Η οικονομική ανισότητα θα είναι ο καθοριστικός παράγοντας του μέλλοντοs

Καθώς τα δραματικά γεγονότα της Βορείου Αφρικής συνεχίζουν να εκτυλίσσονται, πολλοί εξωτερικοί παρατηρητές έχουν πείσει τους εαυτούς τους πως οι αιτίες των διαμαρτυριών είναι απλά η διαφθορά και η πολιτική καταπίεση. Μεγάλο όμως ρόλο παίζουν  η ανεργία, η ανισότητα, καθώς και οι υψηλές τιμές των βασικών ειδών. Για αυτό και το ερώτημα δεν πρέπει να είναι  το κατά πόσο οι ταραχές θα διαδοθούν και αλλού στη περιοχή, αλλά το κατά πόσο τέτοιου είδους προβλήματα θα προκύψουν και στις χώρες της Δύσης, αφού τα ίδια ζητήματα, αν και όχι τόσο έντονα, πιέζουν τις κοινωνίες τους.

Η ανισότητα στα εισοδήματα, στον πλούτο, και στις ευκαιρίες, είναι σήμερα πολύ μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στα τελευταία 100 χρόνια.
Σε ολόκληρο το πλανήτη, οι μεγάλες επιχειρήσεις συνεχίζουν τη κερδοφορία τους, την ώρα που το μερίδιο που περισσεύσει για τους εργαζόμενους συνεχώς μειώνεται. Αυτό που χαρακτηρίζει το σημερινό εργασιακό καθεστώς, είναι η ανεργία, οι λίγες ώρες απασχόλησης, και τα διαρκώς συρρικνούμενα ημερομίσθια. Περιέργως, οι ανισότητες αυτές παρουσιάζουν μείωση όσον αφορά στις συγκρίσεις μεταξύ κρατών. Ο λόγος είναι η μεγάλη ανάπτυξη των αναδυόμενων οικονομιών.
Οι πλούσιοι τα πάνε καλά. Τα χρηματιστήρια ανθούν. Πολλές χώρες παρουσιάζουν ανάπτυξη στην αγορά ακινήτων τους. Οι υψηλές τιμές των προϊόντων δημιουργούν μεγάλη κερδοφορία στους εκμεταλλευόμενους τα ορυχεία και τις πετρελαιοπηγές, την ίδια ώρα που οι τσιμπημένες τιμές των τροφίμων προκαλούν διαδηλώσεις, αν όχι επαναστάσεις, σε πολλές χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Το διαδίκτυο  και ο χρηματοπιστωτικός τομέας συνεχίζουν να δημιουργούν πολυεκατομμυριούχους με γοργούς ρυθμούς.
Η ανεργία όμως πλήττει τους μη εξειδικευμένους εργάτες. Στην οικονομικά ταλαιπωρημένη Ισπανία, η ανεργία ξεπερνά το 20%. Και η επιβολή αυστηρών μέτρων λιτότητας από πλευράς της κυβέρνησης δεν βοηθά καθόλου.
Με δεδομένα τα δημόσια χρέη ρεκόρ που βασανίζουν πολλά κράτη, ελάχιστες είναι οι κυβερνήσεις που μπορούν να κάνουν κάτι προκειμένου να αντιμετωπιστεί η μάστιγα της ανισότητας, και να διανεμηθεί πιο δίκαια το όποιο εισόδημα. Κράτη όπως η Βραζιλία έχουν τόσο υψηλά επίπεδα μεταφοράς πλούτου από τους εύπορους προς τους φτωχούς, που οποιαδήποτε περαιτέρω αναδιανομή θα έθετε σε κίνδυνο τη δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας και την αντιπληθωριστική της αξιοπιστία.
Η δυνατότητα για αναδιανομή του πλούτου έχει καλύτερες προοπτικές σε χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα. Οι ηγέτες τους όμως διστάζουν, φοβούμενοι τυχόν αποσταθεροποίηση των ρυθμών ανάπτυξης. Η δε Γερμανία, δεν ανησυχεί μόνο για τους δικούς της πολίτες, αλλά πρέπει να διαθέτει και πόρους για τη διάσωση των γειτόνων της στο Νότο της Ευρώπης.
Οι λόγοι της αύξησης της ανισότητας μέσα στις κοινωνίες  είναι κατανοητοί. Ζούμε σε μια εποχή στην οποία η παγκοσμιοποίηση διευρύνει την αγορά στα καταρτισμένα ταλέντα, αλλά μειώνει την ανταγωνιστικότητα των απλών εργαζομένων. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των αγορών για τη προσέλκυση των πιο καταρτισμένων ατόμων, και των πιο κερδοφόρων βιομηχανιών,  μειώνει τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να διατηρούν υψηλά φορολογικά κριτήρια για τους πιο οικονομικά προνομιούχους. Η οποιαδήποτε κοινωνική κινητικότητα εμποδίζεται περαιτέρω από τη δυνατότητα καλύτερης παιδείας για τα παιδιά των πλουσίων, την ίδια ώρα που αυτά των κατώτερων οικονομικά στρωμάτων δεν μπορούν καν να πάνε σχολείο.
Τον 19^ο αιώνα, ο Μαρξ μελέτησε τις τάσεις της ανισότητας της εποχής του και κατέληξε στο ότι ο καπιταλισμός δεν θα μπορούσε να συντηρηθεί επ άπειρον. Οι εργάτες, πίστευε, πως θα εξεγείρονταν και θα τον ανέτρεπαν. Πέραν όμως της Κούβας, και κάποιων αριστερών πανεπιστημίων του πλανήτη, κανένας δεν παίρνει τον Μαρξ στα σοβαρά. Κόντρα στις προβλέψεις του, ο καπιταλισμός βελτίωσε τις συνθήκες διαβίωσης των λαών, ενώ οι οποιεσδήποτε απόπειρες εφαρμογής διαφορετικών συστημάτων, απέτυχαν παταγωδώς.
Με την ανισότητα να φτάνει σε επίπεδα 19^ου αιώνα, το υπάρχον στάτους κβο είναι εύθραυστο. Η σταθερότητα κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή. Μόλις πριν τέσσερις δεκαετίες, ο αναπτυγμένος κόσμος συγκλονίστηκε από αστικές διαδηλώσεις και εξεγέρσεις, που οδήγησαν σε καταλυτικές κοινωνικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις.
Πράγματι, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν η Τυνησία και η Αίγυπτος είναι πολύ σοβαρότερα από τα αντίστοιχα των δυτικών χωρών. Η διαφθορά και η απουσία ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων τις μαστίζει. Όμως είναι λάθος να πιστεύουμε πως το κλείσιμο του χάσματος της ανισότητας με χρήση καινοτομιών και ανάπτυξης αρκεί. Το πώς ακριβώς θα πρέπει να επέλθει η οποιαδήποτε αλλαγή είναι πολύ δύσκολο να προβλεφτεί. Είναι σίγουρο όμως πως σε πολλές χώρες η αλλαγή θα έρθει μέσα από ειρηνικές και δημοκρατικές διαδικασίες.
Η ανισότητα δεν είναι απλά ένα μακροπρόθεσμο ζήτημα. Οι επιπτώσεις της ήδη πλήττουν τη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική αρκετών αναπτυγμένων και μη  χωρών, οι οποίες προσπαθούν απεγνωσμένα να βγουν από τη κρίση.
Είναι όμως πολύ πιθανό, η ικανότητα που έχει η κάθε οικονομία να ξεπεράσει τις εντάσεις που της δημιουργεί η ανισότητα, να παίξει καθοριστικό ρόλο στο ποιοι θα είναι  οι νικητές και ποιοι οι ηττημένοι στον επόμενο γύρο της παγκοσμιοποίησης. Η ανισότητα είναι το τρελό χαρτί της τράπουλας που θα καθορίσει τα τεκταινόμενα της μελλοντικής παγκόσμιας ανάπτυξης, και όχι μόνο στη Βόρειο Αφρική.
-Του Kenneth Rogoff, καθηγητή οικονομικών του Harvard University, και πρώην στελέχους του ΔΝΤ.    Αναδημοσίευση  απο ANTINEWS