Από το Ιουλιανό στο Γρηγοριανό ημερολόγιο
Οι παλινωδίες και τα προβλήματα που δημιούργησε η αλλαγή του ημερολογίου στην Ελλάδα. Οι φόβοι ότι όλοι οι Ορθόδοξοι θα γίνονταν Καθολικοί. Ο διαφορετικός εορτασμός εθνικής παλιγγενεσίας και Ευαγγελισμού. Η δημιουργία των Παλαιοημερολογητών και το δεκαπενθήμερο που ούτε γεννήθηκε, ούτε πέθανε κανένας Έλληνας.
Στις 16 Φεβρουαρίου 1923, εισάγεται στην χώρα μας με βασιλικό διάταγμα το Γρηγοριανό ημερολόγιο, στη θέση του παλιού Ιουλιανού. Επειδή με το Ιουλιανό ημερολόγιο χανόταν ένα ημερονύκτιο κάθε 128 χρόνια, η 16η Φεβρουαρίου ορίστηκε ως 1η Μαρτίου. Το Γρηγοριανό ημερολόγιο ίσχυε στην Ευρώπη από αιώνες, συγκεκριμένα το είχε θεσπίσει ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ’ από το 1582, γι αυτό και πήρε το όνομα του, όμως η εφαρμογή του έγινε σταδιακά στις διάφορες χώρες, καθώς η μετάβαση από το ένα στο άλλο δημιουργούσε πλείστα όσα προβλήματα πολιτικού και κυρίως θρησκευτικού περιεχομένου.
Η επιστήμη της αστρονομίας που υπολόγιζε τον χρόνο, είχε ξεκαθαρίσει ότι η εφαρμογή του Γρηγοριανού ήταν αναγκαία, καθώς με το Ιουλιανό προέκυπτε σφάλμα 11 λεπτών και 14 δευτερολέπτων κάθε χρόνο. Με το πέρασμα των αιώνων, ο χαμένος χρόνος που είχε συσσωρευτεί ήταν πολύ μεγάλος, άρα ο χρόνος που μετρούσαν οι άνθρωποι και οι πραγματικές ισημερίες είχαν διαφορά πολλών ημερών. Αν συνεχιζόταν αυτός ο τρόπος μέτρησης, θα καταλήγαμε να γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα το φθινόπωρο και το Πάσχα μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Έπρεπε να υπάρξει προσαρμογή, όμως οι πολιτικές και εκκλησιαστικές ηγεσίες δεν ακολουθούσαν κατά γράμμα ούτε τη λογική, ούτε την επιστήμη.
Η Ανατολική Ορθόδοξη εκκλησία αρνιόταν επί αιώνες να συζητήσει καν το ζήτημα. Και μόνο το γεγονός ότι το καινούριο ημερολόγιο θεσπίστηκε με Παπική βούλα, το καθιστούσε αυτομάτως ύποπτο στα μάτια του Ανατολικού κλήρου. Το βασικότερο επιχείρημα της Ανατολικής εκκλησίας ήταν ότι η αποδοχή του Γρηγοριανού ημερολογίου περιείχε κινδύνους προσηλυτισμού των πιστών της Ορθοδοξίας στον Παπισμό. Επιχείρημα μάλλον αστείο, όπως αποδείχτηκε και εκ’ του αποτελέσματος.
Υπήρχε επίσης και ένα άλλο πρόβλημα ιστορικού χαρακτήρα. Η Ανατολική εκκλησία θεωρούσε ότι με την καθιέρωση του Γρηγοριανού παραβιαζόταν η απόφαση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου του 325 μ.Χ. στη Νίκαια, που απαγόρευε αυστηρά να γιορτάζεται το χριστιανικό Πάσχα την ίδια μέρα με το Εβραϊκό. Οι αιώνες όμως περνούσαν και η επιστήμη γινόταν όλο και πιο πειστική (και πιεστική) αποδεικνύοντας ότι η ανθρωπότητα ακολουθούσε ένα ημερολόγιο που έχανε μέρες. Για πρώτη φορά το 1895, ο Πατριάρχης Άνθιμος Ζ’ εξέφρασε την ευχή να γιορτάζεται το Πάσχα από όλους τους χριστιανούς την ίδια μέρα. Ήταν το πρώτο βήμα, που συνέχισε ο Πατριάρχης Ιωακείμ Γ’, οποίος με εγκύκλιο του ρώτησε όλες τις Ορθόδοξες εκκλησίες να πουν την γνώμη τους για μια πιθανή καθιέρωση του Γρηγοριανού ημερολογίου. Η Ελλαδική εκκλησία απάντησε θετικά, πλην κι εδώ κατέληξε τραγέλαφος.
Η ελληνική Ιερά Σύνοδος δέχτηκε να χρησιμοποιείται το Γρηγοριανό ημερολόγιο από το ελληνικό κράτος, αλλά η εκκλησία συνέχισε να δέχεται το Ιουλιανό. Λίγες μέρες αργότερα κατάλαβαν ότι έπρεπε να γιορταστούν χωριστά η 25η Μαρτίου 1821 και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, γεγονός ανεπίτρεπτο για την ελληνορθόδοξη παράδοση. Είναι γνωστό ότι η Βαυαρική αντιβασιλεία είχε μεταφέρει τον εορτασμό της εθνικής παλιγγενεσίας από την 1η Ιανουαρίου που είχε καθιερώσει η Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, στην 25η Μαρτίου για να ξεχαστεί κάθε αναφορά σε Σύνταγμα και για να τονιστεί η συνάφεια έθνους και εκκλησίας. Ο διαχωρισμός λοιπόν ήταν ταμπού και για το ελληνικό κράτος και για την εκκλησία. Έτσι, έναν χρόνο αργότερα (10η Μαρτίου 1924) η ελληνική εκκλησία αποδέχτηκε το Γρηγοριανό, με εξαίρεση το Πάσχα που ορίζεται με το Ιουλιανό. Τότε εμφανίστηκαν και οι Παλαιοημερολογίτες.
Η σταδιακή αλλαγή του ημερολογίου στις διάφορες χώρες, αποτελεί τον εφιάλτη των ιστορικών. Διεθνή γεγονότα εκείνης της περιόδου χρονολογούνται διαφορετικά σε κάθε χώρα, με αποτέλεσμα οι μελετητές να μην μπορούν να βγάλουν άκρη για το πότε ακριβώς συνέβη το ένα ή το άλλο συμβάν. Υπήρξαν χώρες που άλλαξαν σταδιακά το ημερολόγιο τους και όχι αμέσως, γεγονός που μπέρδεψε ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Το πιο ακραίο παράδειγμα ήταν η Σουηδία που υιοθέτησε μια σταδιακή αλλαγή σαράντα χρόνων από το ένα ημερολόγιο στο άλλο, μετά ξαναγύρισε στο Ιουλιανό και αργότερα ξαναπήγε στο Γρηγοριανό. Πραγματικό χάος.
Κι ένα χαριτωμένο: Με την αλλαγή του ημερολογίου, στα δημοτολόγια της Ελλάδας δεν υπάρχει Έλληνας που να έχει γεννηθεί από την 16η Φεβρουαρίου μέχρι την 1η Μαρτίου του 1923. Επίσης, δεν έχει πεθάνει κανένας Έλληνας αυτές τις μέρες.
Σχόλια