Η σύληση του ασύλου

Ανδρέας Μανωλικάκης 

Τα πολιτικά και ιδιωτικά συμφέροντα επί αιώνες βασανίζουν την χώρα μας, μετατρέποντας απλές -για τις άλλες χώρες- διαδικασίες, σε πολύπλοκες, αναποτελεσματικές και καταστροφικές. Οι συζητήσεις για κάποια αλλαγή που αφορά στο μέλλον της χώρας, αντί να επικεντρώνονται στο αντικείμενο και στο πώς θα βρεθεί η καλύτερη πιθανή κοινά αποδεκτή λύση, αναλώνονται ως επί το πλείστον σε αναφορές και κατηγόριες που αφορούν στο παρελθόν, περιτυλιγμένες με τους τετριμμένους και ανούσιους πλέον χαρακτηρισμούς ως προς την πολιτική ή κομματική ταυτότητα των αντιπάλων –δεξιός, αριστερός, ακροδεξιός, ακροαριστερός, κτλ. 
Εάν ένας ξένος ακούσει τις συζητήσεις περί του πανεπιστημιακού ασύλου θα νομίσει ότι είμαστε μια χώρα αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο. Μετά από τα όσα άκουσα και διάβασα περί του πανεπιστημιακού ασύλου και λόγω της εικοσιπενταετούς πείρας μου στον ακαδημαϊκό χώρο στο εξωτερικό, αισθάνθηκα την υποχρέωση να μοιραστώ ορισμένες απόψεις και πληροφορίες που ίσως φανούν χρήσιμες. 

Δεν χρειάζεται να αναπτύξω την κατάσταση που επικρατεί στα ελληνικά πανεπιστήμια, όπου ορισμένοι φανατικοί υποστηρικτές του πανεπιστημιακού ασύλου απειλούν, βιαιοπραγούν και καταδυναστεύουν εκείνους που εκφράζουν αντίθετες απόψεις από τις δικές τους. Δηλαδή οι υποτιθέμενοι υποστηρικτές της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών καταπατούν το δικαίωμα των υπολοίπων στην ελεύθερη έκφραση των ιδεών τους. Επίσης, δεν χρειάζεται να αναπτύξω την κατάσταση που επικρατεί σε ορισμένα ελληνικά πανεπιστήμια, τα οποία αποτελούν ασφαλές καταφύγιο κάθε λογής παράνομων πράξεων. Υπάρχει μια σύγχυση όσον αφορά στο ποιος είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή και προστασία του πανεπιστημιακού ασύλου. Πολλοί πιστεύουν πως το θέμα του ασύλου είναι καθαρά πρυτανικό, δηλαδή ανήκει στις πρυτανικές αρχές, χωρίς όμως να εξηγούν ή να καταλαβαίνουν πώς αυτό θα λειτουργήσει αποτελεσματικά, άμεσα και ακαριαία. Η έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου περιλαμβάνει αποκλειστικά και μόνο την διαφύλαξη του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης και διακίνησης των ιδεών των καθηγητών και των φοιτητών και τίποτε άλλο. Αυτό το δικαίωμα δεν είναι κάτι που το αποφασίζει αποκλειστικά η ακαδημαϊκή κοινότητα. Αυτό το αποφασίζει και το θεσπίζει νομοθετικά το κράτος μέσα από διαβουλεύσεις με τους υπεύθυνους φορείς. Άρα το πανεπιστήμιο εφαρμόζει τους νόμους του κράτους
Η προστασία και εφαρμογή του πανεπιστημιακού ασύλου έχει δυο όψεις. Η μια όψη ανήκει αποκλειστικά στις πρυτανικές αρχές, οι οποίες είναι υπεύθυνες να εφαρμόζουν τον νόμο περί της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών και να ενημερώνουν καθηγητές και μαθητές τόσο γραπτώς, μέσα από το καταστατικό και τους κανόνες του ιδρύματος, όσο και προφορικώς, μέσα από διαλέξεις και συζητήσεις, σχετικά με την έννοια, την αναγκαιότητα και την εφαρμογή της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Για παράδειγμα, οι καθηγητές οφείλουν να γνωρίζουν πως η βαθμολογία των φοιτητών θα πρέπει να είναι εντελώς ανεξάρτητη από τα πιστεύω και τις ιδέες τους και πως η παραβίαση αυτού του κανόνα θα έχει αυστηρές κυρώσεις. Οι φοιτητές οφείλουν και αυτοί να γνωρίζουν πως η καταπάτηση της ελευθερίας της έκφρασης θα έχει επίσης αυστηρές ακαδημαϊκές κυρώσεις. Η άλλη όψη της προστασίας και εφαρμογής του ασύλου ανήκει αποκλειστικά σε αυτούς που είναι υπεύθυνοι για την ομαλή λειτουργία του πανεπιστημίου. Στις Η.Π.Α. τα πανεπιστήμια διαθέτουν ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό ασφαλείας (security), το οποίο είναι υπεύθυνο για την φροντίδα και ασφάλεια όλων όσοι βρίσκονται εντός του πανεπιστημίου. Το προσωπικό αυτό επεμβαίνει σε περιστατικά ατυχήματος, αδιαθεσίας, παράνομων πράξεων, πυρκαγιάς, κτλ. Εκείνοι αποφασίζουν, βάσει των κανονισμών, τι θα γίνει μετά, εάν δηλαδή θα καλέσουν ασθενοφόρο, ή κάποιο διοικητικό τμήμα του πανεπιστημίου, ή την αστυνομία (κάτι που σπάνια γίνεται). Η λέξη security που αφορά το προσωπικό ασφαλείας των πανεπιστημίων δεν έχει καμία σχέση με την ελληνικοποιημένη απόδοση του: σεκιουριτάς. Οπως προανέφερα εργάζομαι επί 25 χρόνια ως καθηγητής πανεπιστημίου σε μεταπτυχιακό πρόγραμμα στις ΗΠΑ. Τα τελευταία 14 χρόνια εκτός από καθηγητής είμαι και ο πρόεδρος του προγράμματος. Δηλαδή γνωρίζω το αντικείμενο τόσο μέσα από τις τάξεις διδασκαλίας όσο και μέσα από την διοίκηση. Ο πανεπιστημιακός χώρος δεν είναι δημόσιος χώρος όπως ένα πάρκο ή μια πλατεία, όπου μπορεί να πάει όποιος θέλει. Ομως και εκεί όποιος παραβεί τους κανονισμούς απομακρύνεται είτε μετά από απλή σύσταση, είτε με χειροπέδες. Όσοι νομίζουν ότι τα πανεπιστήμια είναι ανεξάρτητα από τους νόμους του κράτους είναι αφελείς. Οι πανεπιστημιακοί χώροι ανήκουν στους φοιτητές, τους καθηγητές και τους διοικητικούς υπαλλήλους. Όλοι θα πρέπει να επιδεικνύουν την πανεπιστημιακή τους ταυτότητα για να τους επιτραπεί η είσοδος. Για να εισέλθω στο κτήριο του πανεπιστημίου όπου δουλεύω, πρέπει να δείξω στον φύλακα (security desk) την πανεπιστημιακή μου ταυτότητα. Εάν δεν την έχω μαζί μου δεν μπορώ να μπω, ανεξάρτητα από τα χρόνια που δουλεύω εκεί και από το εάν με αναγνωρίζουν. Θα πρέπει να ελέγξουν στον υπολογιστή τα στοιχεία μου και την φωτογραφία μου για να μου δώσουν μια προσωρινή κάρτα εισόδου. Το ίδιο θα ίσχυε και για τον πρόεδρο του πανεπιστημίου, τον κάθε πρύτανη, κοσμήτορα, κτλ. Κανείς δεν μπαίνει χωρίς ταυτότητα. Αυτό από μόνο του δείχνει τον διαχωρισμό των εξουσιών. Άλλο πράγμα η λειτουργία του ακαδημαϊκού σκέλους και άλλο πράγμα η τήρηση της ασφάλειας. Κάθε πανεπιστήμιο έχει τμήμα ασφάλειας και φύλαξης το οποίο διορίζεται και ελέγχεται από την ηγεσία του πανεπιστημίου. Σε περίπτωση που το τμήμα αυτό δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του ο πρόεδρος του πανεπιστημίου έχει το δικαίωμα απολύσεων και αντικαταστάσεων. Ως πρόεδρος του μεταπτυχιακού προγράμματος που διευθύνω είμαι υποχρεωμένος μέσα από τους κανόνες λειτουργίας να προστατεύσω τον φοιτητή από κάθε είδους άδικης βαθμολογίας ή αντιμετώπισης λόγω της εθνικότητας του, του χρώματος του, του σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, των πολιτικών και θρησκευτικών του πιστεύω, κτλ. Γι’ αυτό κάθε βαθμολογία που οδηγεί στην απόρριψη του μαθητή και την απομάκρυνση του από το πρόγραμμα, εξετάζεται μέσα από δυο διαφορετικές διαδικασίες οι οποίες ελέγχουν εάν ο καθηγητής στήριξε την βαθμολογία του πάνω σε ακαδημαϊκά δεδομένα βασισμένα στους κανόνες του Υπουργείου, του πανεπιστημίου, και του κανονισμού (syllabus) της συγκεκριμένης τάξης το οποίο έχει δοθεί στους φοιτητές στην αρχή του ακαδημαϊκού έτους. Υποχρέωση μου επίσης είναι και η προστασία του καθηγητή από φοιτητές που παρεμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της τάξης παραβιάζοντας τους κανονισμούς που, όπως ανέφερα ήδη, όλοι γνωρίζουν από την αρχή του έτους. Οταν όμως η παρεμπόδιση του μαθήματος περιλαμβάνει ύβρεις, απειλές, βιαιοπραγίες, καταστροφές, κτλ. τότε καλείται το security του πανεπιστημίου. Το ίδιο ισχύει και για παρόμοιες συμπεριφορές σε οποιοδήποτε χώρο του πανεπιστημίου. Αυτά τα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένων και των απειλών μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και Facebook, ανήκουν στην αρμοδιότητα ενός ειδικού Κοσμήτορα (Dean of Students) ο οποίος στη συνέχεια ερευνά την υπόθεση και καθορίζει τους τρόπους αντιμετώπισης. Στην περίπτωση που οι συμπεριφορές αυτές περιλαμβάνουν επικίνδυνη σωματική βία, χρήση όπλων, κτλ. το security καλεί την αστυνομία. Στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο όταν παραβιάζαμε τους κανόνες μας έβγαζαν από την τάξη ή μας απέβαλαν για λίγες ημέρες ή δια παντός. Γιατί κάτι ανάλογο όταν γίνεται στα πανεπιστήμια θεωρείται απαράδεκτο; Ο χρόνος των φοιτητών κατά την διάρκεια των σπουδών τους είναι πολύτιμος. Οι προσπάθειες του κάθε φοιτητή να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των μαθημάτων πρέπει να είναι σεβαστές από όλους. Οι αίθουσες διδασκαλίας, τα εργαστήρια, οι βιβλιοθήκες ανήκουν στο κράτος και στους εκάστοτε φοιτητές. Χωρίς αυτά οι σπουδές είναι αδύνατο να γίνουν. Η αποστολή και οι υπηρεσίες των καθηγητών αφορούν το μέλλον της χώρας. Η εκπαίδευση και ο πολιτισμός είναι τα θεμέλια του κράτους και ο εθνικός μας πλούτος. Οι φοιτητές των πανεπιστημίων του εξωτερικού είναι βαθιά συνειδητοποιημένοι και ενεργοί σε θέματα πολιτικά και κοινωνικά. Διεκδικούν, μάχονται και κερδίζουν δικαιώματα χωρίς όμως να καταστρέφουν, χωρίς να παραβιάζουν και χωρίς να παρεμποδίζουν την ομαλή λειτουργία του πανεπιστημίου. Ας σταματήσει επιτέλους αυτή η κοροϊδία και η εγκληματική εκμετάλλευση στο όνομα του πανεπιστημιακού ασύλου. Δώστε στους φοιτητές τις συνθήκες που απαιτούνται για να συγκεντρωθούν στο δύσκολο αγώνα που κάνουν. Δημιουργείστε ένα περιβάλλον μέσα στα πανεπιστήμια χωρίς τοξική ενέργεια, χωρίς την άθλια αισθητική των καλυμμένων τοίχων με μπογιές, αφίσες, συνθήματα, χωρίς την θλιβερή εικόνα εγκατάλειψης. Αφήστε τους φοιτητές ήσυχους. Μην τους μετατρέπετε σε βαποράκια ή θύματα της ατζέντας σας. Είναι το μέλλον αυτού του τόπου.

 * Ο Ανδρέας Μανωλικάκης είναι πρόεδρος του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Actors Studio Drama School (Master of Fine Arts) στο Pace University της Νέας Υόρκης, καθηγητής σκηνοθεσίας και υποκριτικής, Δια Βίου Μέλος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Actors Studio.
 Πηγή: Protagon.gr