Η διεθνής εικόνα της Ρωσίας, ως
ήπιας δύναμης, δεν φαίνεται να
βελτιώνεται όσο περνάει μόνον μέσα
από τα κανάλια της σύγχρονης
επικοινωνίας. Για να επιτευχθεί ο
στόχος χρειάζεται να περάσει και
μέσα από τη διαμόρφωση της πολιτικής.
Η σοβιετική προπαγάνδα, κατά τη
διάρκεια του ψυχρού πολέμου, ήταν
ένα ισχυρό μέσο στο πλαίσιο της
παγκόσμιας αντιπαράθεσης. Όταν ο
διπολικός κόσμος τελείωσε, η Ρωσία
έκλεισε σχεδόν όλα τα κανάλια
επικοινωνίας με την κοινή γνώμη στο
εξωτερικό, καθώς η χώρα βρέθηκε στα
πρόθυρα της χρεοκοπίας κι έπρεπε να
αντιμετωπιστούν τα επείγοντα θέματα
ημερήσιας διάταξης.
Η κατάσταση άλλαξε, όταν πριν από
λίγα χρόνια, η νέα ρωσική ηγεσία
θεώρησε ότι η Δύση έχει παρεξηγήσει
τις ενέργειές της. Ο πρόεδρος Πούτιν
ξεκίνησε την αναβίωση του
πρακτορείου ειδήσεων,
RIA Novosti
και καθιέρωσε το νέο διεθνές
τηλεοπτικό κανάλι,
Russia Today.
Ο σχεδιασμός της επικοινωνίας με το
εξωτερικό συνέχισε να βελτιώνεται,
μετά την καθιέρωση των ετήσιων
συναντήσεων μεταξύ εμπειρογνωμόνων
της λέσχης
Valdaiκαι
του Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς και με
την ανακήρυξη της ρωσικής πόλης
Σότσι, ως πόλη των Χειμερινών
Ολυμπιακών Αγώνων 2014.
Το 2007 συστήνεται το ίδρυμα «Ρωσικός
Κόσμος» με στόχο την διάδοση της
ρωσικής γλώσσας στο εξωτερικό, το
οποίο αργότερα συνενώθηκε με το
ίδρυμα δημόσιας διπλωματίας που
φέρει το όνομα του Ρώσου πρύτανη του
19ου αιώνα, Αλεξάντερ Γκορτζάκοβ.
Επίσης, σημαντικό κομμάτι του
παγκόσμιου προγράμματος επικοινωνίας
αποτελεί και η
Russia Beyond the Headlines.Όλα
αυτά τα μέσα, λοιπόν, σημειώνουν
ιδιαίτερη επιτυχία στον τομέα
τους,καθιερώνοντας στενές επαφές με
την κοινή γνώμη στο εξωτερικό.
Η συμβολή των
media
Από την άλλη, δεν υπάρχουν στοιχεία
βελτίωσης της εικόνας της χώρας σε
παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία
χρόνια, γεγονός που θέτει ερωτήματα
σχετικά με την αποτελεσματικότητα
της δημόσιας διπλωματίας. Σύμφωνα με
τον Ιγκόρ Μπαλκ, διαχειριστικό μέλος
των Παγκόσμιων Εργαστηρίων
Καινοτομίας, η ψηφιακή βιομηχανία
είναι από τους λίγους τομείς της
οικονομίας που δεν έχει δεχθεί
πλήγμα από την «φτωχή» δημόσια
εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.
Όταν ένας μηχανισμός δεν λειτουργεί
με τον αναμενόμενο τρόπο, τότε
τίθενται δύο ερωτήματα. Πρώτον, εάν
λειτουργεί και δεύτερον εάν αυτό
γίνεται με το σωστό τρόπο.
Ο μηχανισμός της δημόσιας
διπλωματίας φαίνεται να λειτουργεί
καλά σε απόλυτους αριθμούς,καθώς όλο
και περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο
έχουν πρόσβαση σε ρωσικά διεθνή
έντυπα και ραδιοτηλεοπτικά
μέσα.Ωστόσο, παρά την αύξηση των
προσπαθειών είναι δύσκολο να πει
κανείς ότι η εικόνα της Ρωσίας
βελτιώνεται.
Ο λόγος είναι προφανής. Τα μέση
ενημέρωσης μπορούν να βοηθήσουν στην
αλληλοκατανόηση και στην άμβλυνση
των παρεξηγήσεων,αλλά τι γίνεται
όταν δεν υπάρχει διαστρεβλωμένη
αντίληψη;
Αλλαγή πολιτικής
Μετά την 11η Σεπτεμβρίου οι ΗΠΑ
αντιμετώπισαν ένα παρόμοιο πρόβλημα.
Προσπαθώντας να βελτιώσουν τη στάση
των μουσουλμάνων απέναντι στις ΗΠΑ,
πολλαπλασίασαν τη δημόσια διπλωματία
τους στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, το
πρόβλημα δεν ήταν μόνο ζήτημα
διαστρεβλωμένης αντίληψης, όπως
νόμιζαν οι αμερικανοί πολιτικοί.
Πολλά αραβικά ακροατήρια θαύμαζαν
την κουλτούρα των ΗΠΑ και τον
αμερικανικό τρόπο ζωής, αλλά
διαφωνούσαν με την εξωτερική
πολιτική της στην περιοχή. Αυτό που
χρειαζόταν οι ΗΠΑ ήταν η αλλαγή της
πολιτικής, και όχι η επεξήγησή της.
Κάπως έτσι μπορεί να είναι και η
περίπτωση της Ρωσίας. Η ρωσική
κουλτούρα κατετάγη στις πρώτες δέκα
θέσεις με βάση τον Εθνικό Δείκτη
Simon Anholt,
ενώ η ρωσική διακυβέρνηση δεν
συμπεριλαμβάνεται ούτε στις πρώτες
είκοσι θέσεις, καθώς το2009 στις ΗΠΑ
έφτασε μόλις την 43η θέση.
Παραδόξως, η ρωσική διπλωματία δεν
επικεντρώθηκε στον πολιτισμό και τις
αξίες που θα μπορούσαν να
καλλιεργήσουν μια ατμόσφαιρα
εμπιστοσύνης. Αντ’ αυτού, εστιάζει
στην πολιτική κάλυψη, η οποία είναι
μεν χρήσιμη, αλλά αναποτελεσματική.
Η σοβιετική εμπειρία
Σύμφωνα με την παγκόσμια έρευνα
στάσης, στο πλαίσιο του προγράμματος
Global Attitudes Project
μεταξύ του 2007 και του 2012, ο
αριθμός των ατόμων που δηλώνουν
ευνοϊκή διάθεση απέναντι στη Ρωσία
μειώθηκε σε 17 χώρες,ενώ αυξήθηκε
μόνο σε τρεις (σε σύνολο 27 και με
δεδομένα που αφορούν σε περισσότερο
από ένα έτος).
Στην προσπάθειά της να αναβιώσει τη
σοβιετική εμπειρία της διεθνούς
επικοινωνίας, η σύγχρονη Ρωσία ξεχνά
ένα πολύ σημαντικό κομμάτι, ότι
τελικά δεν ήταν η προπαγάνδα που
έκανε η Σοβιετική Ένωση δημοφιλή σε
ορισμένα μέρη του κόσμου, αλλά οι
πολιτικές -διεθνούς ανάπτυξης,
κατασκευής, και εκπαίδευσης. Τα
εργαλεία επικοινωνίας ήταν απλά και
μόνο ένα μέσο για τη διάδοση του
μηνύματος.
Η αναβίωση των εξελιγμένων
μηχανισμών επικοινωνίας μπορεί να
βοηθήσουν τη Ρωσία να προωθήσει τον
πολιτισμό και την κουλτούρα, αλλά
όχι τις πολιτικές της. Αυτές
χρειάζεται να αντανακλούν τις
απόψεις κι άλλων χωρών, για να
υπάρξει επιτυχία και στο ζήτημα της
ήπιας δύναμης. Η Ρωσία έχει
δημιουργήσει έναν αποτελεσματικό
μηχανισμό εκπομπής των μηνυμάτων.
Τώρα απαιτείται να τον ενισχύσει με
την ανάπτυξη της αμφίδρομης
επικοινωνίας με ξένα ακροατήρια,
λαμβάνοντας υπόψη και τις άλλες
απόψεις στη διαδικασία διαμόρφωσης
πολιτικής.
Ο Αλεξέι Ντολίνσκι είναι σύμβουλος
επικοινωνίας και διδάκτορας
πολιτικών επιστημών. Έχει διδάξει
δημόσια διπλωματία στο Κρατικό
Πανεπιστήμιο της Μόσχας, και έχει
εργαστεί ως ερευνητής στο Κέντρο
Harvard Berkman
για θέματα διαδικτύου και κοινωνίας,
καθώς και στο Κέντρο Ειρηνευτικών
Αποστολών του ΟΗΕ. Το τελευταίο
διάστημα εργάζεται στον τομέα τη
εταιρικής διπλωματίας για τις
περιοχές Ασίας, Ειρηνικού και
Ευρώπης.
Russia Today
|
Σχόλια