Η παραγωγικότητα είναι το πρόβλημα της Ευρώπης

Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι η διαχείριση της κρίσης της ευρωζώνης απαιτεί «περισσότερη Ευρώπη». Μεγαλύτερη ενσωμάτωση είναι αναγκαία, όχι μόνο για χάρη του ενιαίου νομίσματος, αλλά και για ολόκληρη την ενιαία αγορά της ΕΕ, για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την αναζωογόνηση της οικονομικής ανάπτυξης.

Πέρυσι είδαμε τους φορείς χάραξης πολιτικής να λαμβάνουν σημαντικές αποφάσεις για τη διαχείριση της κρίσης. Η διαδικασία λήψης αποφάσεων δεν ήταν πάντα κομψή και η αρχιτεκτονική δεν είναι ακόμη πλήρης, αλλά τελικά η έγκαιρη ολοκλήρωση φαίνεται να απέτρεψε μια νομισματική κρίση. Όπως δήλωνε ο Jean Monnet, ένας από τους ιδρυτές της ΕΕ: «Οι άνθρωποι δέχονται την αλλαγή μόνο όταν έρχονται αντιμέτωποι με την αναγκαιότητα, και αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα μόνο όταν η κρίση είναι κατά πάνω τους.»

Ενώ το κύριο σύμπτωμα της κρίσης ήταν η οικονομική αποσύνθεση, η κύρια αιτία ήταν η έλλειψη σύγκλισης της παραγωγικότητας. Πολλοί οικονομικοί αναλυτές πίστευαν λανθασμένα ότι το κοινό νόμισμα και η μείωση των spreads των αποδόσεων των ομολόγων θα σήμαινε ότι θα εισρεύσουν κεφάλαια, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν πιο αποτελεσματικά - και η σύγκλιση θα συνέβαινε. Στην πραγματικότητα, οι χώρες της ευρωζώνης με το χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα το 1999 δεν έχουν τα υψηλότερα κατά κεφαλήν ποσοστά αύξησης ανά κάτοικο. Είναι ενδιαφέρον, πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης πάνε καλύτερα από εκείνες στο νότο – το κατά κεφαλήν εισόδημα τους συγκλίνει γρηγορότερα, επειδή οι οικονομίες τους ήταν πιο ανταγωνιστικές και ήταν σε θέση να ενταχθούν στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού, ιδίως μέσω ισχυρών δεσμών με τη Γερμανία.

Η περίοδος της τρέχουσας σταθερότητας πρέπει να γίνει μόνιμη. Αυτό απαιτεί τον καθορισμό του χρηματοπιστωτικού τομέα της ευρωζώνης, την επίλυση των υψηλών επιπέδων χρέους - και την επίλυση του προβλήματος της χαμηλής σύγκλισης της παραγωγικότητας καθώς και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Δυστυχώς, αυτό πρέπει να συμβεί με φόντο μια αδύναμη ακόμη οικονομική προοπτική – οι τελευταίες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου μιλούν για μια ελαφρά συρρίκνωση στη ζώνη του ευρώ το 2013.

Αναλογιστείτε τις μεταρρυθμίσεις στις αγορές εργασίας και προϊόντων. Έρευνα από το ΔΝΤ προτείνει ότι το κλείσιμο κατά το ήμισυ του χάσματος της ευρωζώνης με τις βέλτιστες πρακτικές του ΟΟΣΑ στην αγορά εργασίας και τις συνταξιοδοτικές πολιτικές θα μπορούσε να ενισχύσει το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κατά σχεδόν 1,5 τοις εκατό κατά μέσο όρο μετά από πέντε χρόνια - και ακόμα 2 ¼ τοις εκατό, αν αυξηθεί ο ανταγωνισμός στις αγορές για προϊόντα και υπηρεσίες.

Κέρδη από τέτοιου είδους διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις συσσωρεύονται σταδιακά, γεγονός που καθιστά δύσκολο για τους πολιτικούς να τις εφαρμόσουν. Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, κυρίως στις χώρες του νότου. Αλλά αυτές οι μεταρρυθμίσεις, που συχνά εφαρμόζονται με υψηλό κοινωνικό και πολιτικό κόστος, δεν έχουν ως επί το πλείστον μετουσιωθεί σε απτά οφέλη με τη μορφή της ανάπτυξης και της απασχόλησης.

Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, η κυβέρνηση έχει λάβει τολμηρά μέτρα για τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας. Αλλά δεν έχουν ακόμα μεταφραστεί αυτά τα κέρδη σε χαμηλότερες τιμές. Ο λόγος είναι ότι πολλές αγορές εξακολουθούν να προστατεύονται. Πάρτε τα γάλατα σε σκόνη για τα μωρά, για παράδειγμα. Μέχρι πρόσφατα, μόνο τα φαρμακεία είχαν το δικαίωμα να τις πουλάνε. Πέρυσι, η κυβέρνηση απελευθέρσρωμένες τιμές πώλησης και αμέσως μειώθηκαν οι τιμές κατά τουλάχιστον 20 τοις εκατό. Στη συνέχεια, όμως το μέτρο αντιστράφηκε μετά την αντίθεση εκείνων που κέρδιζαν από την προϋπάρχουσα κατάσταση. Οι σκόνες είναι τώρα πίσω στα ράφια των ελληνικών σούπερ μάρκετ, αλλά αυτό δείχνει τις μάχες που λαμβάνουν χώρα όταν οι αγορές ανοίγουν σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό μετά από υψηλά επίπεδα προστασίας.

Πολλές από τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να γίνουν σε εθνικό επίπεδο. Αλλά πολλές, όπως η εκκαθάριση προβληματικών τραπεζών και την εφαρμογή ένωση τραπεζών, θα πρέπει να γίνουν σε επίπεδο ευρωζώνης, ενώ άλλες, όπως η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού ή η απελευθέρωση του τομέα παροχής υπηρεσιών, θα ωφεληθούν από τη συλλογική δράση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τι είναι οικονομικά αναγκαίο είναι, ωστόσο, δύσκολο πολιτικά. Η δημόσια υποστήριξη για το ευρωπαϊκό σχέδιο έχει μειωθεί στις περισσότερες χώρες της Ένωσης. Η ευρωζώνη και τα μέλη της ΕΕ θα πρέπει να καταλήξουν σε συμβιβασμούς που επικεντρώνονται στα μεσοπρόθεσμα οφέλη για την Ένωση από τη μεταρρύθμιση αντί να αποφύγουμε τις παγίδες σε εθνικό επίπεδο από το κόστος της ρύθμισης.

Τα οικονομικά συμπτώματα της κρίσης ευτυχώς υποχωρούν λόγω μιας νέας αίσθησης αισιοδοξίας στις αγορές. Αλλά ένα βασικό υποκείμενο πρόβλημα - η έλλειψη σύγκλισης της παραγωγικότητας - πρέπει να αντιμετωπιστεί. Περαιτέρω ενσωμάτωση θα πρέπει να είναι μέρος της λύσης για την αποκατάσταση της ανάπτυξης και την επίλυση του προβλήματος αυτού. Οι ηγέτες της Ευρώπης θα πρέπει να συνεχίσουν τη μακρά και επίπονη πορεία τους, και να αποφύγουν τον πειρασμό να κοιτάξουν κάτω μέχρι να φτάσουν στην κορυφή.http://www.sofokleous10.gr