Σερβία: «Η αμφιταλάντευση μεταξύ δύο κέντρων» – Η πτώση του Ουκρανικού αεροσκάφους στην Καβάλα θέτει ερωτήματα
Ιούλιος 24, 2022. Ελλάδα.
«Σερβικές οβίδες και νάρκες, που πουλήθηκαν από μυστηριώδη έμπορο όπλων, με προορισμό το Μπαγκλαντές, που μετέφερε ουκρανικό αεροπλάνο συνετρίβη στην Ελλάδα». Ακούγεται σαν ένα συναρπαστικό πολιτικό θρίλερ. Αλλά είναι μια σκοτεινή πραγματικότητα.
Αργά το βράδυ της 16ης Ιουλίου 2022, ένα ουκρανικό μεταγωγικό αεροσκάφος Antonov- An-12 συνετρίβη κοντά στην πόλη της Καβάλας στη βορειοανατολική Ελλάδα. Και τα οκτώ μέλη του πληρώματος της Ουκρανίας έχασαν τη ζωή τους. Το αεροπλάνο είχε αναχωρήσει από την πόλη Νις στη νότια Σερβία και είχε φορτώσει 11,5 τόνους όλμους και νάρκες σερβικής κατασκευής.
Πίσω από αυτή την επιχείρηση λέγεται ότι βρίσκεται ο Σλόμπονταν Τέσιτς, ένας από τους μεγαλύτερους εμπόρους όπλων στα Βαλκάνια, εναντίον του οποίου έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ εδώ και καιρό.
Επίσημος προορισμός αποστολής όπλων: Μπαγκλαντές. Αμέσως μετά την απογείωσή του πάνω από το βόρειο τμήμα του Αιγαίου, ο πιλότος ανέφερε προβλήματα με τον κινητήρα, αλλά δεν μπόρεσε να κάνει αναγκαστική προσγείωση.
Η συντριβή κοντά στην Καβάλα ήταν καταστροφική, ακόμη και την επόμενη μέρα γίνονταν συνεχείς εκρήξεις πυρομαχικών.
Το ατύχημα αυτή τη στιγμή δεν προκαλεί μόνο διπλωματική αναταραχή μεταξύ της Ελλάδας από τη μια και της Σερβίας και της Ουκρανίας από την άλλη - επειδή η Αθήνα προφανώς δεν γνώριζε τίποτα για αυτή τη λεπτή αποστολή και διαμαρτυρήθηκε και στις δύο χώρες.
Η καταστροφή εφιστά επίσης την προσοχή σε ένα σκοτεινό σύμπλεγμα: τη σερβική βιομηχανία όπλων, η οποία αναφέρεται συνεχώς για διαφθορά και παράνομες εξαγωγές.
Η Σερβία είναι ένας από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους παραγωγούς όπλων στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, μια παράδοση που χρονολογείται από την εποχή της Γιουγκοσλαβίας.
Η σχεδόν αποκλειστικά κρατική βιομηχανία όπλων αποτελεί σημαντικό κλάδο της οικονομίας για τη χώρα των Δυτικών Βαλκανίων.
Η Σερβία μπορεί να προσφέρει σχεδόν τα πάντα - από φορητά όπλα και νάρκες, πυροβολικό και άρματα μάχης, πυραυλικά συστήματα, drones, μαχητικά αεροσκάφη και ηλεκτρονικό εξοπλισμό όπως ραντάρ.
Το Υπουργείο Άμυνας στο Βελιγράδι εκτιμά τον όγκο των σερβικών εξαγωγών όπλων για το 2020 σε περίπου 600 εκατομμύρια δολάρια (περίπου 530 εκατομμύρια ευρώ). Αυτό σημαίνει περίπου το 3% των συνολικών εξαγωγών της Σερβίας για το 2020. Ωστόσο, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία.
Αποστολή όπλων σε ζώνες πολέμου και συγκρούσεων
Οι σημαντικότεροι αγοραστές σερβικών όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού είναι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Κύπρος, οι ΗΠΑ, η Βουλγαρία και η Σαουδική Αραβία. Αλλά η σερβική βιομηχανία όπλων έχει πελάτες σε όλο τον κόσμο και δεν είναι καθόλου επιφυλακτική στις εκλογές», λέει στη Deutsche Welle ο πολιτικός επιστήμονας Βουκ Βουκσάνοβιτς από το Κέντρο Πολιτικών Ασφαλείας στο Βελιγράδι (BCBP).
«Το σερβικό κράτος θέλει πραγματικά να πάρει κάθε δυνατό δηνάριο από αυτή τη βιομηχανία. Ωστόσο, η κόκκινη γραμμή είναι ότι οι χώρες εξαγωγής δεν πρέπει να υπόκεινται σε κυρώσεις του ΟΗΕ ή να έχουν ένοπλες συγκρούσεις».
Αλλά ο Βουκσάνοβιτς επισημαίνει ότι η Σερβία «δεν εφαρμόζει πάντα αυτούς τους κανόνες».
Στην πραγματικότητα, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αυτή η χώρα των Δυτικών Βαλκανίων εξάγει συνεχώς όπλα σε ζώνες πολέμου και συγκρούσεων ή σε χώρες που βρίσκονταν υπό εμπάργκο όπλων.
Το φθινόπωρο του 2019 αποκαλύφθηκε ότι σερβικά όπλα είχαν καταλήξει στα χέρια μαχητών ισλαμιστών στην Υεμένη μέσω της Σαουδικής Αραβίας.
Το καλοκαίρι του 2020, ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν ανακάλυψε σερβικά όπλα που πουλήθηκαν στην Αρμενία στην επίμαχη περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Τον Φεβρουάριο του φέτος, ένα δίκτυο δημοσιογράφων Σέρβοι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σερβικά όπλα στάλθηκαν στη Μιανμάρ μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Φεβρουαρίου 2021.
Ένα όνομα που ακούγεται συνέχεια
Ένα άτομο του οποίου το όνομα εμφανίζεται συνεχώς σε σχέση με την παράνομη σερβική επιχείρηση όπλων είναι ο Σλόμπονταν Τέσιτς.
Ο 64χρονος δραστηριοποιείται στο εμπόριο όπλων στα Βαλκάνια εδώ και δεκαετίες. Από το 2003 έως το 2013 ήταν στη λίστα κυρώσεων των ΗΠΑ για παράνομες αποστολές όπλων στη Λιβερία.
Τον Δεκέμβριο του 2017, οι κυρώσεις κατά του Τέσιτς αποκαταστάθηκαν για πολλές παράνομες επιχειρήσεις όπλων και εξακολουθούν να υπάρχουν σήμερα και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ταξιδιωτική απαγόρευση και δήμευση των περιουσιακών στοιχείων του στις ΗΠΑ. Εκεί χαρακτηρίζεται επίσημα ως «ο μεγαλύτερος έμπορος όπλων και πυρομαχικών στα Βαλκάνια».
Ο Τέσιτς βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο πολλών σκανδάλων διαφθοράς στη σερβική αμυντική βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης της λεγόμενης υπόθεσης Krusik, η οποία ήρθε στο φως το φθινόπωρο του 2019. Τα κέρδη του εμπόρου όπλων λέγεται ότι αγόρασαν την κρατική εταιρεία όπλων Krusik , που παράγει χειροβομβίδες, νάρκες και ρουκέτες, προϊόντα κάτω της αγοραίας αξίας και τα πούλησε στο εξωτερικό σε υψηλές τιμές - αν και στη Σερβία η κρατική εταιρεία Jugoimport-SDPR είναι στην πραγματικότητα υπεύθυνη για τη διεθνή επιχείρηση όπλων.
Χρηματοδότης του κυβερνώντος κόμματος;
Τα χρήματα από αυτές τις επιχειρήσεις των κρατικών εταιρειών όπλων με ιδιωτικές εταιρείες λέγεται ότι περνούν κατά καιρούς στο κυβερνών Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS) του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς.
Ο Τέσιτς θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες της SNS. Σύμφωνα με τα σερβικά ΜΜΕ, έχει και διπλωματικό διαβατήριο. Ο πατέρας του σημερινού υπουργού Άμυνας της Σερβίας, Νεμπόισα Στεφάνοβιτς, ο οποίος έφυγε από τη ζωή, φέρεται να εμπλέκεται σε παρόμοιες συμφωνίες όπλων εδώ και χρόνια. Τόσο ο Βούτσιτς όσο και ο Στεφάνοβιτς αρνούνται τις κατηγορίες εδώ και χρόνια.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το όνομα του Τέσιτς αναφέρεται τώρα σε σχέση με την πραγματική αποστολή όπλων στο Μπαγκλαντές και την κατάρριψη του αεροπλάνου.
Προφανώς βρίσκεται πίσω από την εταιρεία Valir, η οποία είναι επίσημα υπεύθυνη για αυτήν την επιχείρηση. Ο ίδιος ο Τέσιτς δεν σχολιάζει αυτό ή γενικά τις κατηγορίες εναντίον του.
Τελειώνει η πολιτική της αιώρησης ανάμεσα στις δύο κέντρα;
Εικάζεται επίσης ότι τα όπλα στο ουκρανικό αεροπλάνο που συνετρίβη δεν προορίζονταν για το Μπαγκλαντές, αλλά για την Ουκρανία.
Τόσο ο υπουργός Άμυνας της Σερβίας Στεφάνοβιτς όσο και ο επικεφαλής της ουκρανικής εταιρείας Meridian, στην οποία ανήκει το αεροσκάφος που καταρρίφθηκε, το αρνούνται.
Όμως ο πολιτικός επιστήμονας Βουκσάνοβιτς πιστεύει ότι παραμένουν αναπάντητα ερωτήματα. «Πρέπει να διευκρινιστεί η άποψη γιατί ένα ουκρανικό αεροπλάνο μεταφέρει σερβικά όπλα, τη στιγμή που η μεγαλύτερη διεθνής σύγκρουση βράζει στο έδαφος της Ουκρανίας», λέει ο Βουκσάνοβιτς.
Ο πολιτικός επιστήμονας βλέπει αυτή την υπόθεση ως έκφραση της κυμαινόμενης πολιτικής του Βελιγραδίου μεταξύ διαφορετικών ξένων κέντρων εξουσίας.
«Από τη μια, αυτό σήμαινε μυστικά πυρομαχικά για την Ουκρανία για να ικανοποιήσει τη Δύση, από την άλλη, γίνονται παραχωρήσεις στη Ρωσία στη Σερβία. Όλα αυτά είναι μέρος της στάσης της ελίτ του Βελιγραδίου, η οποία ταλαντεύεται μεταξύ διαφορετικών ξένων κέντρων ισχύος.
Στη Σερβία, όμως, τίθεται το ερώτημα, αν κάποια στιγμή δεν μπορέσει να κρατήσει άλλο αυτή τη πολιτική, τι θα μπορούσε να γίνει, γιατί ένα από τα κέντρα εξουσίας θα εναντιωθεί».
Deutsche Welle (στην αλβανική)
--
Σχόλια