Ελληνογαλλική συμφωνία και στρατιωτική συμμετοχή της Ελλάδας στο Σαχέλ

Γράφει ο Ανδρέας Ηλιόπουλος*

Το Σαχέλ αποτελεί μια γεωγραφική ζώνη μεταξύ Σαχάρας και Σαβάνας και είναι το βορειότερο τμήμα της λεγόμενης υπο-Σαχάριας Αφρικής.

Στην περιοχή επικρατεί μία αστάθεια και αναταραχή καθοδηγούμενη από τους ισλαμιστές που ελέγχουν την περιοχή και θεωρείται αιτία μεγάλων μεταναστευτικών ροών που κατευθύνονται προς την Ευρώπη.

Εκεί, διεξάγονται δύο στρατιωτικές επιχειρήσεις, η αμιγώς γαλλική Barkhane και η Task force Takuba στην οποία υπάρχει διεθνής παρουσία, εκτός της Γαλλίας, από τις Βέλγιο, Δανία, Εσθονία, Ιταλία, Νορβηγία, Σουηδία και Τσεχία, για την υποστήριξη των Γαλλικών επιχειρήσεων.

Στο άρθρο 18 της Ελληνογαλλικής αμυντικής συμφωνίας υπάρχει πρόβλεψη για κοινές δραστηριότητες των δύο χωρών, εκπαίδευσης και στρατιωτικών ασκήσεων, είτε επί του εδάφους είτε επί των γαλλικών ή ελληνικών πλοίων ή αεροσκαφών στα πλαίσια της ναυτικής παρουσίας της Γαλλίας στην Μεσόγειο, ή της κοινής συμμετοχής σε διμερείς η πολυμερείς ασκήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο Πέλαγος, με συμμετοχή σε κοινές αναπτύξεις δυνάμεων ή αναπτύξεις σε θέατρα επιχειρήσεων προς υποστήριξη κοινών συμφερόντων που μία εξ αυτών θα μπορούσε να είναι η επιχείρηση υπό Γαλλική Διοίκηση στο Σαχέλ.

Πρέπει ή όχι;

Το ερώτημα που απασχολεί σήμερα είναι αν πρέπει η χώρα μας να συμμετάσχει ενεργά με στρατιωτική παρουσία στο πλαίσιο της Ελληνογαλλικής Αμυντικής Συμφωνίας στην περιοχή του Σαχέλ.

Καταρχάς η εκτίμησή μου είναι ότι η Ελληνο-Γαλλική Αμυντική Συμφωνία είναι μια εξαιρετική κυβερνητική επιτυχία που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας μας και είναι η πρώτη συμφωνία που μας κατοχυρώνει με αμυντική συνδρομή σε περίπτωση που η σύμμαχος και φίλη χώρα, η Τουρκία, θελήσει να μας επιτεθεί πέραν των καθημερινών λεκτικών επιθέσεων και στρατιωτικά.

Ούτε η ΕΕ ούτε το ΝΑΤΟ ούτε ακόμη και οι ΗΠΑ, που ελπίζουμε ότι θα μας βοηθήσουν σε περίπτωση σύρραξης με την Τουρκία, έχουν δεσμευτεί σε παρόμοια παροχή συνδρομής.

Για το ερώτημα της συμμετοχής στο Σαχέλ, τα κίνητρα των υπολοίπων Ευρωπαϊκών χωρών που συμμετέχουν υποστηρικτικά στις γαλλικές στρατιωτικές επιχειρήσεις εκεί, χωρίς να έχουν υπογράψει αντίστοιχη με την δική μας συμφωνία με την Γαλλία, είναι για την επίτευξη σταθερότητας στην περιοχή του Σαχέλ και κατά κύριο λόγο την μείωση της πίεσης δημιουργίας μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη.

Από όσα γνωρίζω η Ελληνική συμμετοχή εξετάζεται πολύ πρίν την υπογραφείσα πρόσφατα συμφωνία και είχε μάλιστα την έγκριση των υπευθύνων Ελλήνων στρατιωτικών, των Αρχηγών των Γενικών Επιτελείων.

Επομένως η στρατηγική επιλογή της συμμετοχής από την χώρα μας εξετάζετο και σωστά πολύ πρίν την συμφωνία. Η υπογραφή της συμφωνίας έφερε την υπόθεση στο προσκήνιο και έδωσε την ευκαιρία πολιτικών αντιπαραθέσεων στην γενόμενη συζήτηση στην Βουλή.

Για την χώρα μας, οποιαδήποτε αποσταθεροποίηση της εν λόγω περιοχής, δεδομένης της γεωγραφικής της θέσης, επηρεάζει το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον της ΕΕ, τη θαλάσσια ασφάλεια και προξενεί μεταναστευτικά ρεύματα στην Ευρώπη, με άμεσο αντίκτυπο και στη χώρα μας.

Επιχειρησιακή εμπειρία - αξιοπιστία

Η ενδεχόμενη εθνική συνεισφορά της Ελλάδας στην εν λόγω επιχείρηση πέρα απο τα προφανή πολιτικά οφέλη και την ενίσχυση της στρατηγικής μας σχέσης με τη Γαλλία, στο πλαίσιο της οποίας, η Γαλλική Κυβέρνηση είχε αντίστοιχα εκφράσει πρόθεση στήριξης της Αθήνας στις τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, θα προσδώσει σημαντική επιχειρησιακή εμπειρία στα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων που θα συμμετέχουν. Με δεδομένη την υπογραφή της συμφωνίας η συμμετοχή μας εκτιμάται ως δεδομένη.

Η συμμετοχή μας με τις κατάλληλες Δυνάμεις θα αναβαθμίσει την χώρα μας στις διεθνείς της σχέσεις, θα επιβεβαιώσει την αξιοπιστία μας στις διεθνείς υποχρεώσεις μας και θα προσδώσει ανταλλάγματα επωφελή για την χώρα.

Η συμμετοχή μας με το εκστρατευτικό σώμα της και τα αεροσκάφη που διαθέσαμε στον πόλεμο της Κορέας υπό τον ΟΗΕ έπεισε τις ΗΠΑ να αναθεωρήσουν την αρχική τους αρνητική τους στάση για την είσοδο της χώρας μας στο ΝΑΤΟ και τελικά μας αποδέχθηκαν μετά την συμμετοχή μας.

Κόσσοβο - Αφγανιστάν

Η μέχρι τώρα συμμετοχή μας στο Κόσοβο και στο Αφγανιστάν δεν εδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Η συμμετοχή μας στο Κόσοβο περιορίστηκε στην διάθεση υποστηρικτών δυνάμεων ασφαλείας και όχι μαχίμων μονάδων φοβούμενοι προφανώς το κόστος απωλειών μάχης.

Θα αναφέρω μια προσωπική εμπειρία κατά την υπηρεσία μου στις πληροφορίες με ευθύνη τα Βαλκάνια στο J2 του AFSOUTH του ΝΑΤΟ στην Νάπολη της Ιταλίας, όπου διαπίστωσα σε ένα δελτίο πληροφοριών που είχα ότι ο Ιταλός αντιστράτηγος, Πίνι, διοικητής της KFOR (Στρατιωτική Διοίκηση του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο) δεχόταν στο γραφείο του μόνο υπουργούς Εξωτερικών και υψηλόβαθμα στελέχη της ΕΕ και παρεμπιπτόντως κάποιους εκ των επισκεπτών κατωτέρου επιπέδου οπως ανώτατοι αξιωματικοί συμμετεχόντων στην KFOR χωρών.

Μου προξένησε εντύπωση η διαδικασία και το διερεύνησα μέσα από την δυνατότητα που μου έδινε η θέση μου, με τους αξιωματικούς των Νατοϊκών χωρών που συνηπηρετούσα στο στρατηγείο.

Διαπίστωσα ότι κατά την διαδικασία της προσφοράς Νατοϊκών δυνάμεων στην KFOR, η Ιταλία διέθεσε ένα Τάγμα πεζοναυτών του Ιταλικού Συντάγματος πεζοναυτών, Garibaldi, το οποίο έτυχε ιδιαιτέρας σημασίας για την εκτέλεση της αποστολής της.

Αυτό έδωσε την δυνατότητα στους Ιταλούς στις Νατοϊκές συσκέψεις να απαιτούν, «χτυπώντας το χέρι στο τραπέζι», ό,τι κατά την γνώμη τους ηταν επωφελές και συμφέρον για την χώρα τους και κατα κανόνα πετύχαιναν την υλοποίηση’ του.

Αποτέλεσμα της ευφυούς ιταλικής στρατηγικής ήταν ότι όλα σχεδόν τα δισεκατομμύρια που διέθεσε αφειδώς η ΕΕ για την ανοικοδόμηση του Κοσόβου τα πήραν ιταλικές εταιρείες. Η χώρα μας δυστυχώς στην συγκεκριμένη συγκυρία με την διάθεση υποστηρικτικών δυνάμεων ΔΜ απεδείχθη ο «poor relative» (φτωχός συγγενής) της υπόθεσης.

Επιβεβλημένη

Η συμμετοχή της Ελλάδας στις επιχειρήσεις του Σαχέλ πέραν της Ελληνογαλλικής Αμυντικής Συμφωνίας είναι επιβεβλημένη για την επίτευξη σταθεροποίησης στην περιοχή και τον περιορισμό των μεταναστευτικών ροών που είναι η σημαντικότερη απειλή εθνικής ασφάλειας κατά της χώρας μας.

Η περιοχή του Σαχέλ είναι μια περιοχή που, υπό την επίδραση του ισλαμικού κινήματος, φλέγεται, είναι μια δασική πυρκαγιά τεραστίων διαστάσεων, και η άμεση αποστολή των κατάλληλων στρατιωτικών δυνάμεων απο την χώρα μας θα βοηθήσει αποτελεσματικά στην κατάσβεσή της.

Διαθέτουμε εξαιρετικές Ειδικές Δυνάμεις και εξαιρετικά αεροπορικά και λοιπά μέσα που έχουν την εκπαίδευση και ικανότητα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις τέτοιων αποστολών. Χρειάζεται τους «δασοκομάντος» που θα επέμβουν χειρουργικά επί τόπου και θα σβήσουν την «πυρκαγιά». Η επέμβαση των εναερίων μέσων για την αποτελεσματική κατάσβεση δεν είναι πιθανή όπως συνέβει και στις πρόσφατες πυρκαγιές του καλοκαιριού 2021.

 

Τα φέρετρα και ο... Θουκυδίδης

Τα περί φερέτρων είναι μια δικαιολογία που δεν ευσταθεί γιατί τίποτα στις διεθνείς σχέσεις, αφενός μεν δεν είναι δωρεάν, αφετέρου τα «φέρετρα» θα είναι πολλά περισσότερα αν δεν λάβουμε σοβαρά υπόψιν τον πολιτικό ρεαλισμό του Θουκυδίδη, όπως τον περιγράφει στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όπου υποστηρίζει ότι τα κράτη έχουν περιορισμένες επιλογές στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής.

Πριν ληφθεί μία απόφαση από την ηγεσία του κράτους θα πρέπει να σταθμιστούν τα πιθανά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της σχεδιαζόμενης ενέργειας, και ο ηγέτης να κινηθεί με σύνεση και προσοχή, έχοντας υπόψη ότι κάθε πράξη στη διεθνή σκηνή έχει συνέπειες και η δυνατότητα ελιγμών είναι περιορισμένη.

Πιο συγκεκριμένα, σε σχέσεις μεταξύ άνισων κρατών, η δικαιοσύνη και η ηθική δεν έχουν θέση, και επικρατεί ο ισχυρότερος. Το δίκαιο έχει αξία όπου υπάρχει ίση δύναμη για την επιβολή του, διαφορετικά ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμη του και ο ασθενής παραχωρεί ό,τι επιβάλλει η αδυναμία του.

Είναι υποχρέωση της Κυβέρνησης και ειδικά του πρωθυπουργού να μας αναβαθμίσει από «poor relatives» (φτωχούς συγγενείς) σε ισότιμους συνομιλητές σε επίπεδο των διεθνών σχέσεων, όσο και στις υποχρεώσεις που έχουμε αναλάβει με την υπογραφή της εξαιρετικής Ελληνο-Γαλλικής Αμυντικής Συμφωνίας.

* Δρ. Ανδρέας Ηλιόπουλος Αντιστράτηγος ε.α., Επίτιμος Διοικητής της ΑΣΔΕΝ, PhD in International and Area studies, Ιδρυτικό μέλος του Παρατηρητηρίου Ευρω-Μεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας.

https://www.lawandorder.gr