Διαμάχη για τον αγωγό South Stream

Η Κομισιόν αναλαμβάνει πλέον τις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία για την κατασκευή του αγωγού South Stream. O αρμόδιος επίτροπος θα εξετάσει εάν υφιστάμενες διμερείς συμφωνίες παραβιάζουν την κοινοτική νομοθεσία.

Οι διμερείς συμφωνίες μεταξύ του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού Gazprom και επτά ευρωπαϊκών χωρών είχαν ήδη υπογραφεί, όταν η Κομισιόν αποφάσισε να πατήσει φρένο. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι οι συμφωνίες παραβιάζουν την κοινοτική νομοθεσία, δεδομένου ότι μια επιχείρηση δεν μπορεί να διαχειρίζεται έναν αγωγό και παράλληλα να είναι ο μονοπωλιακός παροχέας. Τον Ιανουάριο ο αρμόδιος για την Ενέργεια κοινοτικός επίτροπος Γκίντερ Έτινγκερ θα μεταβεί στη Μόσχα για να επαναδιαπραγματευθεί εν ονόματι των έξι χωρών της ΕΕ (Ουγγαρία, Βουλγαρία, Κροατία, Σλοβενία, Αυστρία και Ελλάδα) και της Σερβίας εκ νέου με τους εκπροσώπους του Κρεμλίνου.

Στη νότια Ρωσία, τη Βουλγαρία και τη Σερβία έχουν τοποθετηθεί ήδη οι πρώτοι αγωγοί του South Stream. Το σχέδιο προβλέπει να ξεκινήσει η μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ ήδη από τα τέλη του 2015. Τελικοί σταθμοί στα βόρεια είναι η Αυστρία και η Ουγγαρία ενώ το νότιο τμήμα θα μπορούσε να μεταφέρει μελλοντικά φυσικό αέριο μέσω Ελλάδας και Αδριατικής στην νότια Ιταλία.

Η θέση της Κομισιόν

«Ένας αγωγός πρέπει να λειτουργεί όπως ένας αυτοκινητόδρομος. Ο καθένας επιτρέπεται να τον χρησιμοποιεί καταβάλλοντας το αντίστοιχο αντίτιμο», δηλώνει προς τη Deutsche Welle η εκπρόσωπος του επιτρόπου Ενέργειας, Μαρλένε Χόλτσνερ. Αυτό ωστόσο, σύμφωνα με την ίδια, δεν ισχύει για τις ήδη υπογραφείσες συμφωνίες, καθώς η Gazprom θέλει να έχει τον απόλυτο έλεγχο.

Στο ίδιος μήκος κύματος και ο Αντόνιο Χουρτάντο από το Πανεπιστήμιο της Δρέσδης, ο οποίος σημειώνει ότι δεν είναι προς όφελος του καταναλωτή όταν μια επιχείρηση κρατά στα χέρια της όλα τα ηνία. Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι το μάνατζμεντ του South Stream δεν θα πρέπει να είναι στα χέρια της ρωσικής Gazprom.

Οι απόψεις όμως διίστανται. Η Ρωσία χρηματοδοτεί το μεγαλύτερο μέρος του αγωγού, συνολικού προϋπολογισμού 16 δις ευρώ και ως εκ τούτου θα πρέπει να έχει και σημαντικό κέρδος, εκτιμά η Γελίτσα Πουτνίκοβιτς από τη Σερβία, αρχισυντάκτρια του περιοδικού Balkan Magazine. «Όταν, για παράδειγμα, χτίζει κάποιος ένα σπίτι στο Βερολίνο, διαθέτει σε κάποιον άλλο το ένα τρίτο του σπιτιού αυτού; Δεν βλέπω λόγο να ζητήσουν οι Βρυξέλλες από την Gazprom να μοιραστεί η τελευταία τις δυνατότητες του αγωγού με άλλους παρόχους φυσικού αερίου». Η ίδια πιστεύει ότι η σκληρή στάση της Κομισιόν έχει πολιτικά κίνητρα.

Προβληματική χαρακτηρίζει την ευρωπαϊκή στάση και ο Γκέρχαρντ Μάνγκοτ, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ. «Γιατί ελήφθη τώρα αυτή η απόφαση; Θεωρώ παράλογο το επιχείρημα ότι μέχρι στιγμής η ΕΕ δεν είχε δει τις διμερείς συμφωνίες». Εξάλλου, όπως εκτιμά ο ειδικός, ο αγωγός South Stream ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ: «Δεν πρόκειται για επιπλέον φυσικό αέριο και μεγαλύτερη εξάρτηση από τη Ρωσία, αλλά για έναν εναλλακτικό αγωγό ο οποίος είναι πιο σύγχρονος και λιγότερο ευάλωτος σε τεχνικά προβλήματα».

Οι λύσεις που προκρίνονται

Δεδομένου ότι η ΕΕ είναι σε θέση να μπλοκάρει την υλοποίηση των ήδη συμπεφωνημένων, «η Ρωσία θα είναι σίγουρα πρόθυμη να επαναδιαπραγματευθεί», εκτιμά ο Αντόνιο Χουρτάντο. Η διακοπή της κατασκευής των έργων θα είχε άμεσες συνέπειες, ειδικά για τις έξι χώρες της ΕΕ που προχώρησαν σε διμερείς συμβάσεις με τη Μόσχα: η υπογραφή συμφωνιών που παραβιάζουν την κοινοτική νομοθεσία, μπορεί να επιφέρει υψηλά πρόστιμα.

Μια λύση, σύμφωνα με την Κομισιόν, θα μπορούσε να είναι η ανάθεση του μάνατζμεντ σε μια ανεξάρτητη αρχή που θα αποφασίζει για τις τιμές αλλά και τη διάθεση των αποθεμάτων. «Έτσι η Gazprom θα παρέμεινε ιδιοκτήτρια του αγωγού, χωρίς όμως να επηρεάζει τις καθημερινές συναλλαγές, λέει η Μαρλένε Χόλτσνερ.

Οι επικριτές της ευρωπαϊκής στάσης ισχυρίζονται ότι οι Βρυξέλλες προσπαθούν να βάλουν εμπόδια στην κατασκευή του αγωγού καθώς θα είναι ο μεγάλος ανταγωνιστής του TAP, ο οποίος θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Αυτό δεν ισχύει, λέει η Μαρλένε Χόλτσνερ, προσθέτει όμως ότι «για εμάς ο South Stream δεν αποτελεί προτεραιότητα. Θα ήταν απλώς ένας πρόσθετος αγωγός που φέρνει ρωσικό αέριο στην Ευρώπη, το οποίο υπό άλλες συνθήκες θα έρχονταν μέσω Ουκρανίας. Σύμφωνα με την ίδια, το πρότζεκτ South Stream δεν έχει την ίδια ποιότητα με τον TAP, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης σε νέες πηγές στην Κασπία.

Εντούτοις ο TAP θα μεταφέρει μόλις 10 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως στην Ευρώπη, έξι φορές λιγότερο σε σύγκριση με τον South Stream. Τόσο οι επικριτές όσο και οι υποστηρικτές της Κομισιόν στο συγκεκριμένο ζήτημα όμως, φαίνεται πως συμφωνούν στο εξής: περισσότεροι αγωγοί στην Ευρώπη συνεπάγονται μεγαλύτερη ενεργειακή ασφάλεια για την ήπειρο. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει ήδη και ένας χαμένος: η Ουκρανία, μέσω της οποίας μεταφέρεται σήμερα περίπου το ήμισυ του ρωσικού φυσικού αερίου που προορίζεται για την Ευρώπη. http://www.sofokleous10.gr