Μήπως δεν φταίνε οι οίκοι αλλά οι πολιτικοί;

Δύο ημέρες νωρίτερα, τα βλέμματα όλου του κόσμου ήταν στραμμένα στην Αθήνα λόγω της επίσκεψης της Άνγκελας Μέρκελ. Ωστόσο από την Πέμπτη το πρωί στο επίκεντρο βρίσκεται η Ισπανία, καθώς η Standard & Poor’s τη υποβάθμισε κατά τέσσερις βαθμίδες, μία ανάσα πριν το «junk». Η κίνηση της S&P, οκτώ ημέρες πριν τη Σύνοδο Κορυφής, άνοιξε και πάλι τη συζήτηση για το ρόλο των οίκων αξιολόγησης. Σίγουρα, το παρελθόν τους είναι βεβαρημένο και εν πολλοίς έχουν χάσει την αξιοπιστία τους, τόσο οι ίδιοι όσο και η παγκόσμια πρακτική, η οποία τους ανάγει σε μοναδικούς κριτές πιστοληπτικής αξιολόγησης.

Ομως στην προκειμένη περίπτωση, η  Standard & Poor’s είπε το προφανές. Ότι η χώρα της Ιβηρικής βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρά οικονομικά και πολιτικά ρίσκα. Η ανακοίνωση ήρθε αμέσως μετά τη γνωστοποίηση ότι η Ισπανία προχωρά σε πέμπτο πακέτο μέτρων λιτότητας σε λιγότερο από έναν χρόνο και την παρουσίαση των λεπτομερειών από το stress test που πραγματοποίησε στις τράπεζες.

Το αξιόχρεο της χώρας τέθηκε υπό έλεγχο μετά την αίτηση της κυβέρνησης για «βοήθεια» έως 100 δισ. ευρώ για τη διάσωση του τραπεζικού κλάδου και την αμφισβήτηση από την πλευρά της Ε.Ε. του στόχου για το έλλειμμα. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Rajoy ακόμα εξετάζει το κατά πόσον θα καταθέσει αίτημα για βοήθεια στο πλαίσιο του νέου προγράμματος που ανακοίνωσε η ΕΚΤ. Ζητά περισσότερες λεπτομέρειες για το τι θα ζητηθεί από τη χώρα αν υποβάλει το σχετικό αίτημα.  Οι δανειακές ανάγκες της Ισπανίας αυξάνουν παράλληλα με το κόστος δανεισμού, σημειώνουν διεθνή πρακτορεία. Σχεδιάζει να δανειστεί 207,2 δισ. ευρώ την επόμενη χρονιά, αυξάνοντας το χρέος στο 90,5% του ΑΕΠ καθώς η χώρα απορροφά το κόστος διάσωσης των τραπεζών της. Το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 36% του ΑΕΠ το 2007, λίγο πριν τελειώσει το 10ετες ράλι στις τιμές των ακινήτων και εκτροχιαστούν τα δημόσια οικονομικά.

Μην πυροβολείτε τον αγγελιοφόρο

Σαφέστατα, οι τρεις βασικοί οίκοι αξιολόγησης, όλοι αμερικανικοί, έχουν χάσει παντελώς την αξιοπιστία τους. Από τις «πληρωμένες» υψηλές αξιολογήσεις των σύνθετων προϊόντων με βάση τα subrime στεγαστικά δάνεια στις ΗΠΑ πριν από την κρίση του 2008, τη βαθμολόγηση της Lehman Brothers με Α, τρεις μόλις ημέρες πριν αυτή καταρρεύσει, μέχρι το μονοπωλιακό καθεστώς, σε παγκόσμιο επίπεδο, το οποίο τις ανάγει σε πιστωτικούς ρυθμιστές και εν τέλει σε ρυθμιστές του κόστους χρηματοδότησης επιχειρήσεων και κρατών, το μοντέλο αυτό και ξεπερασμένο και διάτρητο είναι. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι σφάλλουν στην προκειμένη περίπτωση, καθώς η ισπανική οικονομία βυθίζεται όλο και περισσότερο στην ύφεση, ενώ την ίδια στιγμή οι στόχοι για το έλλειμμα δεν φαίνεται ότι μπορούν να επιτευχθούν. Επομένως είναι ανοησία είναι να στρέφεται κανείς, όπως οι ηγέτες της Ε.Ε. αυτή τη στιγμή, ενάντια στους οίκους και να μην αναγνωρίζει αυτό το οποίο η πραγματικότητα και οι αγορές προεξοφλούν.

Δεν αρκούν η προσπάθεια και η καλή διαγωγή

«Αυτοεκπληρούμενες προφητείες» χαρακτηρίζουν τις αξιολογήσεις των οίκων οι επικριτές τους, κατηγορώντας τους ότι δημιουργούν φαύλο κύκλο ο οποίος δυσχεραίνει την αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης. Δεν αναγνωρίζουν, λένε, τις προσπάθειες της ισπανικής κυβέρνησης ή την «καλή διαγωγή» της Πορτογαλίας. Σαν να είναι δηλαδή οι οίκοι δάσκαλοι στο Δημοτικό, για να βάζουν στους «κακούς» μαθητές μεγαλύτερο βαθμό για «την προσπάθεια» ή για την «καλή διαγωγή». Μπορεί οι οίκοι να αξιολογούν την Ισπανία και την Πορτογαλία, στην πράξη όμως απλώς διαπιστώνουν ότι το σχέδιο το οποίο εφαρμόζεται, στην καλύτερη περίπτωση, δεν αντιμετωπίζει το πραγματικό πρόβλημα, ενώ αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων ανεφάρμοστο. Δεν είναι οι οίκοι οι οποίοι ευθύνονται για την αποτυχία της Ελλάδας να επιστρέψει στις αγορές μέσα στο 2012, όπως προέβλεπε το πρώτο μνημόνιο. Δεν ευθύνονται που η κυβέρνηση Rajoh παρά τα σκληρά μέτρα λιτότητας, δεν μπορεί να πιάσει τους δημοσιονομικούς στόχους.

Μόνιμη εξάρτηση από τους κρατικούς πιστωτές

Το πιο κρίσιμο ερώτημα για την αντιμετώπιση μιας κρίσης χρέους είναι η ύπαρξη δυνατότητας ώστε ο δανειζόμενος να καταστεί πάλι φερέγγυος. Όμως δεν φαίνεται ότι μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο στην περίπτωση των χωρών που έχουν προσφύγει στους μηχανισμούς στήριξης και βρίσκονται υπό τον έλεγχο της τρόικας. Τα σκληρά πακέτα λιτότητας συνθλίβουν τις οικονομίες και τις κοινωνίες και δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για ανάπτυξη. Ακόμα και η Goldman Sachs επαναστατεί απέναντι στη τυφλή λιτότητα την οποία επιβάλει η τρόικα στην Ελλάδα. Η λιτότητα έχει ξεπεράσει το «όριο ταχύτητας», με αποτέλεσμα να έχει το αντίθετο του επιθυμητού αποτέλεσμα, προειδοποιεί ο οίκος. Πρακτικά, εξηγεί ότι αντί να βελτιώνει τη δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας, το πρόγραμμα της τρόικας την επιδεινώνει, καθώς επιδρά αρνητικά στην οικονομική δραστηριότητα και στα φορολογικά έσοδα. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Goldman Sachs, τα νέα μέτρα θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο της τάξης των 4,5 ποσοστιαίων μονάδων στο ελληνικό ΑΕΠ για το 2013.

Απαραίτητη η ευρωπαϊκή πολιτική λύση

Βρίσκονται, δηλαδή, τόσο οι δανειζόμενοι -η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία- όσο και οι πιστώτριες χώρες του σκληρού πυρήνα της Ε.Ε. και το ΔΝΤ μπροστά σε ένα αδιέξοδο. Τα νούμερα δεν βγαίνουν, οπότε θα πρέπει να αναζητηθεί νέα λύση. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο έσπασε το μέχρι πρότινος ταμπού της αναδιάρθρωσης του χρέους μέσω ανταλλαγής ομολόγων και rollover, είτε πρόκειται για το γαλλικό είτε για το γερμανικό είτε για όποιο άλλο σχέδιο έχει κυκλοφορήσει αυτές τις ημέρες. Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, με βάση τη μικροπολιτική ρητορεία, κυρίως της Γερμανίας και της Ολλανδίας, δυσανασχετεί για την επ’ αόριστον χρηματοδότηση των υπερχρεωμένων χωρών, καταλαβαίνει όμως ότι κάθε μέρα που περνάει το ενδεχόμενο αυτό γίνεται και πιο πιθανό. Παράλληλα, αντιλαμβάνονται ότι ακόμα και σε περίπτωση κρατικής χρεοκοπίας, θα κληθούν πάλι να χρηματοδοτήσουν το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, το οποίο δεν φαίνεται έτοιμο να αντέξει ένα ντόμινο κρατικών default. Τα σχέδια τα οποία κυκλοφόρησαν τις τελευταίες εβδομάδες σίγουρα δεν αποτελούν τη λύση. Κατ’ αρχάς, δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της βιωσιμότητας του χρέους, καθώς κανένα πραγματικό πλεονέκτημα δεν προσφέρουν στη χώρα μας. Αντίθετα, σχέδια όπως το γαλλικό ενδέχεται να αποδειχθούν και ιδιαίτερα υψηλού κόστους. Επιμερίζουν μεν μέρος του κόστους χρηματοδότησης στις τράπεζες και ικανοποιούν έτσι ίσως τις απαιτήσεις του γερμανικού άξονα. Στην πράξη, όμως, όπως και τα μέχρι σήμερα σχέδια, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν την κρίση ως μια κρίση χρηματοδότησης και όχι ως πιστωτική κρίση και προσπαθούν απλώς να κερδίσουν χρόνο. Οσος χρόνος και να κερδηθεί, όμως, τα νούμερα θα εξακολουθήσουν να μη βγαίνουν. Η μόνη λύση θα είναι να βρεθεί μια ευρωπαϊκή πολιτική λύση, κάτι το οποίο δεν διαφαίνεται αυτή τη στιγμή, κι αυτό επισημαίνουν οι οίκοι στις αξιολογήσεις τους.

http://www.sofokleous10.gr