Ένα
μήνα πριν από τις ετήσιες αυγουστιάτικες διακοπές τους, οι Ευρωπαίοι
ηγέτες σίγουρα θα ήθελαν, για πρώτη φορά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, να
απολαύσουν τον ήλιο χωρίς να φοβούνται ότι θα επικρατήσει το απόλυτο
χάος στην ευρωζώνη. Τα γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας προσφέρουν
ορισμένους λόγους για αισιοδοξία.
Μετά από
την κρίση που ξέσπασε την περασμένη εβδομάδα στην Πορτογαλία μετά την
παραίτηση του υπουργού Οικονομικών, χρειάστηκαν μόλις επτά ημέρες για
τους ηγέτες της χώρας να την θέσουν υπό έλεγχο και να ηρεμήσουν τις
χρηματοπιστωτικές αγορές. Στην Ελλάδα, η οποία όπως και η Πορτογαλία
επιβιώνει χάρη στη διεθνή υποστήριξη, οι δανειστές βρίσκουν τρόπους να
κρατούν τα κεφάλαια έκτακτης ανάγκης να ρέουν στην Αθήνα, με αντάλλαγμα
ομολογουμένως ελλιπείς μεταρρυθμίσεις.
Σε ένα
ευρύτερο μέτωπο, η ένταξη της Κροατίας στην ΕΕ, η απόφαση να ξεκινήσουν
οι ενταξιακές συνομιλίες με τη Σερβία και η έγκριση του αιτήματος της
Λετονίας να ενταχθεί στην ευρωζώνη, απεικόνισαν τη συνεχιζόμενη γοητεία
του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ενότητας. Τέλος, οι τελευταίοι δείκτες
PMI (Υπευθύνων Προμηθειών), οι οποίοι μετρούν τις προοπτικές για τις
ιδιωτικές εταιρείες, ήταν οι πιο δυναμικοί από το Μάρτιο του 2012. Η
Ευρώπη συνεπώς θα πρέπει να βγει από την ύφεση κατά το δεύτερο εξάμηνου
του τρέχοντος έτους.
Τα
σημάδια αυτά είναι μεν ενθαρρυντικά, ωστόσο δεν παρέχουν καμία
πραγματική απόδειξη ότι η κρίση υποχωρεί, απλώς δείχνουν ότι εισέρχεται
σε μία διαφορετική φάση. Οι επόμενοι 12 μήνες θα περιλαμβάνουν
πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις που θα δοκιμάσουν για
μία ακόμη φορά τις δεξιότητες της Ευρώπης στη διαχείριση κρίσεων.
Πρώτον,
οποιαδήποτε ανάκαμψη, θα λάβει χώρα εν μέσω κατακερματισμένων πιστωτικών
συνθηκών. Οι ιταλικές, πορτογαλικές και ισπανικές εταιρείες, οι οποίες
στερούνται προσιτής χρηματοδότησης, αντιμετωπίζουν συνεχή μειονεκτική
θέση σε σχέση με τους αντιπάλους τους στην Αυστρία και τη Γερμανία. Αυτό
δείχνει την κοροϊδία των υποτιθέμενων πλεονεκτημάτων του ενιαίου
νομίσματος και καθιστά αδύνατο για τον ιδιωτικό τομέα να μειώσει τη
μαζική ανεργία στη Νότια Ευρώπη.
Την ίδια
στιγμή, το εννοιολογικό πλαίσιο της καταπολέμησης της κρίσης στην Ευρώπη
–χρήματα για τους αμαρτωλούς με αντάλλαγμα την ταλαιπωρία, την
αυτοκριτική και τις υποσχέσεις για ενάρετη μεταρρύθμιση- θα παραμείνει
αμετάβλητο. Από αυτή την άποψη, δεν έχει καμία σημασία το αν η κυβέρνηση
που θα αναδυθεί στις 22 Σεπτεμβρίου στη Γερμανία θα είναι κεντροδεξιά,
κεντροαριστερή ή οποιοσδήποτε άλλος συνασπισμός. Κανένα από τα μεγάλα
κόμματα δεν δείχνει πρόθυμο να εξισορροπήσει την οικονομία της
ευρωζώνης, χρησιμοποιώντας το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της
Γερμανίας για να αντισταθμίσει την οικονομική ύφεση της νότιας Ευρώπης.
Το
ιδεώδες της ενότητας θα βρεθεί υπό πίεση στις εκλογές του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου το Μάιο, οι οποίες θα ανοίξουν το δρόμο για την επιλογή των
αναπληρωτών του Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο ως προέδρου της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής και του Χέρμαν βαν Ρομπέι ως προέδρου του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου, του συλλόγου των εθνικών ηγετών. Λογικό είναι να αναμένουμε
ένα κύμα υποστήριξης των λαϊκίστικων, αντικαθεστωτικών και
αντιευρωπαϊκών κομμάτων.
Για το
άμεσο μέλλον, το πολιτικό κλίμα προβλέπεται ψυχρό για όσους είναι υπέρ
των φιλόδοξων πρωτοβουλιών ολοκλήρωσης, όπως η συγκέντρωση του χρέους ή
μία τραπεζική ένωση που θα περιλαμβάνει την κοινή ασφάλιση των
καταθέσεων. Αυτό υπογραμμίστηκε τον περασμένο μήνα σε μία ολλανδική
δήλωση η οποία διακήρυξε το τέλος της εποχής της «διαρκώς στενότερης
ένωσης» σε κάθε τομέα πολιτικής. Η εύθραυστη αίσθηση σε σχέση με τον
κοινό σκοπό, βγαίνει επίσης στην επιφάνεια στην γλώσσα με την οποία η
γαλλική κυβέρνηση και ο κ. Μπαρόζο έχουν επιτεθεί ο ένας στον άλλον τις
τελευταίες εβδομάδες.
Οι
επιθέσεις αυτές είναι αμέτρητες. Θα χρειαστεί ισχυρό πνεύμα συλλογικής
προσπάθειας για να προσαρμοστούν όλοι στο νέο γύρο οικονομικής στήριξης
όπως αυτός διαμορφώνεται για τις χώρες που έχουν λάβει πακέτα διάσωσης.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τα τριετή πακέτα διάσωσης για την Ιρλανδία και
την Πορτογαλία, τα οποία θα ολοκληρωθούν τον ερχόμενο Δεκέμβριο και τον
Ιούνιο του 2014, αντίστοιχα. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήλπιζαν να έχουν
περατωθεί εγκαίρως για μία επίδειξη άψογης διαχείρισης κρίσεων. Αλλά, ο
αγώνας της Ιρλανδίας για να βγει από την ύφεση δείχνει ότι η ομαλή
επιστροφή στις ιδιωτικές αγορές κεφαλαίων δεν είναι εγγυημένη.
Όσο για
την Πορτογαλία, η κυβερνητική κρίση αποκάλυψε τα όρια της πολιτικής και
της δημόσιας ανοχής για τη λιτότητα. Μία έξοδος από το πακέτο διάσωσής
της είναι απίθανη, χωρίς περισσότερη βοήθεια, διότι το δημόσιο χρέος
αυξάνεται πλησιάζοντας το 130 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου
προϊόντος, η ουσιαστική οικονομική ανάπτυξη είναι εντελώς άφαντη και
περίπου το ένα πέμπτο του εργατικού δυναμικού είναι άνεργοι. Εντωμεταξύ,
λίγοι είναι οι ειδικοί που πιστεύουν ότι η Ελλάδα μπορεί να αποφύγει
μία ακόμη αναδιάρθρωση του χρέους.
Από την
εποχή της πρώτης ελληνικής διάσωσης το Μάιο του 2010, οι πολιτικές
συνθήκες στις πιστώτριες χώρες έχουν γίνει όλο και πιο εχθρικές ως προς
την παροχή βοήθειας στους οφειλέτες. Ωστόσο, η υπομονή των
χωρών-οφειλετών ως προς την ταλαιπωρία και τις κακουχίες που περνούν,
πλησιάζει στο τέλος της. Μέσα από αυτή την τοξική αντιπαράθεση θα
σηκωθεί για τελευταία φορά η αυλαία της κρίσης της ευρωζώνης. http://www.sofokleous10.gr
Σχόλια