Το μέλλον της Ευρωζώνης εν μέσω νομισματικών πολέμων

Τον Σεπτέμβριο του 2010, λίγο πριν τη διεξαγωγή της Διεθνούς Οικονομικής Συνδιάσκεψης των 20 πιο ανεπτυγμένων οικονομιών (G-20) στη Νότιο Κορέα, ο Βραζιλιάνος Υπουργός Οικονομικών Guido Mantega δήλωσε πως ο κόσμος βιώνει πλέον ένα ‘νομισματικό πόλεμο όπου η εικονική υποτίμηση των συναλλαγματικών αξιών έχει γίνει πλέον μέσο διεθνούς στρατηγικής’ (Mueller, 2011).

Πράγματι, οι παγκόσμιες οικονομικές δυνάμεις της υφηλίου αποδεικνύουν ξεκάθαρα πως έχουν εμπλακεί σε μια πιθανόν ‘καταστροφική’ μάχη διαρκών υποτιμήσεων των συναλλαγματικών αξιών των νομισμάτων τους. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που αποδεικνύουν αυτή τη θέση. Χώρες όπως η Αμερική, η Βραζιλία, η Ιαπωνία και άλλες έχουν έρθει σε αντιπαράθεση με την Κίνα, εξαιτίας των διαρκών υποτιμήσεων του νομίσματός της, το Γουάν. Παρόλαυτα, η πιο δραματική απεικόνιση αυτού του πολέμου των νομισματικών αξιών στις διεθνείς αγορές φαίνεται στην σταδιακή κατάρρευση του Ευρωπαϊκού νομίσματος.

Οι αιτίες του σύγχρονου οικονομικού “Ψυχρού Πολέμου”

Μέχρι το 2007, ο πόλεμος των νομισματικών συναλλαγμάτων είχε περιοριστεί από τους πρωταγωνιστές του σε ένα είδος νέου ‘ψυχρού πολέμου’ -οικονομικής όμως φύσεως αυτή τη φορά. Η αφορμή για την αναθέρμανση του ψυχρού πολέμου ήρθε από την κατάρρευση της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008, γεγονός που αποτέλεσε προπομπός της σημερινής κρίσης (Mueller, 2011).

Με την εξομολόγηση του Υπουργού Οικονομικών της Βραζιλίας περί ‘νομισματικών πολέμων’, η ανθρωπότητα ξαφνικά εισήχθη στις ‘προβληματικές’ οικονομικές σχέσεις των κυβερνήσεων. Αυτές οι σχέσεις, άναρχες στην φύση τους, συχνά διέπονται από την προσπάθεια των κρατών για την επικράτηση των δικών  τους συμφερόντων.

Κάτω από αυτό το πρίσμα των σχέσεων, οι χώρες προσπαθούν να κερδίσουν σε διεθνή ανταγωνιστικότητα (π.χ., αύξηση εξαγωγών, παραγωγής, μείωση εισαγωγών) μέσω της υποτίμησης των νομισματικών τους αξιών (White, 2010).

Οι ευρωπαϊκές διαστάσεις των οικονομικών πολέμων

Μέσα λοιπόν σε αυτή τη δίνη των συναλλαγματικών πολέμων, η Ευρωζώνη έτυχε να πέσει θύμα στα δίχτυα του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Όμως και αυτή δεν είναι άμοιρη ευθυνών (Lynn, 2010). Ο διαφαινόμενος λοιπόν οικονομικός πόλεμος εναντίον της Ευρωζώνης έχει δύο πολεμικά πεδία.

Το πρώτο πεδίο αφορά την κρίση ανταγωνισμού που έχει ξεσπάσει μεταξύ του Ευρώ και του Δολαρίου (Mason, 2011). Σύμφωνα με αναλυτές της Goldman Sachs και πολλών άλλων οίκων hedge funds, η οικονομική ύφεση της Ευρωζώνης μπορεί σχεδόν αυτόματα να σταματήσει εφόσον το νόμισμά της καταφέρει να υποχωρήσει σε ισοτιμία με το δολάριο στο ένα προς ένα (Saraiva και Murphy, 2011). Εφόσον λοιπόν η υποτίμηση αυτή δεν πρόκειται να συμβεί, οι αναλυτές πιστεύουν πως η Ευρώπη είναι αναγκασμένη να απορροφήσει το κόστος της δικής της κρίσης χρέους.

Μέσα λοιπόν από αυτό το δίλημμα της συναλλαγματικής ισοτιμίας ή της εσωτερικής ανοχής/απορρόφησης του χρέους των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, το δεύτερο πεδίο του πολέμου έχει ξεσπάσει μεταξύ των κρατών-μελών της Βόρειας και της Νότιας Ευρώπης.

Στο δεύτερο πεδίο των μαχών, η Ευρωζώνη δείχνει πλέον να οδηγείται σταδιακά στην οριστική διάλυσή της. Στην πραγματικότητα η Ευρωζώνη έχει διασπαστεί στις χώρες του πυρήνα της (π.χ., Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία) και στις λεγόμενες PIIGS ή περιφερειακές χώρες (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία). Η κρίση χρέους της Ευρωζώνης έγκειται κυρίως στο γεγονός πως το ευρώ είναι ένα νόμισμα με σταθερή ισοτιμία. Το δεύτερο πρόβλημα είναι η δραματική μείωση της ανταγωνιστικότητας της Νότιας Ευρώπης (Mason, 2011). Πιο συγκεκριμένα, οι περιφερειακές χώρες εδώ και εννιά χρόνια έχουν από-βιομηχανοποιηθεί συγκριτικά με τις χώρες του πυρήνα της Ευρωζώνης, -οι οποίες συνήθως χαρακτηρίζονται από πολύ υψηλά ποσοστά εξαγωγών των προϊόντων τους. Επιπλέον, η Νότια Ευρώπη δεν έχει το δικαίωμα υποτίμησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ, και έτσι οι χώρες-μέλη της υποφέρουν σήμερα από μια εσωτερική ‘υποτίμηση’ από τις Βρυξέλλες οι οποίες επιβάλλουν μαζικές πολιτικές λιτότητας, μείωσης μισθών και σταδιακή κατάργηση του κράτους πρόνοιας (Crimmins και Jones, 2011).

Τέλος, τα κράτη/μέλη του ευρώ μαστίζονται από έλλειψη προθυμίας για την εξέυρευση μιας αμοιβαίας αποδεκτής λύσης για όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Παραδείγματος χάριν, η Γερμανία επωφελείται –προς το παρόν- από τη νομισματική ισοτιμία του ευρώ. Η οικονομία της βρίσκεται σε φρενήρη άνθηση εξαιτίας αυτής της νομισματικής σταθερότητας και της ζήτησης των αναδυόμενων οικονομιών για γερμανικά βιομηχανικά προϊόντα. Αντίθετα οι περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης κάθε μέρα βυθίζονται βαθύτερα στην λιτότητα.

Όπως επισημαίνει ο Lynn (2010), υπάρχουν δύο πιθανά ενδεχόμενα στο μέλλον. Είτε  οι Βρυξέλλες θα οδηγηθούν σταδιακά στην πτώση της ισοτιμίας του ευρώ σε σύγκριση με το δολάριο, είτε θα επιβάλλουν περαιτέρω πολιτικές λιτότητας στην περιφέρεια. Στην πρώτη περίπτωση, η νέα συναλλαγματική ισοτιμία θα έχει ευεργετική δράση για την ‘ανάρρωση’ των ταλαιπωρημένων οικονομιών του νότου, γεγονός που θα τονώσει την παραγωγικότητα και τις εξαγωγές τους.  Στην αντίθετη περίπτωση θα οδηγηθούμε στην σταδιακή παρακμή και πιθανώς διάλυση της Ευρωζώνης.

Παναγιώτης Π

Βιβλιογραφία

Crimmins, Carmel and Gavin Jones (2011), ‘Europe’s Austerity Zeal Risks Killing the Patient,’ International Business Times, 14 December 2011

Lynn, Matthew (2010), ‘Currency War Will Test the Euro to Destruction,’ MoneyWeek, 15 October 2010

Mason, Paul (2011), ‘My QE is your Currency War (Is Someone Else’s Revolution),’ BBC, 20 Feburary 2011

Mueller, Anthony P. (2011), ‘What’s Behind the Currency War?’ Ludwig von Mises Institute, 23 February 2011

Saraiva, Catarina and Lisa Murphy (2011), ‘FX Concepts’ John Taylor Says Euro May Decline to Parity with U.S. Dollar,’ Bloomberg, 15 December 2011

White, Gregory (2010), ‘Why the Current Currency Conflict Would Spiral into a Protectionist Trade War,’ Business Insider, 21 December 2010.   Antinews