Münchau: 50% - 50% η διάλυση του ευρώ

By Wolfgang Münchau
Δημοσιεύθηκε: 13:01 - 18/07/11

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την κρίση στην ευρωζώνη τώρα είναι ότι οι εξελίξεις τρέχουν πολύ γρήγορα για τους εφησυχασμένους πολιτικούς ηγέτες της Ευρώπης. Την περασμένη εβδομάδα, η κρίση έφτασε στην Ιταλία. Και η Ε.Ε. κοίταξε από την άλλη πλευρά.

Ήταν τεράστιο σφάλμα να αναβληθεί η έκτακτη σύνοδος της Ε.Ε. μέχρι την Πέμπτη αυτής της εβδομάδας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα έπρεπε μέχρι τώρα να έχει διπλασιάσει ή να έχει τριπλασιάσει το μέγεθος του ταμείου διάσωσης της Ευρώπης. Θα έπρεπε να έχει κάνει πιο ελαστικό τον μηχανισμό, επιτρέποντάς του να αγοράζει ομόλογα στις δευτερογενείς αγορές. Το συμβούλιο θα έπρεπε να έχει επιβάλει τη λήξη της συζήτησης για το πώς θα γίνει η διαχείριση των ιδιωτών επενδυτών που αγόρασαν ελληνικά κρατικά ομόλογα.


Αντί αυτού, άφησε τους υπουργούς Οικονομικών κολλημένους σε εξοντωτικές τεχνικές λεπτομέρειες, αδύναμους να λάβουν μια απόφαση. Η κ. Angela Merkel δήλωσε ότι δεν υπάρχει ανάγκη να γίνει έκτακτη σύνοδος. Η Γερμανίδα καγκελάριος έκανε ό,τι κάνει σε όλη την κρίση: κρύφτηκε πίσω από τα διαδικαστικά. Και δεδομένου πως τα τραπεζικά stress tests είναι άσκηση σκοταδισμού, το συμβούλιο θα πρέπει να αρχίσει να προσπαθεί να ξεμπερδέψει την τραπεζική αναστάτωση σε επίπεδο ευρωζώνης. Αλλά δεν θα το κάνει. Η κρίση προχωρά πολύ γρήγορα.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες πέρασε από το plan A στο plan B, στο plan C. Το Plan A ήταν η λιτότητα. Το Plan B αναγνωρίζει την ανάγκη ανακούφισης από τα δανειακά βάρη με κάποιου είδους δημοσιονομική μεταβίβαση και συμμετοχή ομολογιούχων. Το Plan C θα διεύρυνε την ομπρέλα του EFSF, ώστε να γίνει αρκετά μεγάλη για να καλύψει την Ισπανία και την Ιταλία.


Η Ε.Ε. είναι ακόμη μπερδεμένη πάνω στο plan B και η Γερμανία αποκλείει το plan C. Οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι το plan B θα αποτρέψει την ανάγκη για plan C. Αυτό θα μπορούσε να ισχύει πριν από έναν μήνα. Τώρα, όμως, πώς θα μπορούσε μια απόφαση επιβολής ζημιών στις τράπεζες να βοηθήσει την επενδυτική ψυχολογία έναντι της Ιταλίας;


Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε γιατί οι αγορές αποφάσισαν να δείξουν σημάδια πανικού αναφορικά με την Ιταλία στη συγκεκριμένη συγκυρία. Βέβαια, υπήρξαν αφορμές, όμως το ιταλικό πρόβλημα δεν είναι καινούργιο. Η χώρα χρειάζεται ανάπτυξη 2% - 3% ετησίως για να μπορέσει να παραμείνει στην ευρωζώνη. Ή χρειάζεται χαμηλότερα επιτόκια. Οι αγορές καταλαβαίνουν ότι εξαιτίας της ιταλικής πολιτικής το πρώτο είναι δύσκολο και λόγω της γερμανικής πολιτικής το δεύτερο είναι εξίσου δύσκολο. Αν θεωρήσουμε δεδομένα τα προβλήματα που ενέχει η συμμετοχή στην ευρωζώνη -χαμηλή παραγωγικότητα και υψηλά επιτόκια-, η Ιταλία είναι χρεοκοπημένη. Κάποιος θα πρέπει να υποχωρήσει.


Πριν από πέντε χρόνια, περιλαμβανόμουν σε όσους πίστευαν ότι η πιθανότητα κατάρρευσης της ευρωζώνης ήταν σχεδόν μηδενική. Πέρυσι έγραφα ότι δεν έχει σταματήσει να είναι μόνο υπόθεση προς συζήτηση, αλλά πως οι πιθανότητες είναι μικρές. Σήμερα θα έλεγα ότι οι πιθανότητες διάλυσης της ευρωζώνης είναι 50 - 50. Κι αυτό όχι γιατί αμφιβάλλω πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να σώσει το ευρώ, αλλά διότι φοβάμαι πως άργησε πολύ. Μπορεί να θέλει, αλλά δεν μπορεί πλέον.


Όπως έγραψα την περασμένη εβδομάδα, η μόνη λύση στην κρίση είναι το ομόλογο της ευρωζώνης. Αυτή η λύση, όμως, όσο πάει γίνεται πιο ακριβή και πολιτικά λιγότερο ρεαλιστική, εφόσον αυξάνονται τα spreads των ομολόγων μεγάλων κρατών.


Η ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία έκανε και συνεχίζει να κάνει το λάθος της εσφαλμένης κατηγοριοποίησης στην προσέγγιση της κρίσης. Εδώ δεν πρόκειται για κρίση κάποιας μικρής χώρας στις παρυφές της ευρωζώνης. Ούτε είναι κρίση που προκάλεσαν οι οίκοι αξιολογήσεων ή οι κερδοσκόποι. Είναι μια συστημική κρίση σε μια νομισματική ένωση, που αρνείται να γίνει δημοσιονομική ένωση.


Ακούω συχνά ότι η κ. Merkel έχει αλλάξει τη στάση της πολύ σε σχέση με την αρχική της θέση πριν από 18 μήνες, όταν απέκλειε το ενδεχόμενο να δοθούν χρήματα στην Ελλάδα. Αυτό είναι αλήθεια. Όμως, τώρα η κρίση τρέχει με ρυθμό που ξεπερνά το δικό της πολιτικό όριο ταχύτητας.
Ο κ. Giulio Tremonti, ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών, την περασμένη εβδομάδα συνέκρινε την καγκελάριο με επιβάτη της α΄ θέσης στον Τιτανικό. Η οργή του είναι δικαιολογημένη. Η συμβουλή μου προς τον κ. Tremonti είναι να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο την κ. Merkel. Η κυβέρνησή του θα πρέπει τώρα να υιοθετήσει μια στρατηγική με δύο σκέλη.


Το πρώτο σκέλος είναι αυτό που ονομάζω plan D. Είναι ένα έκτακτο σχέδιο, που θα πρέπει να βγει από το συρτάρι εάν η κ. Merkel, σαν άλλος Martin Luther, επιμένει να δηλώνει ότι "δεν μπορεί να γίνει αλλιώς".


Το D σημαίνει υποτίμηση (devaluation) ή χρεοστάσιο (default). Να ξεκαθαρίσουμε πως δεν λέω ότι η Ιταλία θα πρέπει να φύγει από την ευρωζώνη. Λέω ότι θα πρέπει να προετοιμαστεί γι' αυτήν την προοπτική.


Για την ακρίβεια, η Ιταλία θα πρέπει να δώσει στην κ. Merkel να καταλάβει ότι θα παραμείνει μέλος του ευρώ μόνο αν μειωθούν τα επιτόκιά της. Και δεν μπορώ να σκεφτώ πώς θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο αν όχι με το ευρωομόλογο.


Ό,τι και να γίνει, η Ιταλία θα χρειαστεί επίσης ένα αξιόπιστο πρόγραμμα αύξησης της παραγωγικότητας μακροπρόθεσμα. Η αναβολή σημαίνει κατάρρευση.


Η Ε.Ε. έχει πολύ σημαντικές αποφάσεις να λάβει τις επόμενες λίγες ημέρες.

ΠΗΓΗ: FT.com