβιετική Ένωση για δύο εβδομάδες ως φιλοξενούμενοι του Αντρόποφ κατά τις οποίες επισκέφτηκαν τη Μόσχα και το Λένινγκραντ, αλλά και την κατασκήνωση Άρτεκ στην πόλη Γούρζουφ στη χερσόνησο της Κριμαίας, όπως της είχε υποσχεθεί ο Αντρόποφ.

Στο Άρτεκ παρόλο που της προσφέρθηκε χωριστό κατάλυμα, η ίδια επέλεξε να μείνει με τα παιδιά. Τοποθετήθηκε σε έναν κοιτώνα μαζί με παιδιά που μιλούσαν αγγλικά, ώστε να μπορεί να επικοινωνήσει. Μένοντας σε έναν κοιτώνα με εννέα άλλα κορίτσια, η Σμιθ πέρασε το χρόνο της κολυμπώντας, μιλώντας, και μαθαίνοντας ρώσικα τραγούδια και χορούς, ενώ έκανε πολλούς φίλους εκεί.

Η κατασκήνωση του Άρτεκ είχε δημιουργηθεί το 1925 φιλοξενώντας αρχικά άρρωστα παιδιά μέχρι να αναρρώσουν. Ωστόσο, με τα χρόνια η κατασκήνωση είχε γίνει ένα πεδίο προπαγάνδας καθώς συχνά φιλοξενούνταν εκεί παιδιά από ξένες χώρες ώστε να προωθείται η εικόνα μιας ουτοπικής Σοβιετικής Ένωσης, γεμάτη χαρούμενα παιδιά όπου δεν υπήρχε καμία σκέψη για πόλεμο. Ο «ρόλος» της συγκεκριμένη κατασκήνωσης δεν ξέφυγε από πολλές αμερικανικές εφημερίδες με μια μάλιστα να χαρακτηρίζει την Σαμάνθα ως «πιόνι στον πόλεμο της προπαγάνδας της Σοβιετικής Ένωσης».

Ωστόσο, η αντίδραση των περισσοτέρων ήταν ενθουσιώδης. Στη Σοβιετική Ένωση, οι δημοσιογράφοι την ακολούθησαν σε κάθε βήμα. Φωτογραφίες και άρθρα δημοσιεύθηκαν από τις κύριες σοβιετικές εφημερίδες και  περιοδικά σε όλο το ταξίδι της και η Σμιθ έγινε ευρέως γνωστή.

Πάντως, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της δεν μπόρεσε να συναντήσει ποτέ τον Αντρόποφ, αλλά μπόρεσαν να μιλήσουν στο τηλέφωνο. Ο ίδιος ήταν ήδη σοβαρά άρρωστος όπως αποκαλύφθηκε αργότερα και είχε μπει στο νοσοκομείο λόγω της ηπατικής ανεπάρκειας από την οποία έπασχε. Από εκεί βγήκε ξανά μόνο μετά τον θάνατό του τον Φεβρουάριο του 1984.

Κατά την επιστροφή της στην πατρίδα της στο Μέιν, οι κάτοικοι την υποδέχτηκαν  με κόκκινα χαλιά, τριαντάφυλλα και μια λιμουζίνα που την μετέφερε στο σπίτι της. Όλα έδειχναν ότι τα δύο έθνη είχαν έρθει πιο κοντά χάρη σε ένα δεκάχρονο κορίτσι.

Μετά τη Σοβιετική Ένωση

Η Σαμάνθα δεν σταμάτησε εκεί το ρόλο της ως «η πιο μικρή πρεσβευτής των ΗΠΑ». Τον Δεκέμβριο του 1983 πήγε στην Ιαπωνία μαζί με την μητέρα της ως καλεσμένη του πρωθυπουργού Γιασουχίρο Νακασόνε. Εκεί, συμμετείχε στο Διεθνές Συμπόσιο Παιδιών στο Κόμπε και κατά την ομιλία της πρότεινε οι Σοβιετικοί και Αμερικανοί ηγέτες να ανταλλάσσουν τις εγγονές τους για δύο εβδομάδες κάθε έτος, υποστηρίζοντας ότι ένας Πρόεδρος «δεν θα ήθελε να στείλει μια βόμβα σε μια χώρα που θα επισκεπτόταν η εγγονή του». Το ταξίδι της και η πρότασή της ενέπνευσε και άλλα παιδιά να λειτουργήσουν ως πρεσβευτές καλής θέλησης, όπως η εντεκάχρονη Ρωσίδα Κάτια Λίτσεβα, η οποία επισκέφτηκε τις ΗΠΑ το 1986.

Η Σαμάνθα έγραψε με την παρότρυνση και την βοήθεια του ακαδημαϊκού πατέρα της ένα βιβλίο με τίτλο «Ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση», όπου περιέγραφε όλη την εμπειρία της από το ταξίδι των δύο εβδομάδων.

Το 1984 παρουσίασε την  εκπομπή του Disney Channel, «Samantha Smith Goes To Washington...Campaign '84», όπου με την αρμοδιότητα της «ειδικής ανταποκρίτριας» πήρε συνέντευξη από αρκετούς υποψήφιους για τις προεδρικές εκλογές του 1984, συμπεριλαμβανομένου του Τζορτζ Μακ Γκάβερν και του Τζέσε Τζάκσον. Παράλληλα, συμμετείχε και σε δύο τηλεοπτικές σειρές.

Ο θάνατος

Η φήμη της Σαμάνθα μεγάλωνε και ο κόσμος την έβλεπε με μεγάλη συμπάθεια, παρόλο που υπήρχαν κι αυτοί που συνέχιζαν να την βλέπουν ως «όργανο της σοβιετικής προπαγάνδας» αν και η ίδια ονειρευόταν μόνο έναν κόσμο χωρίς την απειλή του πολέμου. Ωστόσο, η Σαμάνθα δεν μπόρεσε να δει το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Τον Αύγουστο του 1985 αυτή και ο πατέρας της επέστρεφαν από το Λονδίνο στο Μέιν μετά τα γυρίσματα της σειράς «Lime Street». Κατά την προσγείωση, το αεροπλάνο παρέκκλινε της πορείας του και συνετρίβη. Όλοι οι επιβαίνοντες – έξι επιβάτες και δύο άτομα πλήρωμα- σκοτώθηκαν ακαριαία. Το κορίτσι που είχε βάλει σκοπό να φέρει την ειρήνη στον κόσμο ήταν πια νεκρό.

Πάρα πολλοί άνθρωποι τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Σοβιετική Ένωση πένθησαν για τον θάνατό της. Στην κηδεία της παραβρέθηκε ο Βλάντιμιρ Κουλάγκιν της Σοβιετικής Πρεσβείας στην Ουάσιγκτον, ωστόσο κανένας εκπρόσωπος της αμερικανικής κυβέρνησης δεν ήταν παρών. Τόσο ο Ρίγκαν όσο και ο νέος πλέον ηγέτης της ΕΣΣΔ, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, έστειλαν τα δικά τους συλλυπητήρια μηνύματα στην μητέρα της Σαμάνθα:

«Πρέπει να ξέρεις ότι εκατομμύρια μητέρες, πατεράδες και παιδιά στη Ρωσία μοιράζονται μαζί σου αυτήν την τραγική απώλεια. Το καλύτερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε αυτό που ξεκίνησε με καλή θέληση, φιλία και αγάπη. Η Σαμάνθα έλαμπε σαν μια λαμπρή ηλιαχτίδα σε μια εποχή που οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών μας ήταν συννεφιασμένες», ανέφερε ο Γκορμπατσόφ στην Τζέιν Σμιθ τρεις μήνες πριν συναντηθεί για πρώτη φορά με τον Ρόναλντ Ρίγκαν στην Γενεύη.

Φυσικά, μετά τον τραγικό θάνατο της Σαμάνθα δεν έλειψαν και οι θεωρίες συνωμοσίας. Κάποιοι υποστήριξαν ότι η CIA είχε ρίξει το αεροσκάφος, ενώ άλλοι θεώρησαν ότι το αεροπορικό δυστύχημα οργανώθηκε από την KGB. Οι συνωμοσιολόγοι υποστήριξαν ότι η  αυξανόμενη δημοτικότητα της Σμιθ θα μπορούσε να επηρεάσει μερικές σημαντικές πολιτικές ή στρατιωτικές αποφάσεις σε κάθε χώρα και γι’ αυτό κάποιοι την «έβγαλαν από την μέση».

Η έρευνα που ακολούθησε ωστόσο δεν έδειξε κανένα ύποπτο στοιχείο στο δυστύχημα. Στην πραγματικότητα λόγω της κακοκαιρίας που επικρατούσε εκείνη τη νύχτα, της απειρίας των πιλότων κι ενός λάθους στο ραντάρ το αεροσκάφος προσπάθησε να προσγειωθεί 1,6 χιλιόμετρα πιο μακριά από εκεί που βρισκόταν ο διάδρομος με αποτέλεσμα να πέσει πάνω σε δέντρα και οι επιβάτες να σκοτωθούν.

Η Σαμάνθα έζησε λίγο, αλλά επηρέασε πολλούς. Φυσικά, ένας Ψυχρός Πόλεμος θα χρειαζόταν κάτι πολύ περισσότερο για να σταματήσει από ένα δεκάχρονο κορίτσι. Χρειάστηκαν αρκετά χρόνια ακόμα για να συναντηθούν για πρώτη φορά οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης, ο Ρίγκαν και ο Γκορμπατσόφ. Ωστόσο, η Σαμάνθα είχε ήδη δείξει ότι οι άνθρωποι των δύο χωρών που βρίσκονται συνεχώς σε έναν ακήρυκτο πόλεμο δεν διέφεραν και τόσο πολύ.

Τόσο η Σοβιετική Ένωση όσο και οι ΗΠΑ δεν την ξέχασαν. Στις ΗΠΑ, η μητέρα της ίδρυσε το ίδρυμα «Σαμάνθα Σμιθ» τον Οκτώβριο του 1985, το οποίο βοηθούσε στις ανταλλαγές σπουδαστών μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης έως το 1995. Η πρώτη Δευτέρα του Ιουνίου κάθε έτους αποτελεί την «ημέρα Σαμάνθα Σμιθ» στην πολιτεία του Μέιν και υπάρχει ένα άγαλμά της κοντά στο Κρατικό Μουσείο του Μέιν στο Αουγκούστα, το οποίο απεικονίζει την Σμιθ να απελευθερώνει ένα περιστέρι, ενώ μία αρκούδα στηρίζεται στα πόδια της (η αρκούδα συμβολίζει τόσο το Μέιν όσο και την Σοβιετική Ένωση).

Η Σοβιετική Ένωση εξέδωσε ένα αναμνηστικό γραμματόσημο με την εμφάνισή της, ενώ έδωσε το όνομά της σε ένα διαμάντι, μια ποικιλία τουλιπών και νταλιών, ένα σκάφος και ένα βουνό. Ο Σοβιετικός αστρονόμος Τσέρνιχ, που ανακάλυψε τον αστεροειδή 3147, τον ονόμασε 3147 Σαμάνθα.

«Η τελευταία σοβιετική γενιά μεγάλωσε με την Σαμάνθα σαν ένα φιλικό πρόσωπο από τις ΗΠΑ, μια φίλη για όλα τα παιδιά της Σοβιετικής Ένωσης. Οι φωτογραφίες της Σαμάνθα με χαρούμενα Σοβιετικά παιδιά προκαλούν συναισθήματα νοσταλγίας, μιας προστατευμένης και χαρούμενης παιδικής ηλικίας που βρίσκεται στον αντίποδα της ανάμνησης της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που ακολούθησε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης», αναφέρει ο Ματίας Νιούμαν, ο οποίος αναφέρει ότι η ιστορία της Σαμάνθα είναι πιο επίκαιρη από ποτέ σήμερα καθώς τα παιδιά περνούν μπροστά στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. «Τα παιδιά μπορούν να γράψουν ιστορία», τονίζει.

https://www.janus.gr