ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΤΟ "ΚΟΥΡΕΜΑ" ΤΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ

Η υποχώρηση της Γερμανίας οδηγεί για μια ακόμα φορά σε στεναγμούς ανακούφισης στην Ευρώπη. Η Γερμανίδα καγκελάριος Αγγέλα Μέρκελ αγανάκτησε που η χώρα της αποτελεί τον εγγυητή … εσχάτου  καταφυγίου των χρεών της σπατάλης ευρωπαϊκής περιφέρειας, έτσι ανακοίνωσε προ ημερών ότι η Γερμανία δεν θα στηρίξει μόνιμα σχήματα διάσωσης παρά μόνο αν επιβληθεί ‘κούρεμα’ στους πιστωτές. Δεν μπορεί, είπε, να ζητά ξανά και ξανά από τους Γερμανούς ψηφοφόρους να πληρώσουν το κόστος του άφρονος δανεισμού επενδυτών «που έχουν βγάλει πολλά λεφτά από την ανάληψη τέτοιων κινδύνων».

Για τους αναλυτές που φοβούνται τον ηθικό κίνδυνο ο οποίος απορρέει από τα αλλεπάλληλα εγχειρήματα διάσωσης, τα λόγια της Μέρκελ ήχησαν εύλογα. Αλλά στους ιδιώτες επενδυτές που έχουν αγοράσει κρατικά ομόλογα των προβληματικών οικονομιών της ευρωπαϊκής περιφέρειας προκάλεσαν ανησυχία. Οι ιδιώτες επενδυτές αντέδρασαν στις ανακοινώσεις Μέρκελ πιέζοντας τις τιμές των ιρλανδικών και των άλλων κρατικών ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας και εγείροντας εκ νέου φόβους για στάσεις πληρωμών. Και κάπως έτσι η κ. Μέρκελ αναγκάστηκε να υποχωρήσει, όπως το έθεσαν οι κριτικές φωνές – ή να ξεκαθαρίσει τη θέση της, όπως προτίμησε να το πει η ίδια. Οι σημερινοί κάτοχοι κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης δεν πρόκειται να … χάσουν τα μαλλιά τους. Τα ‘κουρέματα’ θα αρχίσουν μετά το 2013.

Από όλα αυτά ας κρατήσουμε το εξής ως σημαντικό: η Γερμανία υπαγορεύει το σκοπό στον οποίο χορεύουν οι αγορές. Ναι, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ένα δημιούργημα των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχουν συγκεντρώσει κεφάλαια ύψους 1 τρις ευρώ για παροχή δανείων στις χώρες που πλήττονται από τη σημερινή κρίση. Αλλά ο μηχανισμός αυτός θα εκπνεύσει το 2013 και είναι η Γερμανία που θα υπαγορεύσει με τι θα αντικατασταθεί.

Κι ας λάβουμε επίσης υπόψη μας ότι οι καθησυχαστικές επιπτώσεις που είχε η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού στις αγορές, όπως και οι τιμές των κρατικών ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας, υποχώρησαν δραματικά όταν η Γερμανίδα καγκελάριος είπε πως για να παρασχεθεί σε μια χώρα συνδρομή από το μηχανισμό στο μέλλον, θα πρέπει οι ιδιώτες επενδυτές να αναλάβουν μέρος του κόστους. Κι όταν η Αγγέλα Μέρκελ ανέτρεψε τα λεγόμενα της και ανακοίνωσε ότι το νέο σκληρό καθεστώς για τους επενδυτές δεν θα τεθεί σε ισχύ πριν το 2013, αποκαταστάθηκε η ησυχία στις αγορές ή τουλάχιστον μειώθηκε ο πανικός.

Επομένως, είναι όλα καλά; Όχι ακριβώς. Καταρχήν επειδή τα προβλήματα των κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας επιδεινώνονται. Η στατιστική υπηρεσία της ΕΕ Eurostat αναφέρει ότι ο ρυθμός ανάπτυξης των 16 κρατών-μελών της Eυρωζώνης μειώθηκε στο τρίτο τρίμηνο σε 0.4% από 1% που ήταν στο δεύτερο τρίμηνο. Η Γερμανία, η ατμομηχανή της ΕΕ,  που μπορούσε να υπερηφανεύεται για ανάπτυξη 2.3% στο δεύτερο τρίμηνο, στο τρίτο είχε ανάπτυξη μόλις 0.7%. Η γενική επιβράδυνση της οικονομίας της Ευρωζώνης σημαίνει συρρίκνωση των αγορών για τα προϊόντα των περιφερειακών οικονομιών που ήδη αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες. Στο τρίτο τρίμηνο η ελληνική οικονομία είχε συρρίκνωση 1.1%, η ισπανική κατέγραψε στασιμότητα, ενώ η πορτογαλική είχε ανάπτυξη μόλις 0.4%. Η ύφεση της ελληνικής οικονομίας κατά πάσα πιθανότητα σημαίνει πως οι επιθεωρητές της ΕΕ και του ΔΝΤ θα ανακοινώσουν μέσα στην εβδομάδα ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να συλλέξει αρκετά φορολογικά έσοδα για να πετύχει τους στόχους της για το έλλειμμα. Και όλα αυτά ρίχνουν νερό στο μύλο των κριτικών φωνών που λένε ότι το πρόγραμμα λιτότητας που επιβλήθηκε στην Ελλάδα από το ΔΝΤ και την ΕΕ δεν είναι δρόμος προς την ανάκαμψη αλλά προς την καταστροφή.

Πολύ μεγαλύτερη σημασία ωστόσο έχει η τύχη της Ισπανίας. Από τη στιγμή που το ισπανικό ΑΕΠ είναι δύο φορές πιο μεγάλο από το σύνολο του ΑΕΠ της Ελλάδας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας μαζί, ό,τι γίνεται στην Ισπανία μετράει. Και οι προοπτικές δεν είναι καλές. Η ισπανική οικονομία δεν εμφάνισε καθόλου ανάπτυξη στο τρίτο τρίμηνο. Η ανεργία της βρίσκεται στο 20% και αυξάνεται. Οι ισπανικές τράπεζες δεν έχουν ακόμα αναγνωρίσει το σύνολο των ζημιών από την προβληματική στεγαστική πίστη, ούτε έχουν  σταθεροποιήσει τους ισολογισμούς τους. Η αύξηση της φορολογίας και οι περικοπές των δημοσίων δαπανών θα επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα από του χρόνου.

Εντωμεταξύ αν η ιρλανδική κυβέρνηση, που ανέλαβε την προστασία των τραπεζών της με δημόσιους πόρους ή μάλλον με τα λεφτά των Ιρλανδών φορολογουμένων, επιβιώσει της 7ης Δεκεμβρίου, της κρίσιμης μέρας που θα παρουσιαστεί ο προϋπολογισμός της στο Κοινοβούλιο, πριν ακόμη τα μέσα του 2011 που η χώρα θα χρειαστεί να επιστρέψει στις αγορά ομολόγων ο Ιρλανδός Υπουργός Οικονομικών Μπράιαν Λάνιχαν θα πρέπει να ταξιδέψει στις Βρυξέλλες για να ζητήσει διάσωση από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό. Για να την εξασφαλίσει όμως, θα πρέπει να την πληρώσει ακριβά: υψηλότερα επιτόκια και συγκατάνευση στο αίτημα των αξιωματούχων των Βρυξελλών για αύξηση της εταιρικής φορολογίας της Ιρλανδίας από το σημερινό 12.5% που οι Ευρωπαίοι εταίροι της με τους υψηλούς εταιρικούς φορολογικούς συντελεστές τη θεωρούν σαν μορφή αθέμιτου ανταγωνισμού. Η χαμηλή εταιρική φορολογία αποτελεί όμως το καλύτερο στοίχημα της Ιρλανδίας για επιστροφή στην ανάπτυξη. Αν η γραφειοκρατία των Βρυξελλών λειτουργήσει σαν τοκογλύφος και επιμείνει να υιοθετήσει η Ιρλανδία τη φορολογική πολιτική που διατηρεί την ανεργία στην ΕΕ σε διψήφια ποσοστά εδώ και δεκαετίες, το Δουβλίνο μπορεί να απευθυνθεί κατευθείαν στο ΔΝΤ και να πετύχει μια καλύτερη συμφωνία.

Η Ελλάδα, πάλι, δεν πρόκειται να πετύχει τους στόχους μείωσης προϋπολογισμού και ίσως επεξεργάζεται σχέδια για στάση πληρωμών που θα συμπεριλάβουν τη συμμετοχή στην αναδιάρθρωση του χρέους των ιδιωτών πιστωτών οι οποίοι ένιωσαν ανακούφιση όταν η Γερμανίδα καγκελάριος υπαναχώρησε στα αιτήματά της για ‘κούρεμα’ των πιστωτών. Η Πορτογαλία, που προς το παρόν δεν θέλει να υιοθετήσει ένα αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας, θα πάρει σειρά, όπως και η Ιρλανδία, και ίσως αλλά όχι σίγουρα η Ισπανία, αφού το χρέος της είναι πολύ λιγότερο από το ελληνικό.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Royal Bank of Scotland, οι εκτός της ευρωπαϊκής περιφέρειας τράπεζες κατέχουν κρατικά ομόλογα της ευρωπαϊκής περιφέρειας ύψους 2 τρις ευρώ και, σε περίπτωση αναδιάρθρωσης, ο προϋπολογισμός τους θα υποστεί σημαντικό πλήγμα ενώ παράλληλα θα συρρικνωθεί η δυνατότητα παροχής δανείων στις χώρες τους. Καθόλου ευχάριστες προοπτικές καθώς οδεύουμε προς το κλείσιμο του έτους.ΠΗΓΗ:SOFOKLEOUS13