«Όταν ο Μακάριος μου αποκάλυψε…»

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
Οι πιο παλιοί δημοσιογράφοι έδιναν τη μάχη για την ενημέρωση και την αλήθεια αντιμετωπίζοντας σφαίρες, απαγωγές και ξυλοδαρμούς. Κάποτε επιβαλλόταν λογοκρισία, εφημερίδες κυκλοφορούσαν με λευκά, τα αυτοκίνητα του πρακτορείου διανομής έπεφταν σε ενέδρες ενόπλων. Σήμερα ο πόλεμος των δημοσιογράφων αφορά τη μεγάλη αναμέτρηση με τη διαπλοκή και τη διαφθορά. Ο καθένας μπορεί να αποφανθεί ποια είναι η δυσκολότερη εποχή ή εάν οι εχθροί της αλήθειας έχουν εκσυγχρονισθεί. 
Η κατάθεση ενός βετεράνου δημοσιογράφου, έχει πολλαπλή σημασία. Καταρχήν, ο αναγνώστης αναζητεί νέα ιστορικά στοιχεία και παρασκήνια και μια μαρτυρία που αποτελεί πρωτίστως βιώματα και αποτυπώνει συγκρούσεις, αμφισβητήσεις, αποκαλύψεις. Αυτό προσφέρει ο Φάνος Κωνσταντινίδης, στο βιβλίο του «Ένας βετεράνος αποκαλύπτει», των εκδόσεων Επιφανίου.
Ο Φάνος Κωνσταντινίδης μέσα εν πολλοίς από μια αυτοβιογραφία, καταγραφή εμπειριών προσφέρει νέα στοιχεία και ενδιαφέρουσες εικόνες για τη σύγχρονη ιστορία του τόπου. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη προσφορά του μέσα από το βιβλίο του αυτό. Με άποψη, όπως πάντα, με ιδεολογικό στίγμα και αντικειμενικότητα, προσπαθεί να μην αδικήσει κανένα. Ακόμη και αυτούς που τον έχουν αδικήσει, αυτούς που τον ξυλοφόρτωσαν. Προσπαθεί να αποφύγει την πεπατημένη και να επαναλάβει τα κλισέ που συνοδεύουν τέτοιας μορφής συγγράμματα. Δεν υπάρχουν αγιογραφήσεις προσώπων. Δείχνει σαφέστατα την εκτίμησή του στους πρωταγωνιστές του κυπριακού γίγνεσθαι, χωρίς όμως να τους προσφέρει το δικαίωμα στο αλάθητο. Πενήντα επτά χρόνια μάχιμης δημοσιογραφίας, είναι μια ολόκληρη ζωή. Μια ζωή γεμάτη, με σκληρή δουλειά σε διάφορα έντυπα, με δικά του εκδοτικά εγχειρήματα, όπως ήταν η εφημερίδα Συναγερμός. Μια εφημερίδα που εκδόθηκε το 1962 με όραμα την ένωση και έκλεισε την 15η Ιουλίου 1974, την ημέρα του προδοτικού πραξικοπήματος, που έφερε την καταστροφή στην Κύπρο.
Ο Φάνος Κωνσταντινίδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μηλικούρι, το οποίο στο βιβλίο είναι πολλές φορές σημείο αναφοράς, δείχνοντας την αγάπη προς τις ρίζες και τη γη του. Εξ ου και η φωτογραφία στο εξώφυλλο του βιβλίου. Υπάρχει και ειδικό κεφάλαιο για τις 54 ημέρες κέρφιου που επέβαλαν οι αποικιοκράτες στο χωριό. Μια μαρτυρία εκ των έσω, με νέα στοιχεία για ένα από τα πολλά, πλην σημαντικά γεγονότα του αγώνα του ΄55-΄59. Δημοσιογράφος έγινε το 1952. Εργαζόμενος ακόμη ως γραφέας στο Μεταλλείο Αμιάντου είχε στείλει κείμενα σε τέσσερις εφημερίδες της εποχής: Την «Ελευθερία», το «Φως» το «Έθνος» και το «Νέο Δημοκράτη» του ΑΚΕΛ. Τα κείμενα του δημοσιεύθηκαν στο «Φως», στο οποίο λίγο αργότερα εργοδοτήθηκε, εγκαινιάζοντας τη μεγάλη του πορεία στη δημοσιογραφία.
Εργάσθηκε στην «Ελευθερία», στο «Έθνος», στη «Μάχη», στο ΡΙΚ στο ΑΠΕ και υπήρξε ανταποκριτής στις αθηναϊκές εφημερίδες «Καθημερινή» και «Ελευθεροτυπία»( για 32 χρόνια). Ήταν, επίσης,  μέλος της εκδοτικής ομάδας που εξέδωσε τη «Σημερινή», αλλά αποχώρησε λίγους μήνες αργότερα λόγω διαφωνιών. Παρενθετικά, θα πρέπει να αναφερθεί πως κατά τη φοίτηση του στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και επηρεαζόμενος από την οικογένεια, στο σπίτι της οποίας διέμενε τα μαθητικά χρόνια, ήλθε σε επαφή με τις ιδέες της αριστεράς. Όταν ήταν ακόμη στην τετάρτη τάξη του γυμνασίου ανέβηκε στα σκαλιά των γραφείων του ΑΚΕΛ, στον οδό Σόλωνος τότε, για να γραφτεί μέλος του κόμματος. Εκεί συνάντησε τον τότε Γ.Γ. της ΑΟΝ, της νεολαίας του ΑΚΕΛ, τον μετέπειτα φίλο του και δημοσιογράφο αείμνηστο Χριστάκη Κατσαμπά, ο οποίος του συνέστησε να περιμένει να τελειώσει το σχολείο. Εάν τότε εντασσόταν στο ΑΚΕΛ, ποιος ξέρει εάν θα ακολουθούσε την ίδια πορεία ο Φ.Κ.. Η σύνδεση του με την αριστερά συνεχίσθηκε και μετά που άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος.
Με την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ ΄55-΄59, άλλαξε ιδεολογικό προσανατολισμό. Εντάχθηκε στον αγώνα έχοντας το ψευδώνυμο «Δενδρινός». Ο αγώνας και το όραμα για την ένωση θα τον ακολουθήσουν σε όλη του ζωή. Σημάδεψε και την δημοσιογραφική του πορεία. Στο βιβλίο αποκαλύπτει για το ρόλο του στον ασύρματο της ΕΟΚΑ. Ελάχιστοι γνώριζαν ότι η ΕΟΚΑ διέθετε ασύρματο, ο οποίος ήταν εγκατεστημένος στο κέντρο της Λευκωσίας, στην οδό Σοφοκλέους, πάροδο Ονασαγόρου. Στη Λευκωσία χειριστής ήταν ο αγωνιστής Πολύκαρπος Πετρίδης, δικηγόρος από το Μηλικούρι και στην Αθήνα ο αγωνιστής Τάκης Παπαμιλτιάδους από την Αμμόχωστο. Τη φύλαξη του μέχρι την εγκατάστασή του, ανέλαβε ο Φάνος Κωνσταντινίδης. Τον έκρυψε στην καπνοδόχο των γραφείων της εφημερίδας «Έθνος», όπου εργαζόταν. Ο ασύρματος εγκαταστάθηκε στο απέναντι σπίτι, στο οποίο διέμενε ο Φάνος.
Ενδιαφέρον έχει η προσέγγιση του συγγραφέα έναντι του Μακάριου και του Γρίβα. Σαφώς και προκύπτει ότι ήταν πιο κοντά στον Γρίβα, πλην όμως δεν αποφεύγει ποσώς να του ασκήσει κριτική και να αναφερθεί στα λάθη του.
Γράφει για τον Μακάριο: «Ήταν η άλλη αδιαμφισβήτητη ηγετική προσωπικότητα του Αγώνα, που ενέπνεε το λαό και τον καθοδηγούσε. Όμως διέπραξε κι αυτός τα λάθη του, παρόλο που ήταν ο ηγέτης που μίλησε στην ψυχή του λαού του, ο οποίος τον αγάπησε πραγματικά. Οι δε λόγοι και απόψεις του αποτελούσαν εντολές. Ο Μακάριος είχε ελαττώματα που έφθαναν τα όρια της εγωπάθειας. Το ‘’εις και μόνος δεν έβλαψε όχι μόνο τον ίδιο αλλά και τον αγώνα…». Ο Μακάριος, όπως αναφέρει ο Φάνος Κωνσταντινίδης, τον «έκοψε» από το να προσληφτεί στο ΡΙΚ και εξαιτίας του έχασε την ανταπόκριση της «Καθημερινής» των Αθηνών. Στις 3 Αυγούστου 1977 είχε καθοριστεί συνάντησή τους για να τα πουν για αυτά τα θέματα. Για να ζητήσει ο συγγραφέας τους λόγους που ο Αρχιεπίσκοπος, όπως αναφέρει,  τον καταδίωκε. Ωστόσο, όπως είναι γνωστό, ο Μακάριος πέθανε εκείνη την ημέρα.
Μαζί με τον Γρίβα έμεινε στο Χαλάνδρι, από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούλιο 1961, βοηθώντας τον στη συγγραφή του βιβλίου του «Χρονικό του Αγώνος». Γράφει για τον Γρίβα: «Εξοργίζομαι, όταν κάποιοι προσπαθούν ακόμη και σήμερα να θίξουν την προσφορά του στρατηγού κατά το 1955-1959, συνδέοντας την με την άλλη δράση του. Διότι είναι άνανδρο κάποιοι να εκθειάζουν τη θυσία των παλικαριών της ΕΟΚΑ και ταυτόχρονα να προσπαθούν να μειώσουν τη δράση του αρχηγού τους. Αυτά τα παλικάρια που εξυμνούμε σε μνημόσυνα ή άλλες εκδηλώσεις έχουν αναντίρρητα, αρχηγό». Σε άλλο σημείο γράφει: «Τον στρατηγό Γρίβα τον επέκρινα και τον επικρίνω, βασικά, για την απόφασή του να έλθει μυστικά στην Κύπρο και να ιδρύσει την ΕΟΚΑ Β΄, με την οποία επιδόθηκε σε ανατρεπτικές ενέργειες. Ήταν μια άσοφη ενέργεια, εξαρχής καταδικασμένη σε αποτυχία…». Η διαφωνία του για τη δημιουργία της ΕΟΚΑ Β΄ φάνηκε και από το γεγονός ότι παρόλο που προσεγγίσθηκε για να ενταχθεί στην παράνομη οργάνωση αρνήθηκε. Όταν του διαμήνυσε ο Γρίβας  να ενταχθεί στην ΕΟΚΑ Β΄, του απάντησε πως αρνείται να γίνεται συνεργός στην καταστροφή της Κύπρου γιατί «αυτό θα γίνει τελικά». Ο Γρίβας αντέδρασε διαμηνύοντας τον ότι θα τον  κρεμάσει με άλλους στην πλατεία Μεταξά( νυν Ελευθερίας), όταν θα γίνει η ένωση. «Ας έλθει η ένωση και κρέμασε με δέκα φορές, αλλά με τον τρόπο που ενεργείς η ένωση δεν θα έλθει τον αιώνα τον άπαντα», του ανταπάντησε ο Φ.Κ.. Του διαμήνυσε ακόμη πως αμαυρώνει το όνομα της ΕΟΚΑ με το να δημιουργήσει οργάνωση με την ονομασία ΕΟΚΑ Β΄’..
Σημαντικές αποκαλύψεις
Ο Φ. Κ. αναφέρεται στο βιβλίο, στο κεφάλαιο «σημαντικές αποκαλύψεις Μακαρίου», για δυο συναντήσεις  που είχε πριν από το 1974 με τον Αρχιεπίσκοπο. Είναι σημαντικό μέρος του βιβλίου και παρόλο που απέφυγε να αναφερθεί σε ονόματα, είναι ενδεικτικές οι αποκαλύψεις για τη μάχη εξουσίας και ελέγχου του νέου κράτους. Ένας αγώνας με προσωπικές ατζέντες που λειτουργούσε σε βάρος του τόπου. Γράφει ο Φ.Κ.:
«Έχω σοβαρές τύψεις», είπε ο Μακάριος.  «Για ποιο πράγμα;», τον ερωτώ:  Για το θέμα της ΕΛΔΥΚ και της ΤΟΥΡΔΥΚ.  Ο Αβέρωφ δεν μου εξήγησε καλά περί τίνος επρόκειτο.  Εγώ νόμισα ότι θα γίνει ένα στρατηγείο όπως εκείνο του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη και ότι θα στάθμευαν σ’ αυτό καμιά πενηνταριά Έλληνες και Τούρκοι αξιωματικοί και όχι τόσοι πολλοί:
-Καλά, γιατί δεν ζητήσατε διευκρινίσεις;, ρώτησε ο Φ.Κ.
-Είναι αλήθεια ότι  βιαζόμασταν να κλείσουμε συμφωνία, είπε ο Μακάριος.
-Όμως, με αυτή τη συμφωνία η Τουρκία επανέρχεται και επίσημα στο Νησί, του είπε ο Φ.Κ.
-Ήταν λάθος.  Ό,τι έγινε, έγινε, υπέδειξε ο Μακάριος.
Σε μιαν άλλη συνάντηση ο Αρχιεπίσκοπος του αποκάλυψε κάτι άλλο πολύ, επίσης,  σημαντικό.
Ακολουθεί ο διάλογος, που μεταφέρθηκε αυτούσιος στο βιβλίο.
Μακαριώτατε, έχει δίκαιο ο Παπανδρέου (Γεώργιος) όταν δηλώνει “Μακαριώτατε, άλλα συμφωνούμε κι’ άλλα πράττετε;”
-Έχει απόλυτο δίκαιο ο Παπανδρέου.  Πήγα στην Αθήνα (1964) και συμφωνήσαμε να έρθω στην Κύπρο και να κηρύξω την Ένωση.  Δυστυχώς, δύο στενοί συνεργάτες μου, (μου είπε τα ονόματα, αλλά με όρκισε να μην τα αποκαλύψω), με επηρέασαν να μην υλοποιήσω τα αποφασισθέντα (Εναντίον του ενός εξ’ αυτών καταφέρθηκε έντονα και για μίαν άλλη υπόθεση).
-Μα αυτά που λέτε Μακαριώτατε είναι τρομερά και η ιστορία θα σας κατακρίνει, γιατί χάθηκε άλλη μία ευκαιρία για την Ένωση.
-Βέβαια, δεν μπορώ να πω μετά βεβαιότητος ότι το σχέδιο για ανακήρυξη της Ενώσεως θα επιτύγχανε.  Όμως, κρίνω τον εαυτό μου ένοχο, γιατί χάθηκε μία ευκαιρία και έτσι έδωσα στον Παπανδρέου, και σε άλλους, την ευκαιρία να με επικρίνουν δημοσίως.
Από έρευνα που έκανε ο Φ.Κ.  δεν βρήκε να έχει αποκαλύψει ο Αρχιεπίσκοπος τα ονόματα των δύο συνεργατών του σε πολλούς. Ωστόσο, πιστεύει ότι σε κάποιους τα αποκάλυψε. Ο ίδιος ο Φάνος τηρώντας τους δημοσιογραφικούς άγραφους νόμους κράτησε το απόρρητο της συνομιλίας και δεν αποκάλυψε ονόματα, αν και ο καθένας μας μπορεί να κάνει συνειρμούς και να καταλήξει σε συμπεράσματα. Το γεγονός ότι μέχρι και σήμερα, ο Φ.Κ. τηρεί τη δέσμευση του, δείχνει το ήθος και τον χαρακτήρα του ανδρός.
Ο Μακάριος γνώριζε για το πραξικόπημα
Στο κεφάλαιο «ο Μακάριος γνώριζε για το πραξικόπημα», ο Φάνος Κωνσταντινίδης, δίνει  δυο μαρτυρίες. Αναφέρει, μεταξύ άλλων: «Μια μέρα (Μάιος, 1974) ήρθε στο γραφείο μου στην εφημερίδα “Μάχη” ο στρατιωτικός ακόλουθος της Πρεσβείας της Βουλγαρίας στη Λευκωσία, κάποιος “Τριανταφύλλου”, ο οποίος μιλούσε πολύ καλά Ελληνικά και μου λέγει: “Οι δικοί μας μιλούν για πραξικόπημα κατά του Μακαρίου σύντομα”.  Ποιοι είναι οι “δικοί”σας, τον ερωτώ.  Κι’ αυτός απαντά:  «Οι Ρώσοι».  Έδωσα αμέσως την πληροφορία στον κυβερνητικό εκπρόσωπο Μιλτιάδη Χριστοδούλου.  Δεν ξέρω πως ο Μιλτιάδης αξιοποίησε την πληροφορία.»
Την ίδια περίπου περίοδο με προσκάλεσε σε δείπνο ο ανταποκριτής του Ρωσικού Πρακτορείου Ειδήσεων “Τας”, Ανατόλι. Όταν τελείωσε το δείπνο και αποσυρθήκαμε για καφέ, ο Ανατόλι μου λέγει: « Έχουμε στην πρεσβεία ισχυρές πληροφορίες ότι η χούντα θα διενεργήσει πραξικόπημα κατά του Μακαρίου.  Τις ίδιες πληροφορίες έχει και η πρεσβεία μας στην Αθήνα».  Και την πληροφορία αυτή διαβίβασα στον Μιλτιάδη Χριστοδούλου».
Για τον Αντώνη Γεωργιάδη
Ο Φάνος Κωνσταντινίδης αναφέρεται στο βιβλίο του στον Αντώνη Γεωργιάδη, σημαντικότατο στέλεχος της ΕΟΚΑ και υπουργός στην μεταβατική κυβέρνηση. Παραιτήθηκε μετά τη γνωστή συνάντηση της Ρόδου, που έγινε τον Οκτώβριο του 1959, για να γεφυρωθούν οι διαφορές που υπήρχαν μεταξύ διαφόρων πλευρών, λόγω των συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου. Ο Φ.Κ. αναφέρει πως ο Αντώνης Γεωργιάδης εγκατέλειψε το υπουργείο χωρίς καν να υποβάλει παραίτηση του στον Μακάριο. Τι είχε συμβεί; Τούτο παραμένει ακόμη αναπάντητο. Η αναφορά στον αείμνηστο Αντώνη Γεωργιάδη, γίνεται καθώς προσωπικά τον θεωρούσα ως ένα μεγάλο ανεκμετάλλευτο κεφάλαιο για την χώρα.
Η απαγωγή και ο ξυλοδαρμός του
Ο Φάνος Κωνσταντινίδης έχει στο βαρύ δημοσιογραφικό του βιογραφικό μια απαγωγή και ένα ξυλοδαρμό. Στις 15 Μαρτίου του 1959 κλήθηκε για συνάντηση με τον Γρίβα στο σπίτι του Σωκράτη Ηλιάδη στις 8 το βράδυ.  Εκεί ήταν οι  Άνθιμος Κυριακίδης, Μιλτιάδης Σελίπας, Ανδρέας Λάμπρου και Αθανάσιος Παπαγεωργίου. Ο Γρίβας πήγε στη συνάντηση,  συνοδευόμενος από τον Αντώνη Γεωργιάδη.
Αναφέρει τα εξής για τα όσα λέχθηκαν: «Εγώ», είπε ο Γρίβας, «διαφώνησα ριζικά με τις συνθήκες.  Έγραψα και στον Καραμανλή και στον Αβέρωφ, το είπα και στον Μακάριο ότι αυτό το έκτρωμα δεν μπορεί να λειτουργήσει.  Ωστόσο, δεν πρόκειται να αντισταθώ, δεν πρόκειται να κηρύξω νέο ανταρτικό». « Έκαμα», τόνισε, «το καθήκον μου όσο καλύτερα μπορούσα.  Δυστυχώς, δεν πετύχαμε την Ένωση αλλά ενισχύστε τον Αρχιεπίσκοπο. Ίσως, οι συμφωνίες δουλέψουν, πράγμα που δεν πιστεύω».  Επανέλαβε πως δεν θα πολεμήσει τις συμφωνίες και τον Μακάριο ούτε και θα διασπάσει τον Κυπριακό λαό.  «Εγώ», δήλωσε ο Γρίβας, «έκαμα το καθήκον μου και φεύγω με ψηλά το μέτωπο». Όταν αποχαιρετούσε τον Γρίβα ο Φάνος του ζήτησε να δημοσιεύσει τις δηλώσεις στην εφημερίδα “Έθνος” και αυτός δέχθηκε. Την απάντηση την άκουσαν και όλοι οι παρευρισκόμενοι.
Την Τρίτη, 17 Μαρτίου, όταν ο Γρίβας αναχωρούσε για την Αθήνα, δημοσιεύθηκε  στο “Έθνος” το πρώτο μέρος των δηλώσεών του.  Γύρω στις 7 το βράδυ πήγαν στο “Έθνος” δύο πρόσωπα που  ανέφεραν στον Φ.Κ. ότι τον θέλει επειγόντως σημαίνον στέλεχος της οργάνωσης στην Παλουριώτισα.  Περιγράφει τη σκηνή ο συγγραφέας:
«Μπήκαμε στο αυτοκίνητο τους (που το οδηγούσε κάποιος Ντίνος) και ξεκινήσαμε.  Όταν βγήκαμε λίγο έξω από την Παλουριώτισα ρώτησα πού πάμε.  Αυτοί, για απάντηση άρχισαν να με κτυπούν στο κεφάλι και αλλού. Τελικά, με πήραν στο παλιό αεροδρόμιο Τύμπου και αφού κατεβήκαμε όλοι από το αυτοκίνητο άρχισε ο πιο μικρόσωμος της παρέας (παραλείπω ονόματα) να διαβάζει από μια κόλλα χαρτί ότι η “οργάνωση” ήθελε να με τιμωρήσει γιατί απεκάλυψα μυστικά που μας εμπιστεύτηκε ο Αρχηγός.  Τους είπα ότι είχα την έγκριση του Διγενή.  Τους ζήτησα, επίσης, να μείνω εκεί, με κάποιο φρουρό, και να πάνε να βρουν έναν από τους αγωνιστές που συνάντησε ο Διγενής στου Ηλιάδη και να διασταυρώσει αυτά που έγραψα.  Ταυτόχρονα, τους ρώτησα για ποιαν οργάνωση μιλούν, αφού η ΕΟΚΑ διαλύθηκε.  Αντί απαντήσεως και τα τρία αυτά καθάρματα με κτυπούσαν και με κλωτσούσαν άγρια σε όλα τα μέλη του σώματός μου.  Σχεδόν λιποθύμησα.  Δεν ξέρω αυτοί τι αισθάνθηκαν τότε για έναν συναγωνιστή τους.  Αφού εξεδήλωσαν πλήρως την “παλικαριά τους” με έβαλαν στο αυτοκίνητο (ένα παλιό Φόρντ) και με μετέφεραν πίσω στο “ Έθνος’’». Ο Φ.Κ., όπως αναφέρει, ετοίμασε το δεύτερο μέρος των δηλώσεων του Γρίβα και πήγε στον  Ηλιάδη και του είπε τι είχε συμβεί. Ενημερώθηκε και ο Γρίβας τηλεγραφικώς, ο οποίος απάντησε καλώντας τον να συνεχίσει τα δημοσιεύματα. «Το συνέχισα, αλλά μου έμεινε το ξύλο. Ήταν η «αμοιβή» μου για την υπηρεσία μου στον αγώνα…», αναφέρει ο συγγραφέας.
Η τραγωδία της Κοφίνου και η κατάθεση στο Φάκελο της Κύπρου – Η άτυπη ενημέρωση και οι εντολές από Αθήνα και Λευκωσία
Για την επιχείρηση στην Κοφίνου έχουν λεχθεί και γραφεί πολλά.  Ο Φ.Κ. έδωσε τη δική του μαρτυρία, την οποία μάλιστα κατέθεσε στην κ. Ελένη Ηλιάδου, γραμματέα της Επιτροπής του Φακέλου της Κύπρου, τον Αύγουστο του 2012, , ύστερα από υπόδειξη του προέδρου της Επιτροπής, κ. Μαρίνου Σιζόπουλου.
«Το βράδυ της επιχείρησης στην Κοφίνου (15 Νοεμβρίου) ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Μιλτιάδης Χριστοδούλου, κάλεσε στο γραφείο του τους δημοσιογράφους – μεταξύ των οποίων και εμένα – και μας είπε τα εξής: “Κύριοι, ό,τι γίνεται απόψε στην Κοφίνου από τον στρατηγό Γρίβα και την Εθνική Φρουρά γίνεται με εντολή της Κυπριακής Κυβέρνησης.  Και επειδή οι Τούρκοι έχουν θύματα και η Τουρκία απειλεί με εισβολή, θα σας παρακαλέσω να μη δώσετε μεγάλη έκταση στα γεγονότα και αν είναι δυνατό να περιοριστείτε στο επίσημο ανακοινωθέν».  Η δήλωση Χριστοδούλου ότι η επιχείρηση στην Κοφίνου γίνεται με εντολή της Κυπριακής Κυβέρνησης, ήταν σαφέστατη.
Στη συνέχεια αναφέρει πως το απόγευμα της 18^ης Νοεμβρίου 1967 ήταβ καθήκον στην εφημερίδα  ̈Μάχη ̈ οπότε λήφθηκε τηλεγράφημα του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ) που ανέφερε ότι ο στρατηγός Γρίβας ανακλήθηκε στην Αθήνα για διαβουλεύσεις με την Ελληνική κυβέρνηση όσον αφορά τα γεγονότα της Κοφίνου.  Ο Φ.Κ έσπευσε στο ΓΕΕΦ και ενημέρωσε τον Γρίβα, ο οποίος μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν γνώριζε τίποτε. Του είχε, όμως, αναφέρει πως σε σύσκεψη που συμμετείχε στο προεδρικό είχε ξεκαθαριστεί πως για την επιχείρηση στους Αγίους Θεοδώρους και την Κοφίνου είχε πλήρη εξουσιοδότηση και της Κυπριακής και της Ελληνικής Κυβέρνησης. Είπε δε στον Φ.Κ. ότι η άποψη του ήταν όπως την επιχείρηση ανελάμβανε η αστυνομία. Στο σημείο αυτό επενέβη ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης για να υποστηρίξει ότι η αστυνομία έκανε προσπάθειες που δεν καρποφόρησαν, γι’ αυτό πρέπει να επέμβει η Εθνική Φρουρά.
Επενέβη ο Αρχιεπίσκοπος, ο οποίος τόνισε την ανάγκη να επέμβει η Εθνική Φρουρά.  Ο Γρίβας ζήτησε να δοθεί και η συγκατάθεση της Αθήνας. Και δόθηκε.
Ο Φ.Κ. εκφράζει την εκτίμηση ότι ούτε η Κυπριακή Κυβέρνηση, ούτε η Ελληνική Κυβέρνηση, ούτε ο Γρίβας και οι επιτελείς της Εθνικής Φρουράς υπολόγισαν ότι η επιχείρηση της Κοφίνου θα έπαιρνε την έκταση που πήρε. Το ΓΕΕΦ γνώριζε πολύ καλά ότι οι Τούρκοι στην Κοφίνου είχαν αρκετό οπλισμό και καλά εκπαιδευμένους ατάκτους. Γι’ αυτό και είχε προειδοποιήσει τη Λευκωσία και την Αθήνα για πιθανή χρήση “ενισχυμένης βίας” προκειμένου να επιτύχει η επιχείρηση.  Οι δύο κυβερνήσεις έδωσαν το πράσινο φως.  «Δεν έχω οποιανδήποτε πληροφορία για σκηνοθετημένη επιχείρηση», αναφέρει ο Φ.Κ.. Ο συγγραφέας αναφέρει πως μετά τη συμφωνία για την ανάκληση της Ελληνικής μεραρχίας και με αφορμή ομιλία του μονίμου αντιπροσώπου της Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη, Ζήνωνα Ρωσσίδη, στον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο Μιλτιάδη Χριστοδούλου υποβλήθηκε η εξής ερώτηση:  “Πιστεύετε ότι με την απόσυρση της Ελληνικής μεραρχίας η επίλυση του κυπριακού γίνεται τώρα ευχερέστερη;”  Η απάντηση – offtherecord – προκάλεσε σε πολλούς δημοσιογράφους που ήταν παρόντες στη συνάντηση έκπληξη και προβληματισμό:
“Ναι, πιστεύουμε ότι η λύση του κυπριακού είναι τώρα ευχερέστερη”.
Όπως γράφει στον πρόλογο ο ιστορικός και φιλόλογος  Ανδρέας Μακρίδης, παράλληλα με τα ιστορικά γεγονότα, η κατάθεση του Φάνου Κωνσταντινίδη, αποτελεί και σοβαρή συμβολή στην ιστορία της κυπριακής δημοσιογραφίας, την οποία εμπλουτίζει με ενδιαφέρουσες αναφορές και στοιχεία. Είναι, άλλωστε, ένας άνθρωπος που δούλεψε σε πολλά έντυπα και έδωσε το στίγμα του παντού.
Το βιβλίο του Φάνου Κωνσταντινίδη αποτελεί μια μαρτυρία, που έχει ιστορική διάσταση. Όσα έζησε 57 χρόνια στη μάχιμη δημοσιογραφία τα καταγράφει σε αυτό το βιβλίο. Με την απόσταση του χρόνου και τη νηφαλιότητα, η οποία τον διακρίνει, δίνει τη δική του μαρτυρία. Μια συμβολή στην ιστορία, ένα ντοκουμέντο για τους ερευνητές. Μια κατάθεση ψυχής, καθώς πέραν από το δημοσιογράφο, στο βιβλίο αποκαλύπτεται και ένας ευαίσθητος άνθρωπος, που εκπέμπει από τη γραφή του συγκίνηση. Αποκαλύπτεται ένας οραματιστής, μιας άλλης εποχής που έχει σήμερα εκλείψει. Στα αυτοβιογραφικά του βιώματα φαίνεται ένας άνθρωπος με πολλές ευαισθησίες. Ιδιαίτερα οι αναφορές στους γονείς του, στη σύζυγο και τα παιδιά του.
http://mignatiou.com