Οι συμφωνίες της Ελλάδας με Γαλλία και ΗΠΑ δείχνουν 12 ν.μ. νοτίως και ανατολικά της Κρήτης

 

Του Αλέξανδρου Δρίβα

Ας μην τρέφουμε αυταπάτες. Η Ελλάδα για πολλές δεκαετίες έχασε πολλές ευκαιρίες στο να προλάβει εξελίξεις που αφορούσαν την αξιοποίηση της μέριμνας της Σύμβασης του 1982 (Montego Bay) για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Ελλάδα για πολλές δεκαετίες δεν είχε σαφή στόχευση στην εξωτερική πολιτική. Για την ακρίβεια, η στόχευσή της ήταν στο να εκμεταλλεύεται τις καλές της σχέσεις με τα αραβικά κράτη και έτσι να μπορεί στον ΟΗΕ να ενισχύει τα επιχειρήματά της πάνω στο Διεθνές Δίκαιο και να ''αποκρούει'' την τουρκική επιχειρηματολογία που ήταν παραδοσιακά πολιτική και όχι νομική. Καθυστερήσαμε πολύ στο να κάνουμε όσες κινήσεις οφείλαμε (ακόμη και για κλείσιμο των κόλπων στα ύδατά μας) και έτσι έπρεπε να έρθει ο Ερντογάν σαν ένας παράδοξος από μηχανής θεός να μας κάνει να βιαστούμε. Η Ελλάδα απώλεσε μεγάλο μέρος της ισχύος της την ώρα που η Τουρκία ξέφυγε σε όλους τους συντελεστές ισχύος (κυρίως κατά τα έτη 2007-2015). Ήδη όμως από το 2010 η Ελλάδα προσπάθησε να εξισορροπήσει την τουρκική επιθετικότητα κάνοντας σωστές κινήσεις στην περιοχή της, ερχόμενη κοντά με κράτη που είναι σημαντικά για την προώθηση των ελληνικών συμφερόντων. Οι αμυντικές συμφωνίες με Γαλλία και ΗΠΑ πρέπει τώρα να αξιοποιηθούν. 

Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν κοινή ενεργειακή πολιτική και είναι μέλη του East Med Gas Forum που είναι ίσως ο πιο σημαντικός οργανισμός συνεργασίας της περιοχής στα πρότυπα της ΕΚΑΧ (Έυρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα του 1952) που ήταν το πρώτο κύτταρο της ΕΟΚ και μετέπειτα ΕΕ. Οι συζητήσεις εντός του forum αυτού αλλά και στα πλαίσια των τριμερών που λαμβάνουν χώρα μεταξύ Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου κ.ο.κ έχουν φτάσει στο να συζητείται η δημιουργία κάποιου περιφερειακού οργανισμού που θα προωθεί την ειρήνη και την ευημερία της περιοχής. Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο των γεωπολιτικών ανακτατάξεων της περιοχής και έχει πάψει να είναι ακόλουθος εξελίξεων. Με αυτήν της την πολιτική, η Ελλάδα έφτασε στο σημείο να υπογράψει ένα σύμφωνο αμυντικής συνδρομής με τη Γαλλία. Μια ρήτρα για υπεράσπιση της ελληνικής επικράτειας, υπάρχει και στην ανανέωση της αμυντικής συμφωνίας Ελλάδας-ΗΠΑ. Είχε προηγηθεί μια αμυντική συμφωνία με τα ΗΑΕ. 

Οι εξοπλισμοί της Ελλάδας έχουν ήδη αλλάξει επίπεδο με την απόκτηση των μαχητικών Rafale και με τις υπερσύγχρονες ψηφιακές φρεγάτες 3+1 Bellh@ra. Από τις ΗΠΑ αναμένουμε νέα συζήτηση για μαχητικά 5ης γενιάς F-35 αλλά και άλλο πλεονάζον αμερικανικό στρατιωτικό υλικό, πέραν της αναβάθμισης των F-16 και της αγοράς των ελικοπτέρων Romeo. Η Ελλάδα λόγω γεωπολιτικών εξελίξεων (όχι μόνο λόγω ελληνοτουρκικών) μετατρέπεται σε security hub (κόμβος ασφάλειας) της περιοχής. Συνεργασία στον αμυντικό τομέα έχει η Ελλάδα και με το Ισραήλ. Όλα αυτά, δείχνουν πως η Ελλάδα εξισορροπεί την Τουρκία (και σε επίπεδο πολεμικής αεροπορίας μάλλον την υπερσκελίζει κατά πολύ). Η τουρκική απειλή για το casus belli που ψηφίστηκε από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση το 1995 φαίνεται να καταδικάζεται στη συμφωνία που υπέγραψε η Ελλάδα με τις ΗΠΑ καθώς μιλά για κυριαρχικά δικαιώματα ενώ αναφέρονται μέσα και νησιά αλλά και για δικαιοδοσία απορρέουσα από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Η Ελλάδα θα χρειαστεί άμεσα να προβεί σε επέκταση σε 12 ν.μ. στην Κρήτη και ακολούθως, δεν θα αποφύγει τη συζήτηση για τα 12 ν.μ. στο Αιγαίο καθώς ήδη οι Τούρκοι εμμένουν τόσο στο παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο (κάνοντας τη ''Γαλάζια Πατρίδα'' του Γιαϊτζί - χάρτη) αλλά επίσης μέσω του Τσαβούσογλου μίλησαν για ανακήρυξη ΑΟΖ. 

Τα ελληνοτουρκικά έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο που εξαρτώνται από το ποια από τις δύο χώρες θα κάνει πρώτη την κίνηση που αφορά τη διεκδίκηση κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων. 'Ηδη εδώ και ένα μήνα περίπου, η Τουρκία έδειξε ότι η ένταση θα επιστρέψει στην περιοχή (παράνομη αλίευση στο Βόρειο Αιγαίο, αποστολή πολεμικού πλοίου ανοικτά της Κρήτης για παρενόχληση του Nautical Geo, αποστολή τριών πολεμικών πλοίων στην ΑΟΖ της Κύπρου και παρεμπόδιση του Nautical Geo). Τρεις σημαντικοί παράγοντες επηρεάζουν επίσης τα ελληνοτουρκικά. Πρώτον, οι εκλογές στη Λιβύη πλησιάζουν (θεωρητικά) και η Τουρκία επιθυμεί να έχει λόγο στην επόμενη μέρα της Λιβύης. Για να είναι βέβαιη όμως, έχει κάθε λόγο να τρέξει τις εξελίξεις για να αξιοποιήσει de facto το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο. Η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας-Γαλλίας και Ελλάδας-ΗΠΑ προβληματίζει την Άγκυρα. Δεύτερον, η Τουρκία βρίσκεται ήδη σε μια μακρά προεκλογική περίοδο και το τουρκικό πολιτικό σύστημα παραδοσιακά δεν αντέχει ''εθνικές ήττες''. Ο Ερντογάν ψάχνει ένα ''τρόπαιο'' για να ανέβει δημοσκοπικά, την ώρα που η αντιπολίτευση πλειοδοτεί σε εθνικισμό και ζητά αντιμετώπιση της Ελλάδας. Τρίτον, ο Νοέμβριος είναι μήνας-κλειδί για την ενεργειακή διπλωματία ολόκληρης της περιοχής καθώς τόσο η Exxon όσο και οι Total και ΕΝΙ θα προχωρήσουν σε γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ. Η Τουρκία αν δεν αντιδράσει σημαίνει ότι πρέπει να συμβιβαστεί με το νέο ενεργειακό παιχνίδι αλλά το τουρκικό πολιτικό σύστημα, δεν θα αποδεχτεί μια ομολογουμένως, τεράστια ήττα. 

Όλα δείχνουν πως η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει στο θέμα τον 12 ν.μ. νοτίως και ανατολικά της Κρήτης. Αυτό είναι βέβαιο πως θα προκαλέσει την οργή της Άγκυρας όμως στο τέλος, όλα στη διεθνή πολιτική υπολογίζονται όχι με βάση τις προθέσεις ή τις άγριες διαθέσεις, αλλά με τις ικανότητες. Αν η Τουρκία προβάλλει αντίστοιχα τετελεσμένα με αυτά του τουρκολιβυκού συμφώνου τότε πάλι θα είναι αναπόφευκτη μια ένταση στα ελληνοτουρκικά η οποία μπορεί να είναι πολύ σοβαρή καθώς ποτέ ξανά μετά το 1974, δεν έχουν φτάσει τα ελληνοτουρκικά σε σημείο ακροσφαλούς πολιτικής (brinkmanship policy) όπου η μια χώρα περιμένει την άλλη να ''χτυπήσει'' πρώτη αναφορικά με τις θαλάσσιες ζώνες. Σε κάθε περίπτωση, αν υπολογιστεί οτι η παρούσα ελληνοτουρκική διένεξη πλαισιώνεται από ''Παγίδα του Θουκυδίδη'', τότε ένας από τους δύο δεν πρέπει να χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων και ο άλλος αναγκαστικά θα ακολουθήσει.

* Ο κ. Αλέξανδρος Δρίβας είναι Στρατηγικός Αναλυτής-Διεθνολόγος.

https://www.capital.gr