Η τυραννία της Πολιτικής Οικονομίας

Υπήρξε μια εποχή που οι οικονομολόγοι απέφευγαν την πολιτική. Η δουλειά τους ήταν να περιγράφουν πως λειτουργούν οι οικονομίες της αγοράς, πότε αποτυγχάνουν, και πόσο οι καλά σχεδιασμένες πολιτικές μπορούν να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα.

Στη συνέχεια, κάποιοι έγιναν πιο φιλόδοξοι. Απογοητευμένοι από την πραγματικότητα ότι ένα μεγάλο μέρος των συμβουλών τους αγνοήθηκαν έστρεψαν την προσοχή τους και την αναλυτική εργαλειοθήκη μας στη συμπεριφορά των πολιτικών και των γραφειοκρατών τους.

Έτσι γεννήθηκε το πεδίο της πολιτικής οικονομίας, και μια μορφή θεωρητικής σκέψης που πολλοί πολιτικοί επιστήμονες εύκολα μιμήθηκαν. Η φαινομενική ανταμοιβή ήταν ότι θα μπορούσαν τώρα να εξηγήσουν γιατί οι πολιτικοί έκαναν τόσα πολλά που παραβίαζαβ τον κανόνα του οικονομικού ορθολογισμού. Πράγματι, δεν υπήρχε οικονομική δυσλειτουργία που οι λέξεις «κατεστημένα συμφέροντα» δεν θα μπορούσαν να εξηγήσουν.

Γιατί πολλές βιομηχανίες κλείνουν με τον πραγματικό ανταγωνισμό; Επειδή οι πολιτικοί είναι στις τσέπες των κατεστημένων που αποκομίζουν συμφέροντα. Γιατί οι κυβερνήσεις θέτουν φραγμούς στο διεθνές εμπόριο; Επειδή οι δικαιούχοι της προστασίας του εμπορίου έχουν μεγάλη πολιτική επιρροή, ενώ οι καταναλωτές είναι διάχυτοι και ανοργάνωτοι.

Για να αλλάξουμε τον κόσμο, πρέπει να το καταλάβουμε. Και αυτός ο τρόπος ανάλυσης φάνηκε να μας μεταφέρει σε ένα υψηλότερο επίπεδο κατανόησης των οικονομικών και πολιτικών αποτελεσμάτων.

Αλλά υπήρχε ένα βαθύ παράδοξο σε όλο αυτό. Όσο περισσότερα εξηγούσε, τόσο λιγότερη βελτίωση σημειωνόταν. Εάν η πολιτική συμπεριφορά καθορίζεται από τα κατεστημένα συμφέροντα με τα οποία είναι διαπλεκόμενη, η υπεράσπιση των πολιτικών μεταρρυθμίσεων είναι βέβαιο ότι θα πέσει στο κενό. Όσο πιο ολοκληρωμένη η κοινωνική επιστήμη μας, τόσο πιο άσχετη γίνεται η ανάλυση της πολιτικής ζωής.

Εδώ καταρρέει η αναλογία μεταξύ των ανθρωπιστικών και των φυσικών επιστημών. Εξετάστε τη σχέση μεταξύ επιστήμης και μηχανικής. Καθώς η κατανόηση των φυσικών νόμων της φύσης γίνεται όλο και πιο εξελιγμένη, οι μηχανικοί μπορούν να δημιουργήσουν καλύτερες γέφυρες και κτίρια. Βελτιώσεις στις φυσικές επιστήμες ενισχύουν, αντί να εμποδίζουν, την ικανότητά μας να διαμορφώσουμε το φυσικό περιβάλλον μας.

Η σχέση ανάμεσα στην πολιτική οικονομία και την ανάλυση της πολιτικής δεν είναι καθόλου έτσι. Κατανοώντας τη συμπεριφορά των πολιτικών, η πολιτική οικονομία αποδυναμώνει τους πολιτικούς αναλυτές. Είναι σαν οι φυσικοί να προσφέρουν θεωρίες που δεν εξηγούν μόνο τα φυσικά φαινόμενα, αλλά διαπιστώνουν και ποιες γέφυρες και κτίρια πρέπει να χτίσουν οι μηχανικοί. Μόλις και μετά βίας θα υπήρχε ανάγκη για σχολές μηχανικών.

Αν σας φαίνεται ότι κάτι δεν πάει καλά με αυτό, έχετε δίκιο. Στην πραγματικότητα, το σύγχρονο πλαίσιο της πολιτικής οικονομίας είναι γεμάτο με αδήλωτες υποθέσεις σχετικά με το σύστημα ιδεών που διέπουν τη λειτουργία των πολιτικών συστημάτων. Αν αυτές οι υποθέσεις γίνουν ρητές, ο καθοριστικός ρόλοε των κεκτημένων συμφερόντων εξανεμίζεται. Ο σχεδιασμός της πολιτικής, της πολιτικής ηγεσίας, και των ανθρώπινων παραγόντων  επανέρχονται στη ζωή.

Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους οι ιδέες διαμορφώνουν συμφέροντα. Πρώτον, καθορίζουν τον τρόπο που οι ιδέες της πολιτικής ελίτ ορίζουν τους στόχους που επιδιώκουν - χρήματα, τιμή, συνθήκες, μακροβιότητα στην εξουσία, ή απλά μια θέση στην ιστορία. Αυτά τα ζητήματα ταυτότητας είναι κεντρικής σημασίας για τον τρόπο που επιλέγουν να δράσουν.

Δεύτερον, οι ιδέες καθορίζουν τις απόψεις των πολιτικών παραγόντων για το πώς λειτουργεί ο κόσμος. Ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα θα ασκήσουν πιέσεις για διαφορετικές πολιτικές, όταν πιστεύουν ότι η δημοσιονομική ώθηση αυξάνει μόνο τον πληθωρισμό από ότι όταν πιστεύουν ότι αυτό δημιουργεί αύξηση της συνολικής ζήτησης. Κράτη πεινασμένα για έσοδα θα επιβάλουν χαμηλότερο φόρο όταν σκέφτονται ότι μπορεί να παρακαμφθεί από ότι όταν νομίζουν ότι δεν μπορεί.

Το πιο σημαντικό από την άποψη της πολιτικής ανάλυσης, οι ιδέες καθορίζουν τις στρατηγικές που οι πολιτικοί παράγοντες θεωρούν ότι μπορούν να ακολουθήσουν. Για παράδειγμα, ένας τρόπος για την ελίτ να παραμείνει στην εξουσία είναι να καταστείλει κάθε οικονομική δραστηριότητα. Όμως, άλλο είναι να ενθαρρύνει την οικονομική ανάπτυξη, ενώ διαφοροποιεί την δικιά της οικονομική βάση, με την ίδρυση συμμαχιών, την προώθηση κρατικής κατευθυνόμενης εκβιομηχάνισης, ή επιδιώκοντας άλλες στρατηγικές. Αν εοεκτείνουμε το εύρος των εφικτών στρατηγικών (πράγμα που κάνουν ο σωστός σχεδιασμός και η πολιτική ηγεσία), και θα αλλάξει ριζικά η συμπεριφορά και τα αποτελέσματα.

Πράγματι, αυτό είναι που εξηγεί μερικές από τις ιστορικά επετυχημένες οικονομικές μεταστροφές  των τελευταίων δεκαετιών, όπως η Νότια Κορέα και το ξεμπλοκάρισμα της ανάπτυξης της Κίνας (στη δεκαετία του 1960 και τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αντίστοιχα).

Η πολιτική οικονομία παραμένει αναμφισβήτητα σημαντική. Χωρίς μια σαφή κατανόηση του ποιος κερδίζει και ποιος χάνει από το status quo, είναι δύσκολο να έχουν νόημα οι υφιστάμενες πολιτικές μας. Όμως, η υπερβολική έμφαση στα κατεστημένα συμφέροντα μπορεί να εκτρέψει μας εύκολα από την κρίσιμη συμβολή που μπορεί να κάνει η πολιτική ανάλυση και η πολιτική επιχειρηματικότητα. Οι δυνατότητες των οικονομικών αλλαγών περιορίζεται όχι μόνο από τις πραγματικότητες της πολιτικής εξουσίας, αλλά και από την φτώχεια των ιδεών μας.http://www.sofokleous10.gr