Τι συνέβη στη Συρία;
AFPΗ οικογένεια Άσαντ διοικούσε τη Συρία για 53 χρόνια με σιδερογροθιά. Τώρα αυτό έφτασε στο τέλος του.
Ο πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ ανέλαβε την εξουσία το 2000, αφού ο πατέρας του κυβέρνησε για σχεδόν τρεις δεκαετίες.
Πριν από δεκατρία χρόνια, κατέπνιξε βάναυσα μια ειρηνική, υπέρ της δημοκρατίας εξέγερση - η οποία μετατράπηκε σε έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο. Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο άνθρωποι σκοτώθηκαν και 12 εκατομμύρια αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Αλλά την περασμένη Τετάρτη, μια ισλαμιστική αντικυβερνητική ομάδα που ονομάζεται Hayat Tahrir al-Sham (HTS) οδήγησε με επιτυχία μια μεγάλη επίθεση στα βορειοδυτικά, μαζί με συμμαχικές φατρίες.
Οι αντάρτες κατέλαβαν τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, το Χαλέπι, και στη συνέχεια σάρωσαν προς τα νότια στον αυτοκινητόδρομο προς την πρωτεύουσα Δαμασκό, καθώς ο συριακός στρατός κατέρρευσε.
Πολλοί Σύροι λένε ότι αισθάνονται μια νέα αίσθηση ελευθερίας - αν και κάποιοι ανησυχούν για το μέλλον.
Ποιος έλεγχε τη Συρία μέχρι τώρα;
Για χρόνια, ένιωθε ότι ο πόλεμος πλήρους κλίμακας στη Συρία είχε ουσιαστικά τελειώσει αφού η κυβέρνηση του Άσαντ ανέκτησε τον έλεγχο των περισσότερων πόλεων της Συρίας με τη βοήθεια της Ρωσίας, του Ιράν και των πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από το Ιράν.
Οι πρώτες γραμμές παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό παγωμένες. Όμως μεγάλα τμήματα της χώρας ήταν ακόμα εκτός ελέγχου της κυβέρνησης.
Αυτές περιλάμβαναν βόρειες και ανατολικές περιοχές που ελέγχονται από μια συμμαχία ένοπλων ομάδων υπό την ηγεσία των Κούρδων που υποστηρίζονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF).
Το τελευταίο προπύργιο των ανταρτών ήταν στις επαρχίες Χαλέπι και Ιντλίμπ, που συνορεύουν με την Τουρκία και όπου ζούσαν περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι, πολλοί από τους οποίους εκτοπίστηκαν.
Στον θύλακα κυριαρχούσε το HTS, αλλά μια σειρά συμμαχικών ανταρτών και ομάδων τζιχαντιστών είχαν επίσης βάση εκεί. Φατρίες ανταρτών που υποστηρίζονται από την Τουρκία - γνωστές ως Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA) - έλεγχαν επίσης εδάφη εκεί με την υποστήριξη των τουρκικών στρατευμάτων.
Τι είναι το Hayat Tahrir al-Sham;
Η ισλαμιστική μαχητική ομάδα ιδρύθηκε το 2012 με διαφορετικό όνομα, Μέτωπο al-Nusra, και ορκίστηκε πίστη στην Αλ Κάιντα το επόμενο έτος.
Το Μέτωπο Αλ Νούσρα θεωρήθηκε ως μία από τις πιο αποτελεσματικές και θανατηφόρες ομάδες που στράφηκαν εναντίον του Προέδρου Άσαντ. Αλλά η τζιχαντιστική ιδεολογία της φαινόταν να είναι η κινητήριος δύναμή της και όχι ο επαναστατικός ζήλος - και θεωρήθηκε εκείνη την εποχή ως σε αντίθεση με τον κύριο συνασπισμό των ανταρτών, γνωστό ως Ελεύθερος Συριακός Στρατός.
Το 2016, η Αλ Νούσρα διέκοψε τους δεσμούς της με την Αλ Κάιντα και πήρε το όνομα Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ όταν συγχωνεύθηκε με άλλες φατρίες ένα χρόνο αργότερα.
Ωστόσο, ο ΟΗΕ, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και ορισμένες άλλες χώρες συνεχίζουν να θεωρούν το HTS ως θυγατρικό της Αλ Κάιντα και συχνά το αναφέρουν ως Μέτωπο al-Nusra. Οι ΗΠΑ έχουν χαρακτηρίσει τον αρχηγό της ομάδας, Abu Mohammed al-Jawlani, ως ειδικά χαρακτηρισμένο παγκόσμιο τρομοκράτη και πρόσφεραν αμοιβή 10 εκατομμυρίων δολαρίων για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψή του.
Το HTS εδραίωσε τη δύναμή του στις επαρχίες Ιντλίμπ και Χαλέπι συντρίβοντας τους αντιπάλους του, συμπεριλαμβανομένων των πυρήνων της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ). Δημιούργησε τη λεγόμενη Συριακή Κυβέρνηση Σωτηρίας για τη διαχείριση της επικράτειας σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο.
Ο Τζαουλάνι είπε σε συνέντευξή του στο CNN την Παρασκευή ότι «στόχος της επανάστασης παραμένει η ανατροπή αυτού του καθεστώτος» και ότι σχεδίαζε να δημιουργήσει μια κυβέρνηση βασισμένη σε θεσμούς και ένα «συμβούλιο επιλεγμένο από τον λαό».
ReutersΓιατί οι αντάρτες ξεκίνησαν μια επίθεση;
Για αρκετά χρόνια, το Idlib παρέμεινε πεδίο μάχης καθώς οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις προσπαθούσαν να ανακτήσουν τον έλεγχο.
Αλλά το 2020, η Τουρκία και η Ρωσία μεσολάβησαν για μια κατάπαυση του πυρός για να σταματήσουν την ώθηση της κυβέρνησης να ανακαταλάβει την Ιντλίμπ. Η κατάπαυση του πυρός σε μεγάλο βαθμό τηρήθηκε παρά τις σποραδικές μάχες.
Το HTS και οι σύμμαχοί του δήλωσαν στις 27 Νοεμβρίου ότι είχαν εξαπολύσει μια επίθεση για να «αποτρέψουν την επιθετικότητα», κατηγορώντας την κυβέρνηση και τις συμμαχικές πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν για κλιμάκωση των επιθέσεων κατά αμάχων στα βορειοδυτικά.
Αλλά ήρθε σε μια εποχή που η κυβέρνηση είχε αποδυναμωθεί από χρόνια πολέμου, κυρώσεις και διαφθορά, και οι σύμμαχοί της ήταν απασχολημένοι με άλλες συγκρούσεις.
Η υποστηριζόμενη από το Ιράν λιβανέζικη ομάδα Χεζμπολάχ, η οποία ήταν ζωτικής σημασίας για την απώθηση των ανταρτών στα πρώτα χρόνια του πολέμου, είχε υποφέρει πρόσφατα από την επίθεση του Ισραήλ στον Λίβανο. Τα ισραηλινά χτυπήματα είχαν επίσης εξαλείψει τους Ιρανούς στρατιωτικούς διοικητές στη Συρία και είχαν υποβαθμίσει τις γραμμές ανεφοδιασμού των φιλοκυβερνητικών πολιτοφυλακών εκεί. Η Ρωσία είχε επίσης αποσπαστεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Χωρίς αυτούς, οι δυνάμεις του Άσαντ έμειναν εκτεθειμένες.
Πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα στο έδαφος;
Οι αντάρτες υπό την ηγεσία του HTS πήραν τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους του Χαλεπίου -της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας- στις 30 Νοεμβρίου, μόλις τρεις ημέρες μετά την έναρξη της αιφνιδιαστικής τους επίθεσης. Είπαν ότι αντιμετώπισαν μικρή αντίσταση στο έδαφος αφού η κυβέρνηση απέσυρε γρήγορα τα στρατεύματα και τις δυνάμεις ασφαλείας της.
Ο Άσαντ ορκίστηκε να «συντρίψει» τους αντάρτες με τη βοήθεια των συμμάχων του. Τα ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη ενίσχυσαν τις επιθέσεις τους σε περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες και οι πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν έστειλαν ενισχύσεις για να ενισχύσουν τις αμυντικές γραμμές του στρατού γύρω από τη Χάμα - την επόμενη πόλη νότια στον αυτοκινητόδρομο Χαλέπι-Δαμασκό.
Ωστόσο, η Χάμα έπεσε στα χέρια των ανταρτών την Πέμπτη μετά από αρκετές ημέρες σκληρών μαχών που τελικά ώθησαν τον στρατό να αποσυρθεί.
Οι αντάρτες δήλωσαν αμέσως ότι ο επόμενος στόχος τους ήταν να καταλάβουν τη Χομς, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, και το πέτυχαν το βράδυ του Σαββάτου μετά από μόνο μια μέρα μάχης.
Την ίδια στιγμή, άλλες ανταρτικές φατρίες που εδρεύουν στα νοτιοδυτικά της χώρας, που συνορεύει με την Ιορδανία, έφτασαν στα προάστια της Δαμασκού αφού πήραν τον έλεγχο των πόλεων Deraa και Suweida μέσα σε μόλις 24 ώρες.
Νωρίς το πρωί της Κυριακής, οι αντάρτες υπό την ηγεσία του HTS ανακοίνωσαν ότι μπήκαν στη Δαμασκό και απελευθέρωσαν κρατούμενους στην πιο διαβόητη στρατιωτική φυλακή της χώρας, τη Saydanaya, όπου χιλιάδες υποστηρικτές της αντιπολίτευσης πιστεύεται ότι εκτελέστηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.
Λιγότερο από δύο ώρες αργότερα, δήλωσαν: «Ο τύραννος Μπασάρ αλ Άσαντ τράπηκε σε φυγή».
«Μετά από 50 χρόνια καταπίεσης υπό την κυριαρχία του Μπάαθ, και 13 χρόνια εγκλημάτων και τυραννίας και [αναγκαστικού] εκτοπισμού... ανακοινώνουμε σήμερα το τέλος αυτής της σκοτεινής περιόδου και την έναρξη μιας νέας εποχής για τη Συρία», ανέφεραν.
Ανώτεροι αξιωματικοί του στρατού είπαν ότι ο πρόεδρος πέταξε από την πρωτεύουσα για άγνωστο προορισμό λίγο πριν φτάσουν οι αντάρτες.
Ο πρωθυπουργός του Άσαντ, Μοχάμεντ αλ Τζαλάλι, ανακοίνωσε στη συνέχεια σε ένα βίντεο ότι ήταν «έτοιμος να συνεργαστεί» με οποιαδήποτε ηγεσία «επιλεγόταν από τον συριακό λαό».
Ο Τζαουλάνι διέταξε τις δυνάμεις του να μην πλησιάσουν επίσημους θεσμούς, λέγοντας ότι θα παραμείνουν υπό την εξουσία του πρωθυπουργού μέχρι να παραδοθούν "επίσημα".
Πώς αντέδρασαν οι παγκόσμιες και περιφερειακές δυνάμεις;
Ο Λευκός Οίκος είπε ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και η ομάδα του «παρακολουθούν στενά τα έκτακτα γεγονότα στη Συρία και παραμένουν σε συνεχή επαφή με τους περιφερειακούς εταίρους».
Σχόλια