Κυπριακή ΑΟΖ και Καστελλόριζο - Το γεωστρατηγικό διακύβευμα του Ερντογάν
Σταύρος Λυγερός
Για μία ακόμα φορά, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας επιδόθηκε σε λεονταρισμούς. Αυτή τη φορά, μάλιστα, απείλησε ότι η Τουρκία δεν θα διστάσει να κάνει ό,τι είχε κάνει το 1974, δηλαδή με νέα εισβολή να μετατρέψει σε κατεχόμενη και την ελεύθερη Κύπρο. Αντίστοιχη είναι και η κατά καιρούς επιθετική ρητορική του έναντι της Ελλάδας, η οποία τον τελευταίο καιρό εστιάζεται στο Καστελλόριζο. Η διαφορά είναι ότι για την Ελλάδα οι Τούρκοι αξιωματούχοι θυμούνται και παραπέμπουν στη Σμύρνη του 1922.
Η Άγκυρα δεν μπορεί να καταπιεί το γεγονός ότι η προσπάθειά της να “γκριζάρει” την κυπριακή ΑΟΖ έχει πέσει στο κενό, λόγω της ανάμιξης μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών όπως η ExxonMobil και η Total. Μην μπορώντας να αντιδράσει στο επίμαχο, κατέφυγε στην δοκιμασμένη μέθοδο των προκλήσεων και όταν ούτε αυτές απέδωσαν πέρασε στην πρόκληση τετελεσμένων. Αρχικά έστειλε το σκάφος “Μπαρμπαρός” για σεισμικές έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ. Αργότερα έστειλε τον “Πορθητή” για παράνομη γεώτρηση δυτικά της Μεγαλονήσου και το άλλο γεωτρύπανο ετοιμάζεται να τρυπήσει στον κόλπο της κατεχόμενης Καρπασίας.
Αυτά όσον αφορά στην Κύπρο, γιατί αν πιστέψουμε τις πληροφορίες που έρχονται από την Άγκυρα, ετοιμάζονται μετά το Δεκαπενταύγουστο για σεισμικές έρευνες στη θαλάσσια περιοχή στον άξονα Ρόδος-Καστελλόριζο. Οι Τούρκοι, άλλωστε, έχουν επανειλημμένως δεσμεύσει αυτές τις θαλάσσιες περιοχές στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες εκτείνονται δυτικά εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (η Ελλάδα δεν έχει ανακηρύξει ΑΟΖ) και ανατολικά εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις, μονάδα του ελληνικού ναυτικού παρακολουθεί από απόσταση οπτικής επαφής το τουρκικό σκάφος, προκειμένου να διαπιστώσει εάν πραγματοποιεί σεισμικές έρευνες.
Σύμφωνα με την Άγκυρα η φρεγάτα “Νικηφόρος Φωκάς” το περασμένο φθινόπωρο είχε με ελιγμούς εμποδίσει το “Μπαρμπαρός” να πραγματοποιήσει σεισμικές έρευνες, εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Τότε, τόσο ο Ερντογάν όσο ο υπουργός Άμυνας Ακάρ είχαν εκτοξεύσει απειλές πως η Τουρκία θα αντιδράσει δυναμικά εάν μελλοντικά υπάρξει άλλη παρενόχληση. Η Άγκυρα επιδιώκει όχι μόνο την ανεμπόδιστη πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών, αλλά και τη δημιουργία της εντύπωσης ότι θα υποχρεώσει την Αθήνα να υποχωρήσει.
Η εξαγγελία Κοτζιά για τα χωρικά ύδατα
Το φοβικό σύνδρομο της ελληνικής πολιτικής ελίτ για ενδεχόμενο θερμό επεισόδιο την έχει εμποδίσει όλα αυτά τα χρόνια όχι μόνο να επεκτείνει τα ελληνικά χωρικά ύδατα μονομερώς, όπως επιτρέπει το Διεθνές Δίκαιο, αλλά ακόμα και να κλείσει τους κόλπους, χαράζοντας ευθείες γραμμές βάσης, όπως επίσης της δίνει το δικαίωμα το Διεθνές Δίκαιο. Κι αυτό παρότι η Άγκυρα δεν έχει ποτέ προβάλει σχετική αντίρρηση (για τις γραμμές βάσης). Ας σημειωθεί ότι μόνο αυτή η κίνηση θα προσέθετε στα ελληνικά χωρικά ύδατα στο Αιγαίο 6.250 τετρ. χλμ., όχι μεγάλη, αλλά ούτε και μικρή έκταση.
Στις ελληνικές καλένδες έχει κατά πάσα πιθανότητα παραπεμφθεί και η εξαγγελία του Κοτζιά για επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Ιόνιο. Εάν είχε προηγηθεί η κατάλληλη διπλωματική προεργασία, η εικόνα ενδεχομένως να ήταν ευνοϊκότερη. Η Αθήνα πιθανότατα θα μπορούσε να νομοθετήσει την επέκταση ταυτοχρόνως στο Ιόνιο, στο Λιβυκό, αλλά και στο Κρητικό και στο Μυρτώο και στο δυτικό Αιγαίο, δηλαδή σε ακτές οι οποίες δεν γειτνιάζουν με την Τουρκία.
Ανακοινώνοντας την επέκταση μόνο στο Ιόνιο, οι Κοτζιάς-Τσίπρας είχαν δώσει την ευκαιρία στην Άγκυρα να επαναφέρει το casus belli, το οποίο υποτίθεται πως είχε αποσυρθεί. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η κυβέρνηση Τσίπρα να παγώσει το θέμα. Και εάν κρίνουμε από την τότε στάση της ΝΔ, αλλά και από τις προγραμματικές δηλώσεις, η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα το κρατήσει παγωμένο.
Οριοθέτηση κατά Ακάρ!
Η τουρκική αντεπίθεση τότε, δεν είχε περιορισθεί στην καλλιέργεια πολεμικού κλίματος. Ο υπουργός Άμυνας Ακάρ όχι μόνο είχε ζητήσει την αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών, αλλά και είχε παρουσιάσει χάρτη, ο οποίος έδειχνε την τουρκική υφαλοκρηπίδα να εκτείνεται παραλλήλως με τη γραμμή Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη και να εισέρχεται από ανατολικά στα νότια του νομού Λασηθίου.
Ο χάρτης είχε συνταχθεί με βάση την τουρκική θέση ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ. Θέση, η οποία είναι απολύτως αντίθετη όχι μόνο με το διεθνές δίκαιο, αλλά και με την κοινή λογική. Η Άγκυρα δεν αναφέρεται μόνο σε νησίδες, αλλά σε όλα τα νησιά, μη εξαιρώντας τα νησιά-κράτη, όπως π.χ. η Κύπρος. Αν, όμως, η Κύπρος δεν έχει υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ γιατί να έχει η Βρετανία, η Ινδονησία, η Ιαπωνία, ακόμα και η Αυστραλία; Ο τουρκικός παραλογισμός είναι εξόφθαλμος.
Ο χάρτης του Ακάρ είχε οριοθετήσει αυθαιρέτως την υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο με βάση τον τουρκικό ισχυρισμό ότι τα νησιά (και η Κρήτη) έχουν μόνο χωρικά ύδατα έξι μιλίων και όχι υφαλοκρηπίδα! Το γιατί η Άγκυρα κατέφυγε σ' αυτή την ακρότητα το εξηγεί η ίδια: για να κερδίσει (με βάση την αρχή της μέσης γραμμής) 104.000 τετρ. χλμ θαλάσσια έκταση.
Νέα ματιά για το Καστελλόριζο
Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό. Πάγιος στόχος των Τούρκων είναι όχι μόνο να αποκόψουν την Ελλάδα από την Κύπρο, αλλά και να την εκτοπίσουν ολοσχερώς από την Ανατολική Μεσόγειο. Και για να μην αφήσουν καμία αμφιβολία για τις προθέσεις τους, φροντίζουν εδώ και χρόνια να δεσμεύουν τη θαλάσσια περιοχή γύρω από το Καστελλόριζο για την πραγματοποίηση αεροναυτικών ασκήσεων, αλλά και για σεισμικές έρευνες, δημιουργώντας συνθήκες μίας ιδιότυπης περικύκλωσης.
Με τον τρόπο αυτό επιβεβαιώνουν για μία ακόμα φορά την κρίσιμη στρατηγική σημασία που έχει το μικρό αυτό νησιωτικό σύμπλεγμα και σε ό,τι αφορά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ, αλλά και σε αμιγώς στρατηγικό επίπεδο. Είναι αληθές ότι από τη δεκαετία του 1970 και για δεκαετίες η Ελλάδα είχε αυτοεγκλωβισθεί στρατηγικά και επιχειρησιακά στο Αιγαίο, όπου θεωρούσε ότι δεχόταν την τουρκική επεκτατική πίεση. Το Καστελλόριζο ήταν ένα γεωγραφικά ακραίο μικρό σύμπλεγμα, το οποίο το αντιλαμβάνονταν σαν μία νησιώτικη "απόφυση" του Αιγαίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Εξαίρεση ήταν η παρένθεση του Δόγματος για τον Ενιαίο Αμυντικό Χώρο μετά το 1993 στην τελευταία κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Αλλά και εκείνη η παρένθεση ήταν μονοδιάστατη. Επανέφερε την Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο αποκλειστικά και μόνο για να επεκτείνει την αμυντική ομπρέλα κατά τρόπο που να καλύπτει και την ελεύθερη Κύπρο. Δεν εντασσόταν σε μία στρατηγικού χαρακτήρα σφαιρική επιστροφή της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, παρότι ο Ανδρέας Παπανδρέου από τη δεκαετία του 1970 μιλούσε για τις τρεις διαστάσεις της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής (ευρωπαϊκή, βαλκανική και μεσογειακή).
Επανεγκλωβισμός στο Αιγαίο
Η επιστροφή άρχισε να πραγματοποιείται πολύ αργότερα και μάλιστα με πρωτοβουλία των Ισραηλινών, λόγω κυρίως του ρήγματος που είχε προκληθεί στις σχέσεις τους με την Τουρκία του Ερντογάν. Έτσι προέκυψαν οι τριγωνικές συνεργασίες Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ και Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος και τελευταία η συνεργασία Ελλάδα-Κύπρος-Ιορδανία. Στην πραγματικότητα αυτές οι συνεργασίες που αποκτούν σταδιακά στρατηγικού χαρακτήρα εμβέλεια, ήταν αποτέλεσμα της σύγκρουσης του Τελ Αβίβ με την Άγκυρα, όπως επίσης και του καθεστώτος Σίσι στην Αίγυπτο με το καθεστώς Ερντογάν.
Δεν θα είχαν, ωστόσο, ευδοκιμήσει εάν δεν είχε μεσολαβήσει το αμερικανοτουρκικό ρήγμα, το οποίο συνεχώς βαθαίνει, παρά την προσπάθεια του προέδρου Τραμπ να αποτρέψει τη μετατροπή του σε ρήξη. Στην πραγματικότητα, στην Ανατολική Μεσόγειο έχει διαμορφωθεί και τείνει να παγιωθεί ένα γεωστρατηγικό πλέγμα, το οποίο αποκλείει και απομονώνει την Τουρκία παρότι αυτό δεν ομολογείται.
Η τουρκική εισβολή στην κυπριακή ΑΟΖ και η σχεδιαζόμενη εισβολή (με σεισμικές έρευνες) στην ελληνική υφαλοκρηπίδα στην αυξημένης πλέον στρατηγικής σημασίας γραμμή Ρόδος-Καστελλόριζο δεν έχει μόνο ενεργειακό στόχο, αν και αυτή η συνιστώσα είναι και υπαρκτή και σημαντική. Έχει και υψηλό γεωστρατηγικό στόχο: να σπάσει τον άξονα Ελλάδα-Κύπρος και να επανεγκλωβίσει την Ελλάδα στο Αιγαίο. Εάν το καταφέρει αυτό ο Ερντογάν θα έχει καταφέρει ουσιαστικά να κατακερματίσει το προαναφερθέν οικοδομούμενο γεωστρατηγικό πλέγμα που απομονώνει την Τουρκία, σημειώνοντας μία ιστορικών διαστάσεων επιτυχία.
Σχόλια