«Παγώνουν» οι σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας εξαιτίας της υπόθεσης Σνόουντεν

Ο Έντουαρντ Σνόουντεν ζήτησε τη βοήθεια του Κρεμλίνου για να αποφύγει τη σύλληψη από τις αμερικανικές αρχές. Η υπόθεση είναι θεόσταλτη  για τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, διότι αποσπά την προσοχή από τα εγχώρια ρωσικά προβλήματα. Αλλά θα επιδεινώσει ήδη τις τεταμένες σχέσεις της χώρας με την Αμερική.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν φαινόταν και πάλι σα να μη γνώριζε τι συνέβαινε στην υπόθεση Έντουαρντ Σνόουντεν που εκτυλισσόταν στην πρωτεύουσα της χώρας του. Ήταν την περασμένη Παρασκευή, λίγο πριν από τις 5 μ.μ. τοπική ώρα, στη Μόσχα. Η είδηση ​​για το άσυλο του πληροφοριοδότη της NSA κυκλοφορούσε. Ο ειδικός των υπολογιστών είχε προσκαλέσει 13 εκπροσώπους «οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα» στην ζώνη διέλευσης του αεροδρομίου στο Σερεμέτιεβο, όπου ξέμεινε από όταν πέταξε από το Χονγκ Κονγκ στη Μόσχα στις 23 Ιουνίου. Είπε στο επίλεκτο ακροατήριό του ότι θα ήθελε να μείνει στη Ρωσία και ότι θα το ζητήσει μέχρι να του επιτραπεί να ταξιδέψει  σε μία από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής που του πρόσφεραν ή σκέφτονται να του προσφέρουν άσυλο.

Εν τω μεταξύ, ο Πούτιν ήταν έξω από την πρωτεύουσα, σε μια επίσκεψη στο Μπέλγκοροντ. Η πόλη βρίσκεται περίπου 600 χιλιόμετρα νότια της Μόσχας, το οποίο δεν είναι και πολύ μακριά δεδομένου του πόσο απέραντη είναι η χώρα. Αλλά το περιβάλλον τον Πούτιν έδωσε την εντύπωση ότι αιφνιδιάστηκε. «Δεν είχαμε, δυστυχώς, την ευκαιρία να επανεξετάσουμε την ανακοίνωση» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ.
Ακόμα και τα πρωτοσέλιδα των ρωσικών πρακτορείων ειδήσεων ήταν μάλλον παραπλανητικά. «Συνάντηση Σνόουντεν με υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο αεροδρόμιο της Μόσχας»: ακούγεται σαν ο πρώην εντολοδόχος της NSA και νυν σταυροφόρος κατά της παρακολούθησης στο Διαδίκτυο να είχε σχηματίσει μια συμμαχία με τους αντιπάλους του Κρεμλίνου. Αλλά, στην πραγματικότητα, χρησίμευε ως στήριγμα που αποσκοπούσε στην απόκρυψη της συμμετοχής του Κρεμλίνου.
Δικηγόροι με βάση τη Μόσχα και πολιτικοί που πρόσκεινται στην κυβέρνηση είχαν ήδη έρθει σε τηλεφωνική επικοινωνία την Πέμπτη. Σε εκείνο το σημείο, ήταν ήδη σαφές ότι ο Σνόουντεν θα μείνει στη Ρωσία. Ομοίως, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ο Σνόουντεν θα μπορούσε να στείλει τις προσκλήσεις για την συνάντηση στο αεροδρόμιο της Μόσχας, χωρίς τη βοήθεια της Ρωσίας.
Ενορχηστρωμένη συνάντηση από το Κρεμλίνο
Στην πραγματικότητα, μεταξύ των προσκεκλημένων δεν ήταν μόνο ακτιβιστές, όπως η Tanya Lokshina της οργάνωσης Human Rights Watch και ο εξέχοντας Ρώσος δικηγόρος Genri Reznik, αλλά και άνθρωποι όπως ο Βιατσεσλάβ Νικόνοφ. Ο εγγονός του υπουργού Εξωτερικών του Στάλιν Βιατσεσλάβ  Μολότοφ είναι επίσης μέλος του κοινοβουλίου με το κόμμα Ενωμένη Ρωσία του Πούτιν και ένας σημαντικός παράγοντας στους κύκλους της εξωτερικής πολιτικής. Ο Νικόνοφ είχε λάβει την πρόσκληση του Σνόουντεν στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ενός από τα πολιτικά ιδρύματα που ανήκει. Αλλά ο Νικόνοφ δεν θα περνούσε ποτέ από το μυαλό του Σνόουντεν χωρίς την παρότρυνση των ρώσων αξιωματούχων.
Με αυτά τα δεδομένα, δεν ήταν δύσκολο να διακρίνει κανείς την υπογραφή του Κρεμλίνου – και το γεγονός ότι ήταν η κυβέρνηση Πούτιν, και όχι ο ίδιος ο Σνόουντεν, που είχε ενορχηστρώσει την εμφάνιση του τελευταίου. Ήταν η πρώτη φορά που ο Σνόουντεν εμφανίστηκε στο αεροδρόμιο, απ’ όταν έφτασε πριν από τρεις  εβδομάδες περίπου. Ήταν σπορ ντυμένος με ένα γκρι πουκάμισο, τζιν και χωρίστρα στα μαλλιά. Από την αίτηση ασύλου έλειπε μόνο μια υπογραφή. Και, σύμφωνα με πηγές που συμμετείχαν στη συνάντηση, ο Σνόουντεν πρόφερε και τις λέξεις-κλειδιά: «Καμία από τις ενέργειές μου δεν έχει σκοπό να βλάψει τις ΗΠΑ … Θέλω οι ΗΠΑ να πετύχουν». Φυσικά, αυτή ήταν ακριβώς η συμφωνία που ο Πούτιν είχε προσφέρει την 1η Ιουλίου, όταν είπε: «Αν ο Σνόουντεν θέλει να μείνει εδώ, υπάρχει μία προϋπόθεση: θα πρέπει να σταματήσει τις ενέργειες που βλάπτουν τους αμερικανούς εταίρους μας, άσχετα με το πόσο παράξενο μπορεί να ακούγεται αυτό όταν προέρχεται από τα χείλη μου». Ήταν επίσης μια κίνηση κατευνασμού του Πούτιν προς τους Αμερικανούς.
Το επόμενο κεφάλαιο στο δράμα του Έντουαρτν Σνόοουντεν έχει αρχίσει. Στις 2 Ιουλίου, ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Πεσκόφ, ανακοίνωσε ότι ο 30χρονος απέσυρε την αίτησή του για άσυλο, όταν ο Πούτιν έθεσε τους όρους του. Αλλά τώρα, ξαφνικά, όλα έχουν αλλάξει. Σε δήλωση που ανέγνωσε κατά την εμφάνισή του την Παρασκευή, ο Σνόουντεν ευχαρίστησε τη Βενεζουέλα, τη Βολιβία, τη Νικαράγουα και το Εκουαδόρ για την προθυμία τους να προσφέρουν «υποστήριξη και άσυλο». Δεδομένου ότι το διαβατήριό του έχει ανακληθεί, δεν του επιτρέπεται να φύγει από το αεροδρόμιο, συνέχισε. Έτσι, προκειμένου να ανακτήσει τουλάχιστον κάποια ελευθερία κινήσεων, είπε ότι αναγκάστηκε να ζητήσει άσυλο από τη Ρωσία.
Η Ρωσία είναι η καλύτερη επιλογή
Γιατί ο Σνόουντεν απέρριψε την πρώτη προσφορά του Πούτιν; Η πιθανότερη απάντηση είναι ότι ο Σνόουντεν μόνο πρόσφατα συνειδητοποίησε ότι, αυτή τη στιγμή, η Μόσχα εξακολουθεί να είναι η καλύτερη επιλογή του. Μέχρι τώρα, θα είχε σίγουρα επαφές με Ρώσους αξιωματούχους. Και θα έχουν αναμφίβολα προσπαθήσει να τον πείσουν για το γεγονός αυτό. Οι πτήσεις από το Σερεμέτιεβο προς τη Λατινική Αμερική φαινόταν επικίνδυνες, ειδικά μετά από το περιστατικό με τον πρόεδρο της Βολιβίας Έβο Μοράλες, όταν το αεροπλάνο από τη Μόσχα στη Λα Παζ αναγκάστηκε να προσγειωθεί στη Βιέννη – πιθανότατα λόγω της πίεσης των Αμερικανών, επειδή υπήρχαν υποψίες ότι επέβαινε ο Σνόουντεν.
Εν τω μεταξύ, χώρες όπως η Βολιβία και το Εκουαδόρ – δύο εκ των οποίων του πρόσφεραν άσυλο – είναι πολύ μικρές και αδύναμες για να εξασφαλίσουν την ασφάλεια του Σνόουντεν. Αλλά κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι η Ουάσινγκτον θα έστελνε την ελίτ των στρατιωτικών μονάδων στο έδαφος της Ρωσίας, προκειμένου να τον φέρουν πίσω στην Αμερική. Ο Πούτιν το γνωρίζει αυτό, όπως και ο Σνόουντεν. Ωστόσο, όπως και οι Αμερικανοί, ο Πρόεδρος Πούτιν θα έχει, επίσης, σταθμίσει προσεκτικά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της τρέχουσας στρατηγικής του για την αντιμετώπιση του Σνόουντεν.
Ο Πούτιν εκμεταλλεύεται την υπόθεση Σνόουντεν
Για το Κρεμλίνο, το οποίο δέχεται επιθέσεις τόσο για την εσωτερική όσο και για την εξωτερική πολιτική του από τότε που ξεκίνησε η τρίτη θητεία του Πούτιν τον Μάιο του 2012, ο Σνόουντεν είναι θεόσταλτος. Ο Πούτιν χρησιμοποίησε τον σάλο που προκάλεσε η υπόθεση για να αποσπάσει την προσοχή από τα δικά του προβλήματα, όπως η στασιμότητα της οικονομίας της Ρωσίας και η σκληρή γραμμή κατά της αντιπολίτευσης, η οποία αποδυναμώνει τη δημόσια υποστήριξη γι ‘αυτόν σε μεγάλες πόλεις της χώρας. Αυτή την εβδομάδα θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια νέα αναταραχή, καθώς αναμένεται η ετυμηγορία στη δίκη υπεξαίρεσης του Αλεξέι Ναβάλνι, ενός δημοφιλούς blogger κατά της διαφθοράς και ηγετικής φυσιογνωμίας στο κίνημα της αντιπολίτευσης της Ρωσίας. Οι εισαγγελείς θέλουν μια εξαετή ποινή φυλάκισης, σε μια υπόθεση που θεωρείται ευρέως ως πολιτικά υποκινούμενη.
Τα σκάνδαλα των δεδομένων στις ΗΠΑ επέτρεψαν στη Ρωσία να μετατοπίσει το επίκεντρο από τις δικές της ενέργειες στο πώς οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν τους αντιπάλους τους – πρώτα με τον ιδρυτή του WikiLeaks Τζούλιαν Ασάνζ, έπειτα με τον στρατιώτη Μπράντλεϊ Μάνινγκ, την πηγή του WikiLeaks που βρίσκεται στη φυλακή ήδη για περισσότερο από τρία χρόνια και τώρα με τον Σνόουντεν. Το μήνυμα της ρωσικής κυβέρνησης είναι: σε σύγκριση με ό,τι κάνουν οι αμερικανοί ομόλογοί μας, είμαστε σχολιαρόπαιδα.
Και η πλειοψηφία των Ρώσων στην πραγματικότητα βλέπουν τα πράγματα με αυτόν τον τρόπο και, τουλάχιστον για τώρα, η υπόθεση Σνόουντεν έφερε την βαθιά διαιρεμένη κοινωνία πιο κοντά. Συντηρητικοί και φιλελεύθεροι, αντιαμερικανοί οι φιλοαμερικανοί, υποστηρικτές του Πούτιν ή αντίπαλοι – όλοι εξέφρασαν την υποστήριξή τους στη χορήγηση ασύλου του Σνόουντεν.
«Ο Πούτιν είναι ο ήρωας της εποχής μας»
Ο Αλεξάντερ Σιντγιάκιν, ένας βουλευτής του κόμματος  Ενωμένη Ρωσία του Πούτιν και σκληροπυρηνικός αντι-Δυτικός, είπε ότι θα ήθελε να προτείνει τον Σνόουντεν για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Η μαζικής κυκλοφορίας καθημερινή εφημερίδα Komsomolskaya Pravda έγραψε ακόμα και επαινετικό τραγούδι. «Ο Πούτιν είναι ο ήρωας της εποχής μας. Ο κόσμος αγαπά αυτή τη Ρωσία, η οποία είναι ικανή να αντέξει όλη την πίεση». Ο Πούτιν, συνεχίζει, έδειξε τις ηγετικές του ικανότητες εξετάζοντας όλα τα ζητήματα, όπως το αν θα άξιζε τον κόπο «να ζητά μια ανταμοιβή για τον Σνόουντεν» ή εάν η Αμερική θα μπορούσε να βλάψει τη Ρωσία.
Το Κρεμλίνο όμως παίζει ένα επικίνδυνο παιχνίδι. Ο Πούτιν προσπαθεί να πείσει τους ανθρώπους του ότι η Ρωσία εξακολουθεί να είναι μια υπερδύναμη που στέκεται επί ίσοις όροις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά, την ίδια στιγμή, πρέπει να ανησυχεί για να μην  επιδεινωθούν περαιτέρω οι σχέσεις της Μόσχας με την Ουάσιγκτον. Οι πρόεδροι των χωρών υποτίθεται ότι θα συναντηθούν στη σύνοδο κορυφής στη ρωσική πρωτεύουσα το Σεπτέμβριο. Παρά το γεγονός ότι ο Πούτιν βλέπει τον Ομπάμα ως αδύναμο, ο ίδιος εξακολουθεί να μην θέλει να ακυρωθεί η συνάντηση λόγω Σνόουντεν.
Προς το παρόν, ο Πούτιν έχει το πάνω χέρι, ειδικά αφού η Αμερική θέλει περισσότερο από τη Ρωσία από ότι η Μόσχα θέλει από την Ουάσινγκτον. Ο Ομπάμα χρειάζεται την Ανατολική υπερδύναμη για μια σειρά από πράγματα: να χρησιμεύσει ως χώρα διέλευσης για τους αμερικανούς στρατιώτες που αποσύρονται από το Αφγανιστάν, να βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων με τη Συρία και το Ιράν και για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων αφοπλισμού που περιέγραψε κατά τη διάρκεια της πρόσφατης συνόδου κορυφής της G-8 στη Βόρεια Ιρλανδία.
Μεγάλα αποθέματα Forex
Εκτός αυτού, η Ρωσία μπορεί να είναι ήσυχη για μια σειρά από λόγους: έχει τα τέταρτα μεγαλύτερα συναλλαγματικά αποθέματα στον κόσμο, αξίας περίπου 400 δις ευρώ. Και το 2012, το εμπόριο με τις ΗΠΑ άξιζε 40 δις δολάρια – μόλις το ένα τέταρτο του όγκου των συναλλαγών της με την πολύ μικρότερη Γερμανία.
Ο Νικόνοφ, ο βουλευτής που προσκλήθηκε στη συνάντηση της Παρασκευής, υποβάθμισε τον αντίκτυπο της υπόθεσης Σνόουντεν όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. «Υπήρξαν τόσα πολλά σκάνδαλα κατασκοπείας μεταξύ των χωρών μας», είπε. Οι σχέσεις θα επιλυθούν τελικά, συνέχισε, επισημαίνοντας ότι οι Αμερικανοί δεν έχουν παραδώσει ποτέ έναν ρώσο αποστάτη. Παρ’ όλα αυτά, οι Αμερικανοί επιμένουν ο Πούτιν να παραδώσει τον Σνόουντεν. Την Παρασκευή, ο εκπρόσωπος του Ομπάμα Τζέι Κάρνεϊ επανέλαβε το αίτημα των ΗΠΑ προς τη Ρωσία, λέγοντας: «Έχουμε μια ιστορία στην αποτελεσματική συνεργασία για την επιβολή του νόμου με τη Ρωσία … πιστεύουμε ότι ο Σνόουντεν πρέπει να απελαθεί από τη Ρωσία και να επιστρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Ο πρόεδρος Ομπάμα τηλεφώνησε επίσης στον Πούτιν προσωπικά την Παρασκευή και συζήτησε το αίτημα για άσυλο του Σνόουντεν.
Η Ουάσιγκτον έχει μια πιο σκοτεινή άποψη για τις ρωσο-αμερικανικές σχέσεις από τη Μόσχα, προς το παρόν. Την Παρασκευή, ο Κάρνεϊ επέκρινε τη Ρωσία, λέγοντας ότι «παρέχει μια πλατφόρμα για την προπαγάνδα του Σνόουντεν που έρχεται σε αντίθεση με τις προηγούμενες δηλώσεις της ρωσικής κυβέρνησης περί ουδετερότητας της Ρωσίας … (και είναι) επίσης ασυμβίβαστη με τις ρωσικές διαβεβαιώσεις, ότι δεν θέλουν ο Σνόουντεν να κάνει περαιτέρω ζημία στα συμφέροντα των ΗΠΑ».
Κίνδυνος κλιμάκωσης
Η Φιόνα Χιλ, εμπειρογνώμονας της Ρωσίας στο Brookings Institution της Ουάσιγκτον, δήλωσε στα τέλη Ιουνίου ότι οι Ρώσοι «κάνουν ό, τι μπορούν με αυτή την ευκαιρία για να εμφανιστούν με τις Ηνωμένες Πολιτείες στον παγκόσμιο τομέα των δημοσίων σχέσεων», σύμφωνα με το Associated Press. Αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, συνέχισε, γιατί οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών βρίσκονταν σε δύσκολη φάση και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος κλιμάκωσης και αντιπαράθεσης.
Υπάρχει, επίσης, οργή στο αμερικανικό Κογκρέσο – και από τις δύο πολιτικές πλευρές. «Οι σύμμαχοι υποτίθεται ότι πρέπει να συμπεριφέρονται μεταξύ τους αξιοπρεπώς» δήλωσε ο γερουσιαστής των Δημοκρατικών της Νέας Υόρκης, Τσακ Σούμερ, στο CNN στα τέλη Ιουνίου «και ο Πούτιν φαίνεται σχεδόν πάντα πρόθυμος να βάλει το δάχτυλο στο μάτι των Ηνωμένων Πολιτειών, είτε πρόκειται για τη Συρία, το Ιράν και τώρα φυσικά με ον Σνόουντεν». Προέβλεψε επίσης ότι οι ενέργειες αυτές θα έχουν «σοβαρές συνέπειες» για τις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις.
Ο Λίντσεϊ Γκράχαμ, ο Ρεπουμπλικάνος ομόλογός του από την Νότια Καρολίνα, ήταν ακόμα πιο επιθετικός. «Ελπίζω ότι θα κυνηγήσουμε τον Σνόουντεν στα πέρατα της γης, θα τον οδηγήσουμε ενώπιον της δικαιοσύνης και θα αφήσουμε τους Ρώσους να μάθουν ότι θα υπάρξουν συνέπειες εάν δώσουν άσυλο σε αυτόν τον τύπο» δήλωσε ο Γκράχαμ στο Fox. Και τι έχει να πει για το θέμα ο υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας Χανς-Πέτερ Φρίντριχ; Ενώ ήταν στην Ουάσινγκτον την Παρασκευή για συνομιλίες σχετικά με το πρόγραμμα της NSA, ο Φρίντριχ εξέφρασε την υποστήριξή του στους Αμερικανούς και για άλλη μια φορά προσπάθησε να μετριάσει την οργή στη χώρα του για τις δραστηριότητες παρακολούθησης της NSA. Σε συνέντευξή του στο SPIEGEL ONLINE την περασμένη Τετάρτη, ο Φρίντριχ δήλωσε ότι «ενοχλείται» όταν κάποιοι στη Γερμανία επικρίνουν τις ΗΠΑ χωρίς να έχουν ακριβή γνώση της κατάστασης. «Αυτό δεν είναι δίκαιο », είπε.«Χωρίς τις πληροφορίες από τις ΗΠΑ και την καλή συνεργασία με τις υπηρεσίες πληροφοριών, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα ήμασταν  σε θέση να αποτρέψουμε  τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γερμανία». Ο Φρίντριχ αρνήθηκε να συζητήσει περαιτέρω την στάση της Ρωσίας ή τις διαπραγματεύσεις του Σνόουντεν για άσυλο. Ωστόσο, είπε ότι δεν πιστεύει πως «η Μόσχα είναι το μέρος όπου μπορεί κανείς να υπερασπιστεί ιδιαίτερα καλά την ελευθερία και το Διαδίκτυο».
spiegel.de,http://www.antinews.gr