H κρίση χρέους στην ευρωζώνη βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, με τη Γερμανία σε κόντρα του αγγλοαμερικανικού συστήματος να επιμένει σε θεωρίες οικονομικής χαλάρωσης, ενώ πλήθος οικονομολόγων σε όλο τον κόσμο κατακρίνει τη Γερμανία για αυτήν την πολιτική. Ένα είναι σίγουρο, ότι η κρίση που ξεκίνησε το 2008, από τις ΗΠΑ, ειδικά μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers δεν είναι μια απλή οικονομική κρίση.
Εδώ και τέσσερα χρόνια, οι αναπτυγμένες οικονομίες αδυνατούν να πετύχουν μια βιώσιμη ανάκαμψη, και ακόμη και οι πιο ισχυρές από αυτές συναντούν δυσκολίες, ενώ τα οικονομικά προβλήματα της Ευρώπης μοιάζουν ανυπέρβλητα και το κακό φαίνεται να πλησιάζει. Μάλιστα, οι εξελίξεις είναι τόσο ραγδαίες, που αυξάνεται όλο και πιο πολύ ο κίνδυνος να υπάρξει μέχρι και μια κατάρρευση της ευρωζώνης. Ήδη, η υψηλή ανεργία, και η λαϊκή δυσαρέσκεια απειλούν τη συνοχή του ευρωπαϊκού ονείρου, ενώ οι πολιτικές εξελίξεις σε συγκεκριμένες χώρες αυξάνουν την πιθανότητα οι ευρωπαίοι ηγέτες να σταματήσουν να εμπιστεύονται τους θεσμούς, και να μπουν στον πειρασμό του λαϊκισμού, όπως συνέβη πολλές φορές στο παρελθόν. Αυτό όμως το σενάριο θα είναι καταστροφή και θα πρέπει με κάθε τρόπο οι ευρωπαίοι ηγέτες να αποφύγουν. Οι γερμανοί θα πρέπει να καταλάβουν ότι καλή η λιτότητα και η δημοσιονομική εξυγίανση συγκεκριμένων κρατών, αλλά μέχρι σε ένα βαθμό, γιατί αυτά που θα συμβούν δε θα έχουν προηγούμενο. Οι ευρωπαίοι δεν είναι Κινέζοι ούτε άραβες. Δεν μπορείς να εξαθλιώνεις τη μεσαία τάξη και να μην περιμένεις αντιδράσεις. Η προτεραιότητα της ευρωζώνης θα πρέπει οπωσδήποτε να είναι η ανάπτυξη, αφού μόνο αυτή θα ξαναφέρει τις θέσεις εργασίας, και θα βοηθήσει στην αποπληρωμή των χρεών. Υπάρχουν πολλές απόψεις, ως το πώς θα μπορέσει η Ευρώπη να πετύχει την ανάκαμψη. Οι υποστηρικτές της λιτότητας ισχυρίζονται πως το χρέος επενεργεί αρνητικά επί της ανάπτυξης, ενώ από την άλλη πλευρά οι οπαδοί των περαιτέρω κινήτρων αντιπροτείνουν πως η χαμηλή ανάπτυξη είναι αυτή που συντηρεί το χρέος, και πως σε εποχές κρίσης η λιτότητα αντενδείκνυται. Σίγουρο είναι ότι οι ευρωπαίοι δε χρειάζεται να συμφωνούν στα πάντα, για να χαράξουν μια κοινή πορεία. Μπορεί να διαφωνούμε για τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις της τόνωσης της ρευστότητας, αλλά θα πρέπει όλοι να συμφωνήσουμε ότι δεν είναι σωστό να αφήνουμε κάποιες κερδοφόρες επιχειρήσεις να πτωχεύουν, επειδή απλά οι πιστωτικές αγορές δεν λειτουργούν. Δεν χρειάζεται να συμφωνούμε σε όλα τα της δημοσιονομικής πολιτικής, για να αντιληφθούμε ότι είναι πολύ πιο λογικό να προωθούμε τις επενδύσεις, από το να βλέπουμε την παραγωγικότητα να φθίνει. Και όλοι μας γνωρίζουμε ότι είναι πιο αποδοτικό να επενδύουμε στην επανακατάρτιση των ανέργων, από το να επιτρέπουμε στην χρόνια ανεργία να θεριεύει. Σε κάθε περίπτωση ένα είναι σίγουρο ότι οι υπερβολικές περικοπές δημοσίων δαπανών και η αντικοινωνική λιτότητα, ειδικά σε ένα οικονομικό – κοινωνικό περιβάλλον όπως το σημερινό, οδηγούν σε μείωση της ανάπτυξης, κάτι το οποίο βλέπουμε ήδη. Το ΔΝΤ εκτιμά πως η ευρωζώνη θα συρρικνωθεί κατά 0.5% μέσα στο 2012, ενώ είναι σίγουρο ότι χρειάζονται θεσμικές μεταρρυθμίσεις ώστε να επέλθει μια βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά και πάλι αυτού του είδους οι μεταρρυθμίσεις δεν προκαλούν ταχύρυθμη ανάπτυξη, κάτι δηλαδή που χρειάζεται επειγόντως η Ευρώπη. Είναι επίσης σίγουρο ότι σε πολλές χώρες, τα σημερινά ελλείμματα δεν οφείλονται σε υπερβολικές κρατικές δαπάνες, αλλά στα προσωρινά μέτρα που πάρθηκαν για να αντιμετωπιστεί η κρίση, ενώ τα επιτόκια μειώνονται και ο ιδιωτικός τομέας γλιτώνει σιγά - σιγά από τα χρέη του, για αυτό και δεν υπάρχει κίνδυνος πληθωρισμού αν ακολουθηθούν πολιτικές ανάπτυξης. Αν όμως συνεχίσουν οι περικοπές δαπανών, αυτό θα υπονομεύσει την οικονομική δραστηριότητα, και θα αυξήσει, αντί να μειώσει, το δημόσιο χρέος. Επίσης, δεν θα πρέπει να δαιμονοποιούμε το δημόσιο χρέος. Είναι απόλυτα λογικό οικονομικά, τα κράτη να μοιράζονται τα βάρη των επενδύσεων τους σε κοινωνικά προγράμματα, υποδομές, κλπ, με τις επόμενες γενιές, οι οποίες και θα ωφεληθούν από αυτές. Το χρέος είναι ο μηχανισμός μέσα από τον οποίο θεσμοθετείται η αλληλεγγύη των γενεών. Το πρόβλημα λοιπόν, δεν είναι το χρέος αυτό καθ αυτό, αλλά το να διασφαλίσουμε ότι χρηματοδοτεί παραγωγικές επενδύσεις, ότι διατηρείται σε λογικά επίπεδα, και ότι μπορεί να εξυπηρετηθεί χωρίς δυσκολίες. Δε θα πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι οι ίδιοι ισχυρισμοί που μετέτρεψαν την κρίση του 1929 σε κραχ, χρησιμοποιούνται και σήμερα, υπέρ της λιτότητας. Δεν πρέπει όμως να αφήσουμε την ιστορία να επαναληφθεί. Είναι σίγουρο ότι οι πλεονασματικές οικονομίες, αναπτυγμένες και αναδυόμενες (ειδικά η Γερμανία), θα πρέπει να καταλάβουν ότι μια παρατεταμένη οικονομική σύνθλιψη στον αναπτυγμένο κόσμο, δημιουργεί κινδύνους για παγκόσμια οικονομική κατάπτωση, σε μια εποχή που δεν υπάρχουν περιθώρια για ελιγμούς, που όμως υπήρχαν πριν από τέσσερα χρόνια. Του Javier Solana, πρώην Γ.Γ. του NATO, ανασκευή κειμένου GFF |
Σχόλια