Απελάσεις 1964 – Η μοιραία λαβωματιά στους Έλληνες της Πόλης
Του Αντώνη Χ. Λαμπίδη*
Στις 16 Μαρτίου του 1964 η τουρκική κυβέρνηση ακύρωσε μονόπλευρα τη Σύμβαση του 1930 περί Εγκατάστασης, Εμπορίου και Ναυτιλίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η οποία είχε υπογραφεί από τον Κεμάλ Ατατούρκ και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, δίνοντας το πράσινο φως για τις απελάσεις των Ελλήνων πολιτών από την Κωνσταντινούπολη. Ο πρώτος κατάλογος δημοσιεύθηκε στις τουρκικές εφημερίδες και περιελάμβανε 133 ονόματα. Στη συνέχεια, ανά δέκα ημέρες περίπου δημοσιευόταν τμηματικά κατάλογος με 150 έως 500 ονόματα Ελλήνων προς απέλαση.
Η διαδικασία των απελάσεων άρχιζε με νυχτερινές επισκέψεις στα σπίτια από αστυνομικούς που καλούσαν τους προς απέλαση στη Διεύθυνση της Αστυνομίας, όπου υποχρεώνονταν να υπογράψουν, κάτω από απειλές, έγγραφο το οποίο δεν επιτρεπόταν να διαβάσουν, με το οποίο «ομολογούσαν» ότι είχαν διαπράξει κατασκοπεία κατά της Τουρκίας!
Έτσι, μέχρι τον Οκτώβριο του 1964 είχαν απελαθεί 1.180 Έλληνες. Τους επόμενους μήνες ο αριθμός των απελαθέντων έφθασε τους 12.500, συμπαρασύροντας άλλα 50.000 άτομα, κυρίως συγγενείς αυτών, αλλά και Ελλήνων τουρκικής υπηκοότητας οι οποίοι ήταν αδύνατον σε αυτές τις συνθήκες να παραμείνουν στην Κωνσταντινούπολη.
Ωστόσο πίσω από τη στεγνή αναφορά γεγονότων και αριθμών κρύβονται ανείπωτα οικογενειακά δράματα, ανθρώπινες τραγωδίες. Συμπολίτες μας, με ζωγραφισμένο τον τρόμο και την απόγνωση στο πρόσωπό τους, παγωμένοι από την απάνθρωπη συμπεριφορά των τουρκικών Αρχών, με ένα αναπάντητο, πικραμένο «γιατί;» εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, τις δουλειές τους, τα χώματα των προγόνων τους και παίρνουν τον δρόμο που δεν έχει επιστροφή. Με όλο το βιος τους σε μια βαλίτσα μέχρι 20 κιλά, και 20 δολάρια στο χέρι, αναζητούν το αυτονόητο δικαίωμα για ζωή και δημιουργία.
Ανάπηροι, κατάκοιτοι ηλικιωμένοι, μανάδες με μωρά παιδιά στην αγκαλιά, τίμιοι επαγγελματίες θεωρούνται «εχθροί του τουρκισμού», πολίτες «δεύτερης κατηγορίας», υποχθόνιοι και ανήθικοι, ανυπάκουοι στους νόμους του κράτους, που ζουν προκλητικά εις βάρος των φτωχών τουρκικών λαϊκών στρωμάτων. Αυτή είναι η σιχαμερή εικόνα που διαχέεται στα κατευθυνόμενα, εμπρηστικά λιβελογραφήματα του τουρκικού Τύπου με σκοπό να φανατίσουν την τουρκική κοινωνία εναντίον των Ελλήνων και να δημιουργήσουν το κλίμα για την πλήρη εξόντωσή τους.
Οι απελάσεις αποτελούν την κορύφωση της μαρτυρικής πορείας του ελληνισμού της Μικράς Ασίας και της Πόλης, που χρονικά ξεκίνησε με το κίνημα των Νεοτούρκων το 1908. Τότε ακριβώς ξεκίνησε μια συστηματική επιχείρηση εθνοκάθαρσης των μη μουσουλμανικών πληθυσμών.
- Το 1912-1918 οι μαζικές γενοκτονίες των Αρμενίων και Ποντίων, οι φοβερές διώξεις των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης.
- Το 1922 στιγματίζεται με την Μικρασιατική Καταστροφή.
- Το 1932 ο Νόμος που απαγορεύει την άσκηση πολλών επαγγελμάτων από Έλληνες υπηκόους. Έτσι, 12.000 Πολίτες αναγκάστηκαν σε εκπατρισμό.
- Το 1941 οι διαβόητες «20 ηλικίες». Κλήθηκαν να καταταγούν στα Τάγματα Εργασίας οι γεννηθέντες μεταξύ των ετών 1894 και 1913. Οι φοβερές κακουχίες σε πολικές θερμοκρασίες των -30 βαθμών οδήγησαν στον μαρτυρικό θάνατο χιλιάδες προγόνους μας.
- Το 1942 ο νόμος περί εφάπαξ φορολόγησης της περιουσίας, το αποκαλούμενο «Varlık Vergisi». Όσοι δεν μπόρεσαν να πληρώσουν το δυσβάσταχτο χαράτσι, είδαν τις περιουσίες τους να κατάσχονται και οι ίδιοι να εκτοπίζονται πέραν κάθε έννοιας δικαίου.
- Το 1955 τα Σεπτεμβριανά, ένας τυφώνας που σάρωσε στο πέρασμά του μέσα σε λίγες ώρες τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής. Η ομογένεια της Κωνσταντινούπολης δεν αντέχει άλλο πια. Γονατίζει κάτω από τα συνεχή κι ανελέητα χτυπήματα.
Οι απελάσεις του 1964 υπήρξαν το τελειωτικό χτύπημα του Πολίτικου Ελληνισμού.
Σήμερα, η ολιγάριθμη ελληνική κοινότητα βρίσκεται εκεί. Διαθέτει όμως τη δύναμη ψυχής και το πνεύμα του ελληνισμού. Γι’ αυτό θα επιβιώσει και πάλι θα ανθήσει.
*Ο Αντώνης Χ. Λαμπίδης είναι πρώην πρόεδρος του ΔΣ του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών, νυν εκλεγμένο μέλος.
Σχόλια