Μην πιστεύετε όταν εχθροί δίνουν τα χέρια: συμφωνίες που προκάλεσαν ευχάριστη έκπληξη, αλλά γρήγορα έγιναν ματωμένα κουρελόχαρτα

Μην πιστεύτε όταν εχθροί δίνουν τα χέρια! Για τις φωτογραφίες το κάνουν... Σε όλη την Ιστορία, οι άσπονδοι εχθροί έχουν κατά καιρούς παραμερίσει βαθιά ριζωμένες αντιπαλότητες, σφυρηλατώντας εκπληκτικές συμμαχίες (κατ’ αρχάς) που έδειξαν να αλλάζουν για πάντα τη μοίρα των εθνών τους, αλλά... Απροσδόκητες συμφωνίες, που συχνά γεννήθηκαν από την αναγκαιότητα ή τις μεταβαλλόμενες απειλές, έδειξαν να μεταμορφώνουν τα πολιτικά τοπία και να επανασχεδιάζουν σύνορα.Δυστυχώς, οι περισσότερες από εκείνες στις Συμφωνίες έγιναν κουρελόχαρτα με το πρώτο ανεμοφύσημα του συμφέροντος. Η Συμφωνία των Σεβρών- για παράδειγμα- ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους (δεν την αναφέρουμε στο κομμάτι) έγινε στάχτη στα σοκάκια της Σμύρνης που σκορπίστηκε στα μικρασιατικά παράλια από την καταιγίδα του μίσους και της μισαλλοδοξίας…

Όταν οι εχθροί ενώνονται, η συνδυασμένη δύναμή τους μπορεί να ανατρέψει την ισορροπία δυνάμεων και να πυροδοτήσει βαθιές αλλαγές, λέει η θεωρία. Όμως μην πιστεύετε τους εχθρούς που αγκαλιάζονται. Πίσω από τις πλάτες τους κρατούν μαχαίρια κοφτερά… Αυτό το άρθρο εξερευνά κρίσιμες στιγμές όπου ιστορικοί αντίπαλοι αγκαλιάστηκαν, αποδεικνύοντας ότι μερικές φορές, οι πιο ισχυρές δυνάμεις για αλλαγή αναδύονται από τις πιο απίθανες ενώσεις· και τα υπόλοιπα τα ανέλαβε η ακατάσχετη παλίρροια της Ιστορίας: με την πλημμυρίδα συμφωνίες, στην άμπωτη θάνατος και μίσος…

To Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ κράτησε λίγο...

1. Το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ: 1939

Λίγες συμφωνίες άφησαν ενεό τον Κόσμο όσο το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, μια Συνθήκη μη επίθεσης μεταξύ της Ναζιστικής Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης. Υπογράφτηκε τις παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και αυτή η ανίερη συμμαχία επέτρεψε σε δύο ορκισμένους ιδεολογικά εχθρούς να μοιράσουν την Ανατολική Ευρώπη με μυστικά πρωτόκολλα. Το Σύμφωνο έθεσε τις βάσεις για την εισβολή στην Πολωνία ένθεν κακείθεν, την εισβολή της ΕΣΣΔ στην Φινλανδία την μοιρασιά των χωρών της Βαλτικής και της Ρουμανίας. Γενικά το Σύμφωνο πυροδότησε αλυσιδωτές αντιδράσεις σε ολόκληρη την ήπειρο. Και για να προεκτείνουμε λίγο το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ, να πούμε ότι: υπογράφτηκε στις 23 Αυγούστου του 1939. Δυο χρόνια μετά, στις 22 Ιουνίου του 1941, τα πάντσερ όργωναν τα σοβιετικά εδάφη σπέρνοντας θάνατο κατά μήκος ενός μετώπου 2.900 χιλιομέτρων. Το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ είχε γίνει κουρελόχαρτο· άρχιζε η Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα!

Κοσμικά χαμόγελα... /copyright Ap Photos

2. Ηνωμένες Πολιτείες και Κίνα εξομαλύνουν τις σχέσεις τους: 1972

Σε μια κίνηση που λίγοι θεωρούσαν πιθανή, η ιστορική επίσκεψη του προέδρου Νίξον στην Κίνα το 1972 έβαλε τέλος σε δεκαετίες εχθρότητας μεταξύ των δύο εθνών. Αυτή η τολμηρή διπλωματική κίνηση επαναπροσδιόρισε την παγκόσμια τάξη, καθώς δύο πρώην αντίπαλοι βρήκαν κοινό σκοπό στην αντιστάθμιση της σοβιετικής ισχύος. Η ομαλοποίηση των σχέσεων όχι μόνο άλλαξε τη δυναμική του Ψυχρού Πολέμου, αλλά άνοιξε και το δρόμο για την ανάδυση της Κίνας στην παγκόσμια οικονομική σκηνή, αλλάζοντας για πάντα τη διεθνή πολιτική. Μετά 53 έτη: τα οικονομικά μέτρα που εξήγγειλε ο Τραμπ πρώτο στόχο είχαν την Κίνα! Σήμερα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει ένα ακόλουθο πλάι του που του υπενθυμίζει συνεχώς «Η Κίνα πρέπει να ρημάξει»… Τι σου είναι η Ιστορία…

Γρήγορα πάγωσαν τα χαμόγελα... /copyright Ap Photos

3. Οι Συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ: 1978

Μετά από δεκαετίες πολέμου, η Αίγυπτος και το Ισραήλ άφησαν άναυδο τον κόσμο υπογράφοντας τις Συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ, τις οποίες μεσολάβησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ. Εκείνη η Συμφωνία σηματοδότησε την πρώτη φορά που ένα αραβικό έθνος αναγνώριζε το Ισραήλ, θεσπίζοντας έναν καταστατικό χάρτη για ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Οι συμφωνίες όχι μόνο τερμάτισαν τις εχθρότητες μεταξύ των δύο χωρών (πρόσκαιρα), αλλά έθεσαν και προηγούμενο για μελλοντικές αραβοϊσραηλινές διαπραγματεύσεις, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και οι βαθύτερες έχθρες μπορούν να υποκύψουν στη διπλωματία. Αποτέλεσμα; Ο Ανουάρ Σαντάτ έπεσε νεκρός από πυρά στρατιωτικών του και ο Μπέγκιν πέθανε απομονωμένος υπό βαριά κατάθλιψη· και οι δυο είχαν μοιραστεί ένα Νόμπελ επίπλαστης Ειρήνης…

4. Η Γαλλο-Γερμανική Συμφιλίωση: 1963

Αιώνες εχθρότητας έλαβαν τέλος όταν η Γαλλία και η Γερμανία υπέγραψαν τη Συνθήκη των Ηλυσίων το 1963, δεσμευόμενοι για συνεργασία και φιλία. Αυτή η αξιοσημείωτη μεταμόρφωση των δύο χωρών από σφοδρούς αντιπάλους σε στενούς εταίρους έθεσε τα θεμέλια για διαρκή ευρωπαϊκή ειρήνη. Η συμμαχία τους έγινε ο ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οδηγώντας τελικά στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Η γαλλο-γερμανική συνεργασία αποτελεί απόδειξη του πώς η συμφιλίωση μπορεί να διαμορφώσει το πεπρωμένο μιας ηπείρου. Οι Γάλλοι μισούν τους Γερμανούς και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα όταν οι ποδοσφαιρικές Εθνικές Ομάδες τους μονομαχούν στα πράσινα πεδία των μαχών… Αστείο! Σίγουρα οι Γάλλοι μισούν τους Γερμανούς και με την πρώτη ευκαιρία το δέιχνουν. Το ίδιο και οι Γερμανοί. Οι Γάλλοι δεν ξεχνούν τον Μπλίχερ... Και οι Γερμανοί τον Ναπολεόντα Βοναπάρτη. εμμονές είναι αυτές... 

5. Η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής: 1998

Έπειτα από χρόνια αιματηρών συγκρούσεων, οι Ενωτικοί και Εθνικιστές ηγέτες στη Βόρεια Ιρλανδία έδωσαν τα χέρια για τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής. Εκείνη η ιστορική ειρηνευτική συμφωνία, με την υποστήριξη των βρετανικών και ιρλανδικών κυβερνήσεων και με τη διαμεσολάβηση του προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, έθεσε τέλος σε δεκαετίες βίας και μισαλλοδοξίας. Η συμφωνία εισήγαγε την κατανομή εξουσιών και νέα πολιτικά πλαίσια, καταδεικνύοντας πώς ακόμη και οι ορκισμένοι εχθροί μπορούν να κινηθούν προς μια διαρκή ειρήνη. Η επιτυχία της Συμφωνίας έχει γίνει παγκόσμιο μοντέλο για την επίλυση συγκρούσεων και για τη συμφιλίωση βαθιά διχασμένων κοινωνιών. Αυτά στη θεωρία, γιατί στην πράξη, οι Ιρλανδοί θεωρούν καλό μόνο τον νεκρό Άγγλο…

Μπρέζνιεφ-Μπαμπράκ Καρμάλ: Φίλοι το 1978, εχθροί έναν χρόνο μετά...

6. Η Σοβιετική-Αφγανική Συνθήκη Φιλίας: 1978 

Το 1978, η ΕΣΣΔ και το Αφγανιστάν υπέγραψαν Συνθήκη Φιλίας, δεσμεύοντας αμοιβαία υποστήριξη και συνεργασία. Αυτή η εκπληκτική συμφωνία αντανακλούσε την επιθυμία της Μόσχας να επεκτείνει την επιρροή της στη Νότια Ασία και την προθυμία του Αφγανιστάν για εκσυγχρονισμό. Η συμμαχία σύντομα διαλύθηκε, βυθίζοντας και τα δύο έθνη σε μια παρατεταμένη και καταστροφική σύγκρουση. Ωστόσο, η συνθήκη αποτελεί υπενθύμιση της απρόβλεπτης φύσης και της πολυπλοκότητας των περιφερειακών συμμαχιών στο μεταβαλλόμενο τοπίο της πολιτικής του Ψυχρού Πολέμου. Όλα αυτά το 1978… Το 1979, όμως, το ότι σοβιετικά άρματα μάχης πέρασαν τα σύνορα του Αφγανιστάν και σοβιετικά ελικόπτερα σάρωναν τους ουρανούς της Γης των Παστούν της γης των Καβαλάρηδων, όπως μεταφράζεται το όνομα Αφγανιστάν… Η Επιχείρηση Καταιγίδα-333 είχε σκορπίσει τη Συνθήκη Φιλιάς…

Ο μεσαίος τη γλύτωσε... /copyright Ap Photos

7. Οι Συμφωνίες του Όσλο: 1993

Η υπογραφή των Συμφωνιών του Όσλο σηματοδότησε νέα αρχή στις διμερείς σχέσεις, καθώς το Ισραήλ και η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης αναγνώρισαν το ένα την άλλη για πρώτη φορά. Αυτό το θαρραλέο βήμα προς την ειρήνη πυροδότησε παγκόσμια αισιοδοξία, χτίζοντας μια (εύθραυστη) γέφυρα σε περιοχή που σπαρασσόταν (και ακόμη σπαράσσεται) από συγκρούσεις. Ενώ ο δρόμος προς την ειρήνη αποδείχθηκε δύσκολος, οι συμφωνίες παραμένουν ένα ισχυρό σύμβολο του τι μπορεί να συμβεί όταν ορκισμένοι αντίπαλοι επιλέγουν τον διάλογο αντί της βίας και ρισκάρουν κινδύνους για ένα καλύτερο μέλλον. Το καλύτερο μέλλον το ζούμε στις μέρες μας… Για την Ιστορία να θυμίσουμε ότι οι άμεσα εμπλεκόμενοι: ο Γιασέρ Αραφάτ πέθανε δηλητηριασμένος από ραδιενεργό πολώνιο, που οι γιατροί του το «μετέφρασαν» σε εγκεφαλική αιμορραγία, που προήλθε από εντερική φλεγμονή και ο Γιτζακ Ράμπιν δολοφονήθηκε από τις σφαίρες ενός φανατικού ισραηλινού εξτρεμιστή· το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης δεν προστάτευσε ούτε αυτούς…

Τα είχαν βρει, αλλά...

8. Η Αγγλο-Ιαπωνική Συμμαχία: 1902

Κάποτε επιφυλακτικές η μία απέναντι στην άλλη, η Βρετανία και η Ιαπωνία, εξέπληξαν τον Κόσμο σχηματίζοντας την Αγγλο-Ιαπωνική Συμμαχία το 1902. Αυτή η στρατηγική συμφωνία στόχευε στον περιορισμό της ρωσικής επέκτασης στην Ανατολική Ασία, σηματοδοτώντας σημαντική αναδιάρθρωση στις διεθνείς σχέσεις. Η Συμμαχία, όχι μόνο ενίσχυσε το καθεστώς της Ιαπωνίας ως αναδυόμενης δύναμης, αλλά σηματοδότησε και την πρώτη επίσημη συνεργασία της Βρετανίας εκτός Ευρώπης εδώ και αιώνες. Η παγκόσμια δυναμική των δυνάμεων μετατοπίστηκε, θέτοντας τις βάσεις για μελλοντικές συμμαχίες και αντιπαλότητες στην περιοχή. Η Συμμαχία είχε... βάσεις δυνατές: τον Δεκέμβριο του 1941, η Ιαπωνία επιτέθηκε σε βρετανικά εδάφη στο Χονγκ Κονγκ, τη Μαλάγια (σήμερα Μαλαισία), τη Σιγκαπούρη και τη Βιρμανία (σημερινή Μιανμάρ). Στις 15 Φεβρουαρίου 1942, οι βρετανικές δυνάμεις στη Σιγκαπούρη παραδόθηκαν στους Ιάπωνες. Ο πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ αργότερα θα αποκαλούσε την παράδοση «τη χειρότερη καταστροφή στην βρετανική ιστορία». Η Συμφωνία του 1901 είχε πιάσει τόπο…

9. Η Συνθήκη της Τορδεσίγιας: 1494

Σκληροί ναυτικοί αντίπαλοι, η Ισπανία και η Πορτογαλία, άφησαν άναυδη την Ευρώπη υπογράφοντας τη Συνθήκη της Τορδεσίγιας , η οποία χώριζε στα δύο νεοανακαλυφθείσες εκτάσεις εκτός της ηπείρου. Με τη μεσολάβηση του Πάπα, αυτή η άνευ προηγουμένου συμφωνία επιδίωξε να αποτρέψει τις συγκρούσεις, καθώς και οι δύο δυνάμεις έτρεχαν να εξερευνήσουν και να αποικίσουν τον Κόσμο. Η συνθήκη χάραξε μια νοητή γραμμή στην Υδρόγειο· καθιέρωσε μια αποικιακή τάξη που θα επηρέαζε τις διεθνείς σχέσεις για αιώνες. Αυτά τον 15ο αιώνα. Κατά τον 18ο αιώνα Ισπανία και Πορτογαλία βρίσκονταν με τα όπλα στο χέρι έχοντας εχθρικές διαθέσεις η μια για την άλλη. Οι Πορτογάλοι, χάρη στη μακροχρόνια συμμαχία τους , ευθυγραμμίστηκαν με το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ η Ισπανία, μέσω του Pacte de Famille (συμμαχίες μεταξύ των Βουρβόνων βασιλιάδων της Γαλλίας και της Ισπανίας), συμμάχησε με τη Γαλλία. Το 1762, κατά τη διάρκεια του Επταετούς Πολέμου, η Ισπανία εξαπέλυσε μια ανεπιτυχή εισβολή στην Πορτογαλία.
Το 1777 υπήρξε σύγκρουση μεταξύ των δύο κρατών για τα σύνορα των κτήσεών τους στη Νότια Αμερική. Τέτοια αγάπη οι Ισπανοί με τους Λουζιτανούς…

Άσπονδοι φίλοι...

10. Το Σύμφωνο ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας: 1945

Το 1945, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σαουδική Αραβία παραμέρισαν τις τεράστιες πολιτισμικές και πολιτικές διαφορές για να σφυρηλατήσουν μια κρίσιμη συμμαχία με διακύβευμα το πετρέλαιο και κέρδοα την ασφάλεια. Αυτή η συνεργασία, που σφραγίστηκε σε ένα αμερικανικό πολεμικό πλοίο, καθιέρωσε την πρόσβαση των ΗΠΑ στο σαουδαραβικό μαύρο χρυσάφι με αντάλλαγμα στρατιωτική προστασία. Η συμφωνία διαμόρφωσε δραματικά τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας και τη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής για τις επόμενες γενιές· αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς τα στρατηγικά συμφέροντα μπορούν να ενώσουν ακόμη και τους πιο απίθανους εταίρους στην παγκόσμια σκηνή. Κι εδώ δεν χωράει… προέκταση. Οι ΗΠΑ παρέχουν στρατιωτική προστασία στο Βασίλειο των Σαουδαράβων με αντάλλαγμα τον εφοδιασμό με καύσιμη ύλη, την τιμολόγηση του πετρελαίου σε δολάρια ΗΠΑ και την υποστήριξη της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. «It's economy stupid»…

Και, κακά τα ψέματα, «ειρήνη δεν είναι η απουσία συγκρούσεων, είναι η δυνατότητα να διαχειρίζεσαι τις συγκρούσεις με ειρηνικά μέσα». όπως είχε πει ο σοφός Ρόναλντ Ρέιγκαν πριν παραδώσει τον νου του στο αδυσώπητο Αλτσχάιμερ...

https://www.ethnos.gr/