Γύρω-γύρω όλοι - και στη μέση η ατελείωτη κρίση

Αν η παγκόσμια οικονομία ήταν το πρόβλημα πριν από την ετήσια συνάντηση της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ στο Τόκιο την περασμένη εβδομάδα, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι τώρα όλα τα προβλήματα λύθηκαν. Πράγματι, πέρα ​​από τα κίνητρα που δόθηκαν για την ιαπωνική οικονομία από όλους τους επίσημους επισκέπτες και τους οικονομικούς παράγοντες, είναι δύσκολο να δει κανείς καμία γενικότερη συμβολή των συναντήσεων αυτών.

Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να ταλαντεύονται πάνω από ένα δημοσιονομικό γκρεμό, η Ευρώπη προχωράει προς τα εμπρός προσπαθώντας να προλάβει μια νέα κρίση χωρίς όμως νέα στρατηγική για ανάπτυξη, και η Ιαπωνία παραμένει στάσιμη με αμφιβολίες για την περαιτέρω της ανάπτυξη.

Οι χώρες BRIC, εν τω μεταξύ, αποτελούν δυσάρεστες ιστορίες από μόνες τους. Από τη μία πλευρά, περιορίζονται από βαθιά προβλήματα διαφθοράς και οικονομικών ανισορροπιών που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη, ενώ την ίδια στιγμή οι δημογραφικές τάσεις θέτουν σε αμφιβολίες τις μακροπρόθεσμες προοπτικές τους.

Σε μεγάλο μέρος του βιομηχανικού κόσμου, αυτό που ξεκίνησε ως ένα οικονομικό πρόβλημα τίνει να γίνει διαρθρωτικό. Αν η ανάπτυξη στις ΗΠΑ και την Ευρώπη είχε διατηρηθεί στα μέσα ποσοστά του 1990 - 2007, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν θα ήταν μεταξύ 10 και 15 τοις εκατό υψηλότερο σήμερα και ερισσότερο από 15 τοις εκατό υψηλότερο το 2015 σύμφωνα με αξιόπιστες προβλέψεις. Φυσικά, ο υπολογισμός αυτός μπορεί να είναι παραπλανητικός, διότι το παγκόσμιο ΑΕΠ το 2007 ήταν φουσκωμένο από τους ίδιους παράγοντες που δημιούργησαν τις οικονομικές φούσκες. Ωστόσο, ακόμη και αν το ΑΕΠ ήταν τεχνητά διογκωμένο κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες το 2007, η παραγωγή εξακολουθεί να είναι περίπου $ 1 τρισ. λιγότερο από ό,τι θα αναμενόταν στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό αναλογεί σε πάνω από 12.000 δολάρια για τη μέση οικογένεια.

Η διαδικασία της διεθνούς οικονομικής συνεργασίας έχει λοιπόν αποτύχει. Υπήρξαν αστοχίες της ηγεσίας από την πλευρά των μεγάλων φορέων. Υπάρχουν ήδη εκκλήσεις για αλλαγές στη διεθνή οικονομική αρχιτεκτονική.

Εγχώριοι πολιτικοί περιορισμοί και απαιτήσεις έρχονται σε αντίθεση με τις απαραίτητες ενέργειες σε πολλά μέρη του κόσμου. Η αμερικανική πολιτική ήταν δυσλειτουργική στην πορεία προς τις εκλογές του 2012. Η ΕΕ κάνει μερικές φορές το Κογκρέσο των ΗΠΑ να μοιάζει εξαιρετικά αποτελεσματικό στη λήψη αποφάσεων. Στη Ρωσία και την Κίνα, οι αυταρχικοί ηγέτες στερούνται νομιμότητας για να δώσουν ώθηση στην οικονομική μεταρρύθμιση, και το ίδιο ισχύει και για πιο δημοκρατικά καθεστώτα όπως στην Ινδία και τη Βραζιλία.

Η ανησυχία για την πολιτική και τις διαδικασίες της διεθνούς συνεργασίας είναι δικαιολογημένη, αλλά το καλύτερο που μπορεί να ελπίζει από την πολιτική κάθε χώρα είναι ότι θα οδηγήσει σε ορθολογικές απαντήσεις σε σοβαρά προβλήματα. Αν δεν υπάρχει συναίνεση σχετικά με τις αιτίες ή τις λύσεις σε σοβαρά προβλήματα, δεν είναι λογικό να ζητάμε από ένα πολιτικό σύστημα την βίαιη εφαρμογή μέτρων σε έναν βιώσιμο τρόπο. Δυστυχώς, αυτή είναι σε μεγάλο βαθμό η κατάσταση που επικρατεί σε σχέση με τις τρέχουσες οικονομικές δυσκολίες, ιδίως στον βιομηχανικό κόσμο.

Ενώ υπάρχει συμφωνία σχετικά με την ανάγκη για περισσότερη ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στη βραχυχρόνια περίοδο και στη συγκράτηση της συσσώρευσης του χρέους σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, υπάρχουν βαθιές διαφορές απόψεων τόσο εντός όσο και μεταξύ των χωρών ως προς το πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί. Η ισύουχα «ορθόδοξη άποψη» θεωρεί ότι τα προβλήματα μας απορρέουν από τον άμετρο δανεισμό από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, και  τονίζει την ανάγκη να περιοριστεί το χρέος, και να υπάρξει μια αξιόπιστη αυστηρή δημοσιονομική και νομισματική πολιτική. Τέλος σύμφωνα με την άποψη αυτή υπάρχει ανάγκη για μακροπρόθεσμα διαρθρωτικά μέτρα για την προώθηση της ανάπτυξης και όχι μέτρα για βραχυπρόθεσμη ζήτηση.

Η εναλλακτική λύση «στήριξης της ζήτησης» αναγνωρίζει επίσης την ανάγκη να περιοριστεί η συσσώρευση χρέους και να αποφευχθεί ο υψηλός πληθωρισμός, αλλά πιέζει για μέτρα για την τόνωση της ζήτησης βραχυπρόθεσμα, ως μέσο για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Αυτή είναι και η αρχή μιας νέας σχέσης όπου εισόδημα, δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική ανάπτυξη αλληλοενισχύονται.

Ο διεθνής οικονομικός διάλογος ταλαντεύονταν μεταξύ αυτών των δύο απόψεων κατά τα τελευταία χρόνια. Σε στιγμές ιδιαίτερα έντονης ανησυχίας για την ανάπτυξη, όπως την άνοιξη του 2009 και τώρα, το ΔΝΤ και πολλές, αλλά όχι όλες, νομισματικές και δημοσιονομικές αρχές είχαν την τάση να δίνουν έμφαση στη ζήτηση. Αλλά μόλις τα σύννεφα φύγουν, όλοι γυρνάνε στην ορθόδοξη άποψη και η προσοχή μετατοπίζεται στην δημοσιονομική λιτότητα και την μακροπρόθεσμη οικονομική υγεία.

Αυτός είναι ένας επικίνδυνος κύκλος ανεξάρτητα από τις οικονομικές πεποιθήσεις του καθενός. Οι συναντήσεις στο Τόκιο μπορεί να μην είχαν άμεσο αντίκτυπο. Αλλά η έμφαση του ΔΝΤ σχετικά με την ανάγκη να διατηρηθεί η ζήτηση και η αναγνώριση της σημασίας της αποφυγής νέας  λιτότητας μπορεί να είναι πολύ σημαντική μεσοπρόθεσμα αν διατηρηθεί και στον επόμενο γύρο των οικονομικών διακυμάνσεων.http://www.banksnews.gr