Τελευταία Ενημέρωση: 09 Φεβρουαρίου 2020, 9:28 πμ

Η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας και ο επιτυχημένος τρόπος με τον οποίο διαχειρίζεται το επικοινωνιακό παιχνίδι, ιδιαίτερα προς την κατεύθυνση της Κύπρου και της Ελλάδας, της επιτρέπουν να προβαίνει συνεχώς σε κινήσεις οι οποίες αποσκοπούν σε δύο πράγματα: Πρώτον, να αλλάξει η ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο και δεύτερον, να διαγράψει την Κυπριακή Δημοκρατία ως κρατική οντότητα.

Στην Άγκυρα είναι πολύ ξεκάθαρο ότι θεωρούν πως το εγχείρημα με τη Λιβύη έχει επιτύχει πλήρως και αποτελεί κίνηση αλλαγής του παιχνιδιού, game-changer. Γι’ αυτό και πλέον στην κατεύθυνση της Λιβύης ετοιμάζονται για την επόμενη τους κίνηση που δεν είναι άλλη από την διεξαγωγή έρευνας.

Αυτό που είναι σημαντικό και χρίζει ιδιαίτερης προσοχής από τη Λευκωσία είναι πως στην Τουρκία άρχισε να παίζει πολύ το θέμα μιας ανάλογης συμφωνίας και με το Ισραήλ. Στα πρότυπα της συμφωνίας με τη Λιβύη.

Πρωτεργάτης αυτής της εξέλιξης είναι το ίδιο άτομο, ο ιθύνων νους της συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. Και σήμερα, εισηγείται πως μια ανάλογη συμφωνία θα μπορούσε να γίνει και με το Ισραήλ.

ΧΑΡΤΗΣ 1: Οι παράνομες τουρκικές διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Τουρκία φαίνεται να έχει αρχίσει να προσεγγίζει τα ζητήματα με το Ισραήλ με περισσότερο πραγματισμό παρά με πολιτική και θρησκευτική διάθεση. Και το τελευταίο διάστημα έχουν πολλαπλασιαστεί οι συζητήσεις για το πώς Τουρκία και Ισραήλ μπορεί να επιστρέψουν ξανά στην οδό μιας συνεργασίας η οποία να μην είναι κατ’ ανάγκη πολιτική.

Σύμφωνα με τον Σινάν Ουλγκέν, επικεφαλής του κέντρου μελετών EDAM, με έδρα την Κωνσταντινούπολη: «Τα τελευταία χρόνια, μια αποτυχημένη περιφερειακή πολιτική από πλευράς Άγκυρας σε συνάρτηση με την άνευ όρων στήριξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας οδήγησε σε αποξένωση της Τουρκίας από την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια συμμαχία κρατών της περιοχής αποφασισμένα να εκμεταλλευθούν τον φυσικό πλούτο της Ανατολική Μεσογείου, σε βάρος των συμφερόντων της Τουρκίας. Για τον (Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ) Ερντογάν, η συμφωνία με τη Λιβύη είναι μια φόρμουλα για να σπάσει η απομόνωση της Τουρκίας και να κερδίσει στήριξη προς όφελός της στο τι η ίδια θεωρεί ως δικαιότερη κατανομή των υπεράκτιων ενεργειακών αποθεμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο». (Από κείμενο του Burak Bekdil – «Turkey and Israel: Can Pragmatism Defeat “Bad Blood”?» – BESA Center).

Αυτό που σήμερα γίνεται γνωστό ως διπλωματία των κανονιοφόρων από πλευράς Τουρκίας ήταν μια κίνηση για την οποία υπήρξαν πολλές συζητήσεις και πολλοί, εντός και εκτός περιοχής, ήθελα να δουν ποιος ήταν εκείνος που είχε σπρώξει τον Ερντογάν προς αυτή την κατεύθυνση. Πρόκειται για τον Αντιναύαρχο Σιχάτ Γιαγτσί, διοικητή του Πολεμικού Ναυτικού της Τουρκίας, ο οποίος είχε υποστηρίξει πως «εάν ο Πρόεδρος δεν έδειχνε ρεαλισμό και θάρρος όλα αυτά θα έμεναν ακαδημαϊκές συζητήσεις». Και ο Ερντογάν έχει κάθε λόγο να πλέκει το εγκώμιο του Γιαγτσί από κάθε βήμα.

Η Άγκυρα προχωρεί πλέον στο επόμενο βήμα σ’ ότι αφορά την περιοχή με την οποία υπέγραψε συμφωνία οριοθέτησης με τη Λιβύη. Την περασμένη Πέμπτη μετά την συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου στην Άγκυρα ο εκπρόσωπος της τουρκικής κυβέρνησης, Ιμπραχίμ Καλίν, έκανε συγκεκριμένες ανακοινώσεις σ’ ότι αφορά την περιοχή μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης.

Ανέφερε συγκεκριμένα: «Στο πλαίσιο της συμφωνίας που έχουμε υπογράψει με τη νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης θα συνεχίσουμε χωρίς να σταματήσουμε τις σεισμικές έρευνες και γεωτρήσεις τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο, όσο και στην περιοχή μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. Η Τουρκία θέλει για άλλη μια φορά να δηλώσει την αποφασιστικότητά της στο θέμα αυτό».

Κι επειδή τα βήματα είναι γνωστά, τουλάχιστον η Κύπρος τα βίωσε πολλές φορές, των δηλώσεων Καλίν είχε προηγηθεί έκδοση Navtex σύμφωνα με την οποία δεσμεύεται περιοχή στα νοτιοανατολικά της Κρήτης και της Καρπάθου, για στρατιωτικά γυμνάσια. Ο υδρογραφικός σταθμός της Αττάλειας με σχετική οδηγία γνωστοποίησε ότι προγραμματίζει άσκηση, διάρκειας 4 ωρών σε περιοχή νότια της Ρόδου και ανατολικά της Καρπάθου και της Κρήτης. Σύμφωνα με την σχετική οδηγία το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό θα βρίσκεται στην εν λόγω περιοχή κατά την περίοδο 11, 14 και 25 Φεβρουαρίου.

Είναι και σ’ αυτή την περίπτωση εμφανές ότι η Τουρκία επαναλαμβάνει την ίδια πρακτική που ακολούθησε στην ΑΟΖ της Κύπρου. Δέσμευση περιοχών για ασκήσεις, μετά έρευνες και τέλος γεωτρήσεις.

Αφού πέτυχε προχωρά…

Με τη συμφωνία της Λιβύης (χάρτης 2) να θεωρείται ως μια επιτυχημένη κίνηση από μέρους της Τουρκίας θα πρέπει πλέον να προχωρήσει στο επόμενο βήμα για ανακατανομή των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο στη βάση της τουρκικής θεώρησης και όχι σύμφωνα με ό,τι όλες οι άλλες χώρες της περιοχής υποστηρίζουν ότι αποτελεί διεθνές δίκαιο.

ΧΑΡΤΗΣ 2: Τι προβλέπει για τις ΑΟΖ το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Και ο εμπνευστής της τουρκοκλιβυκής συμφωνίας είναι αναμενόμενο ότι έχει πρόταση και για το πώς η χώρα του θα δράσει στη συνέχεια. Σύμφωνα με τον Σιχάτ Γιαγτσί: «Υπάρχει ένα πολύ σημαντικό βήμα που θα πρέπει τώρα να κάνουμε. Θα πρέπει να υπογράψουμε με το Ισραήλ, το συντομότερο δυνατό, την ίδια συμφωνία (ΑΟΖ) που υπογράψαμε με τη Λιβύη. Αυτό το βήμα θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει».

Λαμβανομένης υπόψη της σχέσης που έχουν Ερντογάν και Γιαγτσί είναι αντιληπτό πως αυτή η θέση στέλνει ένα συγκεκριμένο μήνυμα προς την κατεύθυνση του Τούρκου Προέδρου. Ένα μήνυμα τα οποίο φαίνεται να έχει ήδη λάβει και επεξεργάζεται αναζητώντας την κατάλληλη στιγμή να το προωθήσει.

Σ’ ένα από τα πρόσφατα ξεσπάσματά του ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε διαμηνύσει πως «κανένα έργο στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να επιβιώσει οικονομικά, νομικά και διπλωματικά χωρίς να έχει τη στήριξη της Τουρκίας». Συνέχισε δε λέγοντας πως, η Τουρκία είναι έτοιμη να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με οποιαδήποτε χώρα της περιοχής εκτός από την Κύπρο. Αυτή του η τοποθέτηση, «με οποιαδήποτε χώρα εκτός από την Κύπρο», στέλνει ένα μήνυμα προς την κατεύθυνση του Ισραήλ. Ότι υπάρχει διάθεση για διάλογο.

Ένα τέτοιο εγχείρημα είναι σίγουρο ότι πάσχει τόσο νομικά όσο και τεχνικά. Μια τέτοια συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ (χάρτης 3) θα σημαίνει ότι θα υπάρξει τουρκική θαλάσσια ζώνη νοτίως της Κύπρου, για την οποία η Άγκυρα επιμένει ότι της ανήκει. Δεν πρέπει παράλληλα να διαφεύγει και το ότι παρά τις δυσκολίες που μπορεί να υπάρχουν σήμερα μια ανάλογη συμφωνία δεν είναι απίθανη να συμβεί. Τόσο η Τουρκία όσο και Ισραήλ είναι ανάμεσα στις χώρες, άλλη μία είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, που δεν έχουν υπογράψει τη Συμφωνία για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982.

ΧΑΡΤΗΣ 3: Ο τουρκικής έμπνευσης χάρτης για τον καθορισμό ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας-Ισραήλ που δημιουργήθηκε το 2010-2012, λίγο μετά τη συμφωνία Κύπρου-Ισραήλ που κατατέθηκε στα Ηνωμένα Έθνη.

Διαγράφει την Κυπριακή Δημοκρατία

Η Τουρκία δεν έχει αποκλίνει κατά το ελάχιστο από την αρχική της προσέγγιση που θέλει την Κυπριακή Δημοκρατία να είναι νεκρή. Τώρα, με τις συμφωνίες που θέλει να υπογράψει με τα κράτη που βρίσκονται στη νότια πλευρά της Ανατολικής Μεσογείου, θέλει και να την διαγράφει και ως κρατική οντότητα.

Η προσέγγιση της Τουρκίας ότι τα νησιά δεν έχουν και ούτε μπορούν να έχουν δικαίωμα σε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη επιδιώκεται τώρα να αποκτήσει ντε φάκτο νομιμοποίηση μέσα από συμφωνίες που υπογράφονται σε διμερές επίπεδο.

Έκανε ένα πρώτο βήμα υπογράφοντας συμφωνία με τη Λιβύη. Πριν από τη Λιβύη, το επιχείρησε με την κυβέρνηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο (χάρτης 4), αλλά τους πρόλαβαν τα γεγονότα και η ανάληψη της εξουσίας από τον Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Στην προκειμένη περίπτωση η ανάληψη της εξουσίας από τους στρατιωτικούς στην Αίγυπτο λειτούργησε υποστηρικτικά για την Κυπριακή Δημοκρατία.

ΧΑΡΤΗΣ 4: Ο τουρκικής έμπνευσης χάρτης για τον καθορισμό ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας-Αιγύπτου που δημιουργήθηκε το 2010-2012, αρκετά χρόνια μετά τη συμφωνία Κύπρου-Αιγύπτου που κατατέθηκε στα Ηνωμένα Έθνη.

Επόμενος στόχος της Τουρκίας, απ’ ότι φαίνεται είναι το Ισραήλ. Θέλουν να εκμεταλλευθούν το γεγονός ότι η γειτονική χώρα δεν έχει υπογράψει τη Συμφωνία του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Στην πορεία ενδεχομένως να δούμε από την Τουρκία να προσφέρονται κι άλλα κίνητρα προς την κατεύθυνση του Ισραήλ για να επιτευχθεί ο στόχος της Τουρκίας.

Στην περίπτωση της Λιβύης οι επιπτώσεις για την Κύπρο είναι ελάχιστες. Ενώ το να προχωρήσει σε ανάλογες συμφωνίες με Αίγυπτο ή και Ισραήλ (όπως στοχεύει η Άγκυρα) τότε τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δημιουργούν νέα δεδομένα για την Κυπριακή Δημοκρατία για τα οποία θα πρέπει να σπεύσει να προλάβει πριν αρχίσουν να υλοποιούνται.

Αδυνατεί να το διαχειριστεί

Τα ενεργειακά είναι ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο και δύσκολα διαχειρίσημο. Και όσο περνά ο καιρός αποδεικνύει και η αδυναμία που υπάρχει σε πολιτικό επίπεδο στο εσωτερικό, να διαχειριστεί ένα ανάλογα σοβαρό ζήτημα.

Οι καθημερινές αμφισβητήσεις εκ των έσω αποδεικνύονται καθόλα υποβοηθητικές στους όποιους σχεδιασμούς και βεβαίως επιτρέπουν στους όποιους τρίτους να κτίζουν πάνω σ’ όλα αυτά προωθώντας άλλα σχέδια και πολιτικές που εξυπηρετούν άλλους στόχους.

Εμφανώς, η πλειοψηφία των Κύπριων πολιτικών δεν μπορούν παρά να διαχειριστούν πράγματα και καταστάσεις εντός των κομμάτων τους. Ζητήματα όπως είναι η ενέργεια είναι πολύ πέρα και πάνω από τις δυνατότητες και ικανότητές του κι αυτό φαίνεται από την καθημερινή τους προσέγγιση.

Ανδρέας Πιμπίσιης

philenews.com