Οι απόρρητες συνομιλίες, το Καστελλόριζο και η «χτένα» στο Αιγαίο
Ο ελληνοτουρκικός διάλογος για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο ξεκίνησε μετά το Ελσίνκι και διήρκεσε έως το 2005 υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας. Επικεφαλής από ελληνικής πλευράς ήταν ο τότε διοικητής της ΕΥΠ, πρέσβης Παύλος Αποστολίδης. Αρωγός σε θέματα διεθνούς δικαίου ήταν ο καθηγητής Χρήστος Ροζάκης. Παρά την πλήρη μυστικότητα, οι κύριες παράμετροι των συζητήσεων ήταν οι ακόλουθες: Οι Τούρκοι έτειναν να αποδεχθούν ότι, όπως ορίζει το διεθνές δίκαιο, οι νήσοι του Αιγαίου διαθέτουν όλες ανεξαιρέτως υφαλοκρηπίδα. Γνώριζαν ασφαλώς ότι κάθε νησί ή βραχονησίδα έχει διαφορετική «επήρεια» (effect) στη διαμόρφωση των ορίων της υφαλοκρηπίδας του και ότι η μέγιστη επήρεια προβάλλεται από τον ηπειρωτικό όγκο που μπορεί να υπάρχει απέναντι. Δηλαδή, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι πιθανόν να αποφάσιζε ότι π.χ. η «επήρεια» της ηπειρωτικής Τουρκίας στην υφαλοκρηπίδα μεταξύ των τουρκικών ακτών και του Καστελλόριζου θα ήταν μεγαλύτερη από εκείνη του Καστελλόριζου.
Επίσης, η Τουρκία προέβαλλε το αίτημα να αποκτήσουν τα λιμάνια της (Σμύρνη, Κουσάντασι κ.λπ.) άνοιγμα στην αιγιαλίτιδα ζώνη, με αποτέλεσμα ο χάρτης του Αιγαίου να αποκτούσε εικόνα «χτένας» με αιχμές τις εξόδους των τουρκικών λιμένων. Για να ενισχυθεί περισσότερο η ελληνικότητα του θαλάσσιου άξονα Ρόδου-Καστελλόριζου, οι Τούρκοι φέρονται να πρότειναν την επέκταση της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης και της υφαλοκρηπίδας στο Νότιο Αιγαίο πέραν όσων ορίζει το διεθνές δίκαιο, με «αντάλλαγμα» μια αντίστοιχη επέκταση υπέρ της Τουρκίας στο Βόρειο Αιγαίο.
Ο αντίλογος στο Ελσίνκι
Η κυβέρνηση Καραμανλή τήρησε σαφείς αποστάσεις από τη στρατηγική του Ελσίνκι, θεωρώντας απαράδεκτο ότι η κυβέρνηση Σημίτη για πρώτη φορά αναγνώριζε ότι η Τουρκία έχει ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο. Ο αντίλογος, δηλαδή, στη στρατηγική του Ελσίνκι που εκφράστηκε από την πλευρά του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, ήταν ότι η Ελλάδα δεχόταν για πρώτη φορά να παραπεμφθούν στη Χάγη όσες διαφωνίες παραμείνουν για την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου μετά έναν διάλογο των δύο πλευρών επί των ελληνοτουρκικών, δεσμευόμενη ότι στο τέλος θα αποδεχθεί το αποτέλεσμα του Διεθνούς Δικαστηρίου. Και άρα, ότι θα συνυπογράψει ενδεχομένως και μια συμβιβαστική απόφαση η οποία να μην μπορεί να γίνει αποδεκτή από την ελληνική πλευρά, επιβάλλοντας ακόμη και μία σοβαρή υποχώρηση από τις πάγιες ελληνικές θέσεις στα ζητήματα του Αιγαίου. Ο κ. Σημίτης, πάντως, με δηλώσεις του, το 2016 και πρόσφατα, συνιστά την επαναφορά των ευρωτουρκικών σχέσεων με γνώμονα το Ελσίνκι, θεωρώντας ότι η Τουρκία εξακολουθεί να υπολογίζει στην Ευρώπη.
http://www.anixneuseis.gr
Σχόλια