Προσπάθεια της Τουρκίας για νέο ανθελληνικό άξονα με Σκόπια, Αλβανία, Κόσσοβο
Ανδρέας Πιμπίσιης
Λίγες ώρες μετά τη λήξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο διήρκεσε σχεδόν έξι ώρες, η Τουρκία ήταν από τις πρώτες χώρες που έσπευσαν να χαιρετίσουν την απόφαση της ΕΕ για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με δύο ακόμα χώρες της Βαλκανικής, την Αλβανία και τα Σκόπια. Παρά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη απόφαση πέρασε χωρίς οι 27 να εγκύψουν ιδιαίτερα επί του θέματος. Η πανδημία του κορωνοϊού και οι εκατοντάδες νεκροί δεν επέτρεπαν να πάνε σε μια εις βάθος συζήτηση επί του κεφαλαίου αυτού.
Ωστόσο, η σπουδή της Τουρκίας να χαιρετίσει τη συγκεκριμένη απόφαση δείχνει και τις προθέσεις της Άγκυρας, όπως θα διαφανούν στο εγγύς μέλλον και όταν περάσει η πανδημία και επιστρέψει η πολιτική ατζέντα στην ψυχρή της πραγματικότητα.
Στην ανακοίνωσή του το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει συγκεκριμένα τα εξής:
«Συγχαίρουμε τους φίλους και Συμμάχους μας, Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία, για την έναρξη των διαπραγματεύσεων τους με την ΕΕ, καθώς επίσης και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Τουρκία, επίσης υποψήφια προς ένταξη χώρα, είχε από την αρχή υποστηρίξει την Ευρω-Ατλαντική ενσωμάτωση των Βαλκανικών χωρών, πιστεύει πως αυτή η απόφαση που λήφθηκε με καθυστέρηση και συμβάλλει σημαντικά στη σταθερότητα και την ανάπτυξη της περιοχής και τις συνεχιζόμενες προσπάθειες της ΕΕ να καταστεί παγκόσμια δύναμη. Μια φερέγγυα και δίκαιη πολιτική διεύρυνσης, η οποία δεν θα πολιτικοποιείται προς όφελος στενόμυαλων εθνικών συμφερόντων και η ενθάρρυνση προς εφτά υποψήφια κράτη, χρειάζεται περισσότερο από ποτέ για την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η Τουρκία επιχειρεί μέσα από την πιο πάνω λιτή ανακοίνωση που εξέδωσε το πρωί της Παρασκευής να περάσει κάποια συγκεκριμένα μηνύματα τα οποία απευθύνονται προς τις τρεις κατευθύνσεις: α) την Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο, β) συγκεκριμένα κράτη με τα οποία βρίσκεται σε αντιπαράθεση και γ) τα άλλα έξι υποψήφια κράτη:
Είναι ξεκάθαρο με την αναφορά σε «φίλους και συμμάχους» πως η Τουρκία θέλει να υπενθυμίσει ποιες είναι οι σχέσεις που έχει η ίδια τόσο με τα Σκόπια όσο και με την Αλβανία. Σχέσεις οι οποίες πάνε πολύ πιο πέρα από τις συμμαχικές σχέσεις (βλέπε ΝΑΤΟ) ή περιφερειακές (Βαλκάνια).
Η αναφορά σε εφτά υποψήφια για ένταξη κράτη δεν έγινε τυχαία. Στέλνει το μήνυμα ότι οι χώρες αυτές θα πρέπει να συνεργαστούν προκειμένου να πετύχουν τον στόχο της ευρωπαϊκής τους ολοκλήρωσης.
Δηλαδή έρχεται να προτείνει τη σύσταση ενός άξονα ανάμεσα στις υπό ένταξη χώρες, προκειμένου να ασκηθούν ομαδικά πιέσεις προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για να επιτευχθεί ο στόχος τους.
Πίσω από την αναφορά σε 7 χώρες η Τουρκία προσπαθεί να δημιουργήσει κι ένα τετελεσμένο που δεν της πέφτει λόγος, αφού ουσιαστικά πέντε είναι οι χώρες που πλέον η ΕΕ θα διεξάγει ενταξιακές, οι άλλες δύο θεωρούνται εν δυνάμει υποψήφιες. Είναι μέρος του τουρκικού άξονα.
Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Ενταξιακές διαπραγματεύσεις διεξάγονται με την Τουρκία, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο. Η Αλβανία και τα Σκόπια, μετά την απόφαση των ηγετών της περασμένης Πέμπτης, μπαίνουν κι αυτές στην ομάδα των χωρών που η ΕΕ διεξάγει ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Καταγράφονται και δύο «εν δυνάμει υποψήφιες» που είναι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Κοσσυφοπέδιο.
Υποδεικνύει στην ΕΕ πως με την απόφασή της «συμβάλλει στη σταθερότητα της περιοχής», παρά το γεγονός ότι η χώρα που φροντίζει με συγκεκριμένες ενέργειές της να οδηγεί τα Βαλκάνια σε αποσταθεροποίηση είναι η ίδια η Τουρκία. Μια πιο προσεκτική μελέτη της εμπλοκής της Τουρκίας, σε μια έκαστη χώρα που αναφέρεται πιο πάνω, είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ποιος αποσταθεροποιεί με συγκεκριμένες ενέργειες τη Βαλκανική.
Παρά το γεγονός ότι οι χώρες αυτές συνορεύουν με υφιστάμενα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης η Τουρκία εμφανίζεται ως εκείνη η χώρα που θα τις βοηθήσει στην υλοποίηση του στόχου της ένταξης στην ΕΕ, που ως γνωστό είναι αμφίβολο εάν θα πραγματοποιηθεί ποτέ.
Έμμεσα, η Άγκυρα υποδεικνύει και στις άλλες χώρες πως πρέπει να συνεργαστούν, για να αντιμετωπίσουν «στενόμυαλα εθνικά συμφέροντα» που επηρεάζουν και δημιουργούν ένα άδικο – κατά την άποψή της – κλίμα σε βάρος των χωρών που επιδιώκουν να βρεθούν μέσα στην ΕΕ.
Ζητώντας φερέγγυα και δίκαιη πολιτική διεύρυνση, η Τουρκία έρχεται ουσιαστικά να υποδείξει προς την ίδια την ΕΕ το πώς θα πρέπει να ασκήσει την πολιτική της. Αυτό που ζητά η Τουρκία είναι για άλλη μια φορά να ικανοποιηθούν οι δικοί της όροι.
Στην ουσία αυτό που αποφάσισε η Ευρωπαϊκή Ένωση να πράξει είναι να μπει σε μια διαδικασία ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τα Βαλκάνια ως μιας μορφής ενιαία οντότητα. Μια οντότητα στην οποία η Τουρκία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο και καθορίζει σημαντικές αποφάσεις που λαμβάνουν οι χώρες αυτές και οι οποίες στρέφονται κατά των συμφερόντων άλλων κρατών μελών της Ένωσης αλλά και της ίδιας της ΕΕ.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Αλβανία, της οποίας όλες οι αποφάσεις που αφορούν τις σχέσεις της με την Ελλάδα αποτελούν κόπια ανάλογων ενεργειών της Τουρκίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας.
Εκεί που τα πράγματα κυλούσαν ομαλά και οι χώρες ήταν στα πρόθυρα μιας συμφωνίας στη βάση του Δίκαιου της Θάλασσας, προέκυψαν αλλαγές από πλευράς Αλβανίας. Τα Τίρανα, με παρεμβάσεις της Άγκυρας, προχώρησαν σε λήψη αποφάσεων που κινούνται στην τουρκική λογική ότι τα νησιά δεν έχουν δικαιώματα.
Αλλά και στις άλλες χώρες της Βαλκανικής, είτε είναι Βοσνία-Ερζεγοβίνη είτε είναι Σερβία, η Τουρκία κατάφερε να εισχωρήσει τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά, δημιουργώντας μια ιδιαίτερη σχέση με δύο χώρες, οι οποίες στο πρόσφατο παρελθόν βρίσκονταν σε πόλεμο μεταξύ τους. Η ανάμιξή της στο Κόσοβο παρά το ότι ήταν εμφανώς αποσταθεροποιητική, εντούτοις η Άγκυρα φρόντιζε να πλασάρει τον εαυτό της ως παράγοντα σταθερότητας και ότι μπορεί να φέρει κοντά Σέρβους και Κοσοβάρους για να επιτύχουν ειρήνη.
Γι’ αυτό και η Τουρκία παρά τις επί μέρους αντιπαραθέσεις με την ΕΕ, έχει κάθε λόγο να αισθάνεται ικανοποιημένη από την τελευταία εξέλιξη, γιατί αίφνης έχει δει να της προσφέρεται ένας άξονας άσκησης πιέσεων προς την κατεύθυνση των Βρυξελλών. Ξέρει εκ προοιμίου ότι οι χώρες αυτές ζυγίζοντας το συμφέρον τους και παρά τις προσδοκίες τους για ένταξη, στο ορατό μέλλον θα συνεχίσουν να αποτελούν ένα πλέγμα τουρκικής βαλκανικής συμμαχίας.
Κάποιες νοοτροπίες δεν αλλάζουν
Ο ευρωπαϊκός νότος πλήττεται και πάλι. Αυτή τη φορά από την πανδημία του κορωνοϊού. Λιγότερα, μέχρι τώρα, τα πλήγματα για τις χώρες του βορρά.
Αποτέλεσμα; Οι νότιες χώρες να ζητούν στήριξη και να προτάσσουν την ανάγκη για ένα κορωνο-ομόλογο. Ιταλία και Ισπανία που μετρούν ήδη περισσότερα θύματα από την Κίνα θέτουν την ΕΕ ενώπιον των ευθυνών της. Ωστόσο Γερμανία και Ολλανδία δείχνουν και πάλι πως δεν έχουν τη διάθεση να επιτρέψουν το άνοιγμα των ταμείων επικαλούμενες διάφορες δικαιολογίες.
Ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζιουσέπε Κόντε εμφανώς εκνευρισμένος από την αντίθεση της Ολλανδίας και της Γερμανίας για τα κορωνο-ομόλογα ήταν έντονος και πίεσε τα πράγματα προς ένα αδιέξοδο. Σύμφωνα με τον Ιταλό αξιωματούχο ο Κόντε έδωσε στους ομολόγους τους – κυρίως του γερμανο-ολλανδικού άξονα – μια προθεσμία δέκα ημερών για την εξεύρεση λύσης.
Ο Ισπανός Πρωθυπουργός, η χώρα του οποίου μετρά καθημερινά εκατοντάδες νεκρούς λόγω κορωνοϊού, προειδοποίησε για τους κινδύνους που ελλοχεύουν για ολόκληρο το ευρωπαϊκό εγχείρημα
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, μπροστά το φάσμα ενός ολοκληρωτικού αδιεξόδου πρότεινε οι ηγέτες της ΕΕ να επιστρέψουν σε δύο εβδομάδες όταν θα εξετάσουν και επίσημες προτάσεις από πλευράς υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης.
Σημειώνεται ότι ο Μισέλ εργάστηκε σκληρά προκειμένου να πετύχει μια κοινή δήλωση των ηγετών της ΕΕ. Κάτι που φαίνεται να πέτυχε συμπεριλαμβάνοντας αναφορές που επιτρέπουν σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία να διαβάζουν πίσω από τις λέξεις ότι τα κορωνο-ομόλογα βρίσκονται πάνω στο τραπέζι προς συζήτηση.
Είναι εμφανές από τη σύνοδο της Πέμπτης πως οι χώρες του ευρωπαϊκού βορρά θα θεωρήσουν ότι η πανδημία του κορωνοϊού είναι ζήτημα που αφορά τις χώρες του νότου. Και δεν αποκλείεται κάποιοι να υποστηρίξουν ότι οφείλεται και πάλι η… νοοτροπία των χωρών αυτών.
Δεν ξέχασαν όμως Ελλάδα, Κύπρο και Βουλγαρία
Παρά το γεγονός ότι είναι άλλες οι προτεραιότητες ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σήμερα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανάλωσε χρόνο προκειμένου να ασχοληθεί και με ζητήματα που αφορούν τις χώρες της ανατολικής Μεσογείου, λόγω των τουρκικών προκλητικών ενεργειών.
Στην κοινή τους δήλωση για «την κατάσταση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ», οι 27 «εκφράζουν τις ανησυχίες τους για την κατάσταση στα ελληνο-τουρκικά σύνορα και την πλήρη αλληλεγγύη τους προς την Ελλάδα, καθώς και προς τη Βουλγαρία και την Κύπρο και άλλα κράτη μέλη, που επηρεάζονται κατά ανάλογο βαθμό, συμπεριλαμβανομένων και προσπαθειών για διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ».
Κατά τη σύνοδο τόσο ο Πρόεδρος Αναστασιάδης όσο και ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας ενημέρωσαν τους ομολόγους της στην ΕΕ για την κατάσταση στην περιοχή υπογραμμίζοντας πως η Τουρκία δεν έχει διαφοροποιήσει ενέργειές της σε βάρος τους παρά την πανδημία.
Φιλελεύθερος
Φιλελεύθερος
Σχόλια